Thời sự 15:34, 05/12/2022 GMT+7

*NGUYỄN HỒNG TRÀ, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy

BPO - Trong bối cảnh chung hiện nay, biến đổi khí hậu đã và đang tác động mạnh mẽ đến sự sống trên trái đất khiến tình hình ngập lụt, hạn hán, xâm nhập mặn... diễn ra ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất và dân sinh. Cùng với đó, các yêu cầu về phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, của đất nước, đã tạo sức ép lớn đến công tác thủy lợi, đòi hỏi các cấp, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị phải có định hướng lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới căn bản, phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của hệ thống công trình thủy lợi nhằm đáp ứng yêu cầu bảo đảm an ninh chung cho nguồn nước quốc gia và của tỉnh, đồng thời bảo vệ hoạt động sản xuất, phục vụ dân sinh, cấp nguồn nước sạch cho nhà máy nước và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác tốt nguồn nước

Bình Phước nằm trong khu vực chịu nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, tình trạng hạn hán thường trực đe dọa đến trữ lượng và chất lượng nguồn nước của tỉnh, cùng với đó là tình hình ô nhiễm ngày càng bị ảnh hưởng nhiều bởi tốc độ công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Bên cạnh đó, các công trình thủy lợi của tỉnh đến nay đã xuống cấp gây khó khăn trong quản lý, ảnh hưởng đến khả năng điều tiết nước, phòng, chống lụt bão, an toàn quản lý vận hành, không bảo đảm đủ nguồn nước tưới theo thiết kế. Một số địa phương không có khả năng xây dựng các công trình hồ chứa, đập dâng... Tình hình khí hậu, thời tiết mấy năm gần đây ở miền Đông Nam Bộ có những biến động thất thường đã làm ảnh hưởng đến các công trình tưới tiêu, phòng, chống lũ.

Ðể hệ thống thủy lợi phát huy hiệu quả, Tỉnh ủy đã đề ra một số giải pháp. Trước hết, tiếp tục nâng cấp một số công trình có dấu hiệu xuống cấp, đầu tư xây dựng mới các công trình thủy lợi vùng có nguồn nước đảm bảo; khai thác triệt để công suất tưới tiêu của công trình thủy lợi, bảo đảm tưới tiêu ổn định cho diện tích đất canh tác cây nông nghiệp và mở rộng diện tích tưới cho cây hoa màu, cây công nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Ðẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi vừa và nhỏ để sớm đưa vào phục vụ tưới tiêu; chú trọng phát triển hệ thống thủy lợi cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản theo định hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi của tỉnh.

Có thể khẳng định, hệ thống thủy lợi của tỉnh cơ bản đã phát huy hiệu quả, cho dù một số công trình đang có những dấu hiệu xuống cấp do thời gian khai thác quá dài, trong điều kiện thiên tai thường xuyên tác động, nhưng từ khi tái lập tỉnh đến nay, các công trình thủy lợi cùng với hàng ngàn mét kênh mương đã góp phần quan trọng trong việc giữ vững và nâng cao năng suất cây trồng, cung cấp nguồn nước sạch cho dân sinh, cải thiện hệ thống giao thông nông thôn và bảo đảm môi trường sinh thái. Quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa diễn ra nhanh chóng trong thời gian gần đây, định hướng sản xuất nông - lâm nghiệp phát triển theo hướng tiếp cận thị trường, sản xuất tập trung, phân bố mùa vụ, cơ cấu và quy mô sản xuất nông - lâm nghiệp đang thay đổi dẫn đến nhu cầu sử dụng nước cho nông nghiệp và phi nông nghiệp ngày một gia tăng. Những khó khăn do thiếu kinh phí trong nâng cấp, hoàn thiện hệ thống công trình, vận hành, bảo trì sửa chữa công trình cùng với việc chưa hoàn thiện cơ chế, chính sách cho công tác quản lý, vận hành, phân phối, điều tiết nước… dẫn đến các hệ thống tưới tiêu hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu phục vụ đa mục tiêu, linh hoạt và bền vững.

Trước những đòi hỏi từ thực tế như vậy, trong những năm qua, Tỉnh ủy đã chỉ đạo các cấp, ngành, các địa phương tập trung đầu tư nâng cấp hoàn thiện công trình các hệ thống tưới tiêu tập trung phát triển và hoàn thiện cơ sở hạ tầng thủy lợi bằng nhiều cách tiếp cận nhằm tăng hiệu quả đầu tư, chuyển từ hình thức “phục vụ” sang hình thức “dịch vụ” nhằm tăng hiệu ích sử dụng nguồn nước và công trình thủy lợi, huy động tối đa sự tham gia của các tổ chức trong quản lý nước. Các hoạt động củng cố các tổ chức quản lý khai thác công trình thủy lợi, hoàn thiện và bổ sung khung chính sách và pháp lý, nâng cao hiệu quả quản lý các hệ thống tưới tiêu nhằm giải quyết được những khó khăn chung của toàn tỉnh.

