Tài nguyên và môi trường 07:39, 11/03/2021 GMT+7

Gánh nhiều áp lực

Biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động tiêu cực đến tài nguyên nước, khiến lượng nước suy giảm và phân bố không đều trên cùng một lưu vực. Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất nông nghiệp, đặc biệt ở những vùng chuyên canh lớn với các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao. 

Vùng chuyên canh nhãn Thanh Lương rất cần một nguồn nước ổn định cho sản xuất

Xã Thanh Lương, thị xã Bình Long là vùng chuyên canh cây nhãn lớn trên địa bàn tỉnh, sản lượng đạt gần 1.000 tấn mỗi năm. Thế nhưng, việc tìm nước tưới cho cây trồng này thực sự đang khiến nhiều nhà vườn “đau đầu”. Ông Nguyễn Văn Hùng, nhà vườn có diện tích 2 ha nhãn ở xã Thanh Lương cho biết, nhà ông có nước tưới chứ mấy hộ xung quanh không có. Nhà nào may mắn có nước thì dễ làm trái, nhà không có nước thì năng suất cây trồng không đạt như mong đợi. Ở vườn nhãn ngay bên cạnh là của hộ ông Đào Ngọc Đông đã phải thu hoạch sớm và chuyển sang phơi nhãn khô để bán, vì nhãn tươi cho năng suất và sản lượng đều không đạt.

Kết quả quan trắc động thái nước dưới đất trên địa bàn tỉnh cho thấy, mực nước trong các tầng chứa nước ở Bình Phước đều dao động theo mùa. Cụ thể, mùa khô mực nước hạ và thấp nhất vào tháng 4 hoặc tháng 5; mùa mưa mực nước dâng lên cao nhất vào tháng 9 hoặc 10. Tuy nhiên, một số tầng chứa nước tại một vài khu vực ở huyện Bù Đăng, Phú Riềng, Bù Đốp và Hớn Quản có mức hạ nhiều liên tục trong 3 năm gần đây.

Trên thực tế, nước ngầm đang trở nên ô nhiễm và thiếu do bị khai thác quá mức. Trong khi đó, việc kiểm soát, giám sát sử dụng và khai thác nước sạch ở khu vực nông thôn là vô cùng hạn chế, có thể nói gần như không được kiểm soát và người dân vốn đã quen với việc khai thác nước ngầm. Đa số hộ dân sử dụng giếng đào hoặc giếng khoan. Ông Phạm Văn Khiết, ngụ xã Thọ Sơn, huyện Bù Đăng cho biết, trước đây, gia đình cũng sử dụng giếng khoan nhưng dần dần giếng khoan không còn nước. Sẵn nhà ở gần nhà máy nước của xã nên mới chuyển sang sử dụng nước của nhà máy.

Bảo vệ toàn diện tài nguyên nước

Trong bối cảnh hiện nay, khi tài nguyên nước đang phải chịu tác động của nhiều yếu tố như biến đổi khí hậu, áp lực của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa thì việc bảo vệ tài nguyên nước cũng phải được nhìn nhận từ nhiều phía. Trong đó, bao gồm cả việc khảo sát, đánh giá trữ lượng, đánh giá các nguồn nguy cơ ô nhiễm, đồng thời quy hoạch vị trí khai thác, hạn mức khai thác với các kế hoạch bài bản, dài hạn.

Theo Phó giáo sư, tiến sĩ Trương Thanh Cảnh, Trưởng ngành quản lý môi trường Đại học Khoa học tự nhiên TP. Hồ Chí Minh, việc phát triển công nghiệp của Bình Phước liên quan rất lớn đến hệ thống nước. Hệ thống đó bao gồm cả nguồn cung nước và nhu cầu nước từ các ngành kinh tế khác nhau. “Phải phân tích, đánh giá lại nguồn nước. Mình có cái gì, mình sử dụng như thế nào để bảo vệ nguồn nước và sắp xếp các ngành kinh tế phù hợp với năng lực cung của nguồn nước. Bảo vệ nguồn nước cho phát triển sản xuất mới là quan trọng. Bởi các sự cố môi trường hầu hết đều do vấn đề quy hoạch sai mà ra cả. Sự cố môi trường xảy ra thì hậu quả vô cùng nghiêm trọng và gần như không thể khắc phục hoàn toàn” - Phó giáo sư, tiến sĩ Trương Thanh Cảnh nói.

Quan tâm hơn đến chất lượng nước, UBND tỉnh đã ban hành dự thảo kế hoạch xây dựng quy chuẩn kỹ thuật địa phương về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt trên địa bàn tỉnh. Các sở, ngành liên quan phải phối hợp kiểm tra, lấy mẫu nước xét nghiệm để đánh giá chất lượng nước theo từng khu vực trên địa bàn tỉnh nhằm có số liệu tổng quát về thực trạng chất lượng nước sinh hoạt. Sau khi có đầy đủ dữ liệu và tham vấn chuyên gia, UBND tỉnh sẽ ban hành quy chuẩn về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt trên địa bàn.

Hiện Trung tâm Khoa học và Công nghệ Bình Phước đã tiến hành xét nghiệm khoảng 500 mẫu nước sử dụng cho sinh hoạt trên địa bàn tỉnh. Qua đánh giá sơ bộ, chất lượng nước trên địa bàn không gặp quá nhiều vấn đề nghiêm trọng. Chủ yếu là vấn đề về độ cứng, sắt và có nhiều vùng nhiễm vi khuẩn. Tiến sĩ Hoàng Hải Hiền, Trung tâm Khoa học và Công nghệ Bình Phước cho biết: Những hộ dân dùng nước giếng đào ở gần khu công nghiệp tại các huyện Chơn Thành, Đồng Phú thì nên mang nước đi xét nghiệm theo định kỳ 6 tháng/lần, đặc biệt phải xét nghiệm cả các hợp chất hữu cơ. Hiện chỉ có một số khu vực ở huyện Lộc Ninh là nước có độ cứng cao. Tuy nhiên điều này không gây hại gì đến sức khỏe con người.