Thời sự 14:21, 11/01/2023 GMT+7

*NGUYỄN HỒNG TRÀ
Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy

BPO - Tài nguyên khoáng sản là tài sản hữu hình và là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương và mỗi quốc gia. Với tư cách là đại diện chủ sở hữu, các cơ quan nhà nước phải có trách nhiệm tổ chức quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng có hiệu quả khoáng sản để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và đất nước trong từng thời kỳ. Bình Phước có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đa dạng… Tuy nhiên, khoáng sản là hữu hạn, hầu hết không tái tạo, chính vì vậy việc khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản phải tiết kiệm, có hiệu quả nhằm phát huy tối đa nguồn lực này cho mục tiêu phát triển trước mắt cũng như lâu dài.

Nhận diện khó khăn, hạn chế

Công tác quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản của tỉnh từ khi Bình Phước tái lập đến nay đã đạt được một số kết quả đáng kể. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, bất cập trong công tác này. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của tỉnh về khoáng sản cơ bản đã đầy đủ nhưng còn nhiều khó khăn, vướng mắc khi thực hiện. Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về khoáng sản từ tỉnh đến các địa phương chưa hoàn thiện, hoạt động hiệu quả chưa cao. Lực lượng cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về khoáng sản của các cơ quan tham mưu chưa đáp ứng về số lượng và yêu cầu chuyên môn. Thông tin, số liệu cơ bản về nguồn lực khoáng sản chưa được quản lý tốt, chặt chẽ, nhất là đối với thông tin, số liệu kiểm kê trữ lượng, sản lượng khai thác thực tế, tổn thất khoáng sản. Các tổ chức, cá nhân tham gia khai thác khoáng sản chưa nhận thức đầy đủ và chưa thực hiện tốt trách nhiệm trong hoạt động quản lý tài nguyên khoáng sản. 

Ngoài ra, khai thác khoáng sản còn đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế - xã hội của cộng đồng dân cư vùng khai khoáng. Trong quá trình khai thác vẫn còn tình trạng doanh nghiệp khai báo trữ lượng không trung thực. Khai thác tài nguyên khoáng sản bừa bãi, thất thoát, gây ô nhiễm môi trường, cạn kiệt nhanh chóng tài nguyên khoáng sản. Tình trạng khai thác khoáng sản không có giấy phép gia tăng gây bức xúc trong dư luận xã hội… Sản phẩm khai thác chế biến khoáng sản ở tỉnh và các địa phương trong tỉnh phần lớn mới dừng lại ở sản phẩm thô, giá trị và hiệu quả sử dụng thấp, chưa tương xứng với giá trị tài nguyên của khoáng sản khai thác. Hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản luôn đi liền với các tác nhân gây tác hại và ô nhiễm môi trường ở các mức độ khác nhau. 

Còn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép

Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, năng lượng tái tạo, công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện, từng bước nâng cao ý thức trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Nhiều doanh nghiệp chưa chú trọng đầu tư công nghệ trong khai thác, chế biến gắn với bảo vệ môi trường. Công tác cấp phép thông qua đấu giá quyền khai thác khoáng sản chưa được chỉ đạo thực hiện quyết liệt. Vẫn còn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép chưa được ngăn chặn kịp thời; nhiều vụ vi phạm chưa được phát hiện, xử lý triệt để; cơ sở hạ tầng ngành năng lượng chưa đồng bộ… Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên là do công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, chính quyền chưa thực sự quyết liệt, chưa thường xuyên, liên tục và sát sao; việc xem xét trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan khi xảy ra vi phạm chưa nghiêm túc; sự phối hợp giữa cơ quan, đơn vị, địa phương chưa đồng bộ, kịp thời; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về các nội dung liên quan chưa được chú trọng thực hiện…

Để đảm bảo phát triển bền vững cần có những chính sách quản lý nhà nước để điều chỉnh hợp lý về khung pháp lý cũng như tổ chức quản lý ngành khai khoáng theo hướng sử dụng tài nguyên khoáng sản hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả, hài hòa các lợi ích, vấn đề môi trường, giải quyết mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển và bảo vệ môi trường. Các tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, địa phương phải quán triệt, vận dụng, phát triển trên nền tảng quan điểm chỉ đạo tại Chỉ thị số 13-CT/TU ngày 25-6-2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường quản lý, nâng cao hiệu quả về khai thác và phát triển công nghiệp khai khoáng, năng lượng tái tạo, công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh.