Phục vụ đa ngành, đa mục tiêu

Trước tình hình cấp bách đó, ngày 25-6-2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kết luận số 357-KL/TU về phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Qua đó yêu cầu việc phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước phải có tầm nhìn dài hạn, phục vụ đa ngành, đa mục tiêu. Phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước theo hướng hiện đại, linh hoạt, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước, tích trữ an toàn và cân bằng nguồn nước giữa các mùa trong năm, điều hòa, phân phối nước hợp lý giữa các khu vực trong tỉnh, phục vụ kịp thời cho các ngành kinh tế và nhu cầu dân sinh. Công suất cấp nước đạt khoảng 365.000m³/ngày đêm, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước của tỉnh giai đoạn 2021-2025 và đạt khoảng 559.800m³/ngày đêm giai đoạn 2026-2030. Trước mắt, tập trung mở rộng các tuyến ống truyền tải cấp nước trên địa bàn tỉnh, từng bước hình thành các khu vực cấp nước liên huyện, các nhà máy trong cùng một khu vực có thể bổ sung, hỗ trợ để cấp nước an toàn liên tục, kết nối vùng, từng bước xây dựng chiến lược trung hạn và dài hạn cho việc cải tiến và tái cơ cấu ngành thủy lợi nhằm tối ưu hóa hiệu quả phục vụ của công trình thủy lợi…

Trong những năm tới, phải ưu tiên chính sách thủy lợi phí mới là một trong những giải pháp tích cực đầu tư công vào nông nghiệp, nông thôn, thực hiện chính sách tam nông theo Nghị quyết số 26-NQ/TW khóa X của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng thời cũng là một trong những nhiệm vụ thiết thực phục vụ chính sách an sinh xã hội. Tiếp tục có giải pháp về công tác cán bộ để nâng cao nhận thức của các nhà quản lý, cán bộ vận hành công trình, của các đối tượng hưởng lợi, hộ sử dụng nước nhằm thay đổi thói quen đánh giá hiệu quả sử dụng, phân phối nước bằng sự “bằng lòng” của các địa phương và hộ dùng nước, thay đổi ý thức làm việc phụ thuộc theo tiêu chuẩn và quy định của cơ chế quản lý…

Trong thời gian tới, để tập trung phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, Tỉnh ủy yêu cầu các đảng bộ, chính quyền các cấp, các địa phương, cơ quan, đơn vị tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ và giải pháp.

Cụ thể, quán triệt sâu sắc và tiếp tục thực hiện nghiêm Quyết định số 33/QĐ-TTg ngày 7-1-2020 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nâng cao nhận thức của các cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền và toàn xã hội về tầm quan trọng của nước đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và đời sống dân sinh; sử dụng nước tiết kiệm, an toàn, hiệu quả. Tăng cường trách nhiệm, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, tạo sự thống nhất cao trong toàn hệ thống chính trị và sự đồng thuận trong xã hội phát triển hệ thống thủy lợi. Khai thác nguồn nước phải có sự liên kết đồng bộ với hệ thống kết cấu hạ tầng của các ngành, lĩnh vực khác, bảo đảm an ninh nguồn nước, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Huy động mọi nguồn lực cùng tham gia phát triển công trình thủy lợi, khai thác nguồn nước. Nhà nước đầu tư xây dựng công trình thủy lợi quan trọng, khó huy động các nguồn lực xã hội; công trình thủy lợi kết hợp phục vụ quốc phòng, an ninh, phòng, chống thiên tai và các công trình ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Khuyến khích, tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác công trình thủy lợi, cấp nước theo quy định pháp luật tại những nơi có điều kiện.

 Rà soát, cập nhật hệ thống thủy lợi, các công trình khai thác nguồn nước vào quy hoạch, để có cơ sở đầu tư đồng bộ hạ tầng, các công trình thủy lợi theo thứ tự ưu tiên, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hằng năm có kế hoạch đầu tư phát triển hạ tầng thủy lợi, khai thác nguồn nước có trọng tâm, trọng điểm, nhất là những dự án đã được HĐND tỉnh, UBND tỉnh bố trí vốn đầu tư công trung hạn, dự án từ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ, nguồn vốn vay... Rà soát các hồ, đập, công trình thủy lợi, hồ chứa nước, đánh giá mức độ an toàn, năng lực tích trữ nước để có phương án bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa, nâng cấp, chủ động phòng, chống lũ, lụt nhằm giảm tác động bất lợi của thiên tai liên quan đến nước gây ra.

Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách, giáo dục pháp luật về thủy lợi nhằm nâng cao nhận thức của toàn xã hội và mọi người dân đối với công tác thủy lợi, sử dụng tiết kiệm nguồn nước, bảo vệ môi trường và các công trình cấp nước; khai thác hợp lý, không để xảy ra tình trạng suy kiệt nguồn nước ngầm. Quan tâm đầu tư các công trình cấp nước tập trung theo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tại các khu vực đông dân cư, khó khăn về nước sinh hoạt như: xã Thống Nhất (huyện Bù Đăng), xã Long Bình (huyện Phú Riềng), xã Thanh An (huyện Hớn Quản)...

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong cập nhật thông tin quy hoạch hệ thống thủy lợi; nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo diễn biến nguồn nước và giám sát vận hành, điều tiết nguồn nước, nâng cao tuổi thọ, năng lực phục vụ của các công trình thủy lợi, khai thác nguồn nước. Áp dụng công nghệ tưới nước tiết kiệm, cấp nước sinh hoạt, tái sử dụng nước và tiêu, thoát nước.

(còn nữa)