Khai thác khoáng sản phải gắn với chế biến sâu

Để tăng cường công tác quản lý, nâng cao hiệu quả về khai thác và phát triển công nghiệp khai khoáng, năng lượng tái tạo, công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng trong thời gian tới, Ban Thường vụ Tỉnh ủy yêu cầu các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp, tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ sau:

Quán triệt, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, năng lượng tái tạo và vật liệu xây dựng vì tài nguyên khoáng sản không thể tái tạo, do đó cần phải quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật. Khai thác khoáng sản phải gắn với chế biến sâu, tiết kiệm tài nguyên và có dự trữ lâu dài đối với các loại khoáng sản thuộc thẩm quyền quản lý của tỉnh. Sản xuất vật liệu xây dựng phải tính đến nhu cầu trước mắt cũng như lâu dài, phù hợp với xu hướng tiến bộ của khoa học - công nghệ; phù hợp với tiềm năng, giá trị của từng loại khoáng sản. Áp dụng kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, nâng cao năng suất lao động, đa dạng hóa sản phẩm, khuyến khích phát triển công nghệ sạch, tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao. Hạn chế tối đa ảnh hưởng tới môi trường trong quá trình khai thác, chế biến khoáng sản làm vật liệu xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng.

Nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, năng lượng tái tạo, bảo đảm tài nguyên khoáng sản phải được quản lý chặt chẽ; hoạt động khai thác và sử dụng khoáng sản theo đúng quy định; không để thất thoát, lãng phí tài nguyên, thất thu ngân sách; hạn chế tối đa ảnh hưởng tới môi trường trong hoạt động khai thác và sử dụng khoáng sản. Việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản phải đúng với quy hoạch, đáp ứng nhu cầu nguyên - vật liệu phục vụ xây dựng trong tỉnh, bảo vệ môi trường và hoàn thổ theo quy định. Phát triển ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng đạt trình độ tiên tiến, hiện đại, hiệu quả kinh tế cao. Nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường. Chú trọng các sản phẩm có thế mạnh của tỉnh như xi măng, gạch đất sét nung, vật liệu xây không nung, vật liệu lợp, cát xây dựng, đá xây dựng, bê tông.

Thực hiện nghiêm các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về khoáng sản, năng lượng tái tạo và công nghiệp vật liệu xây dựng. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định về khoáng sản, vật liệu xây dựng và năng lượng tái tạo. Nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản và công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng đảm bảo đáp ứng yêu cầu phát triển, gắn với vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu. Phân định rõ trách nhiệm của các cấp, ngành trong công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Chủ động xây dựng và tổ chức thực hiện các phương án, quy chế phối hợp trong việc bảo vệ khoáng sản chưa khai thác đảm bảo đúng quy định của pháp luật.

Tiến hành khảo sát, xác định tiềm năng khoáng sản trên địa bàn tỉnh; rà soát, đánh giá các quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản đã phê duyệt để điều chỉnh cho phù hợp và tích hợp vào quy hoạch tỉnh, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Thực hiện quy hoạch các vùng sản xuất vật liệu xây dựng để phục vụ việc triển khai thực hiện các dự án trọng điểm của tỉnh. Thu hút các nhà đầu tư có năng lực đầu tư vào thăm dò, khai thác, chế biến sâu khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Tổ chức khai thác, chế biến hợp lý các loại khoáng sản để nâng cao hiệu quả sử dụng và gắn với công tác bảo vệ môi trường. Thực hiện có hiệu quả các dự án năng lượng tái tạo, hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích, thúc đẩy mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển, ứng dụng và tiêu thụ năng lượng tái tạo.

Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về khoáng sản. Nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý, đẩy mạnh thực hiện các chương trình, dự án đầu tư sản xuất vật liệu xây dựng, gắn với đánh giá sự phù hợp về vùng nguyên liệu và nguồn nguyên liệu hợp pháp. Tăng cường thanh, kiểm tra, giám sát việc quản lý, khai thác khoáng sản và vật liệu xây dựng. Thường xuyên theo dõi, kiểm tra các đơn vị được phép khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng, chủ phương tiện vận chuyển khoáng sản trong việc chấp hành các quy định pháp luật; kịp thời phát hiện, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.