Khoa học - Công nghệ 17:01, 26/04/2022 GMT+7

TS. Trần Quốc Hoàn
Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Phước

BPO - Tài sản do con người tạo ra có thể là vô hình, hữu hình. Nhìn chung, trong lịch sử phát triển thì tài sản hữu hình dễ định lượng, thuận lợi cho việc trao đổi nên thường được chú trọng hơn. Tuy nhiên, trong những thập niên gần đây, đặc biệt là trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ 4, tài sản vô hình đã được chú trọng hơn và trở thành tài sản có giá trị lớn, góp phần tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Tài sản vô hình này do con người tạo ra trong quá trình lao động sáng tạo còn gọi là tài sản trí tuệ.

Tài sản trí tuệ gắn với người kiến tạo ra hoặc sở hữu nó. Nên sở hữu trí tuệ  được hiểu là sự sở hữu đối với những tài sản trí tuệ, cũng còn có tên gọi khác là tài sản trí tuệ. Theo đó, tài sản trí tuệ được hiểu là những sản phẩm do con người tạo ra trong quá trình lao động sáng tạo, bao gồm: tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; chương trình biểu diễn, bản ghi âm, chương trình phát sóng; sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu, tên thương mại; bí mật kinh doanh; giống cây trồng mới; phầm mềm máy tính. Trong phát triển kinh tế - xã hội, sở hữu trí tuệ cũng được nhìn theo những hướng khác nhau, trong đó: Kinh tế coi sở hữu trí tuệ là sức cạnh tranh, là công cụ để phát triển kinh tế và tạo nên sự thịnh vượng; khoa học và công nghệ coi sở hữu trí tuệ là sức sáng tạo; xã hội coi sở hữu trí tuệ là sức sống. Với xu thế phát triển kinh tế - xã hội ngày nay, tài sản trí tuệ ngày càng trở nên quan trọng và sở hữu trí tuệ đã khẳng định được những vai trò của nó.

Máy phun thuốc nông nghiệp đa chức năng 5 trong 1 của anh Nguyễn Văn Lĩnh, phường Tân Xuân, TP. Đồng Xoài đã được Cục Sở hữu trí tuệ chấp nhận đơn xin cấp bằng sáng chế

Sở hữu trí tuệ là “một công cụ đắc lực để phát triển kinh tế”, là nhân tố đem lại sự tăng trưởng kinh tế ngoạn mục cho chủ thể sở hữu và xã hội. Nhìn vào lịch sử phát triển của các quốc gia, nhất là các nước công nghiệp phát triển thì sở hữu trí tuệ được đánh giá là loại tài sản chiếm vị trí quan trọng nhất đối với sự tăng trưởng của đất nước. Theo tài liệu của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, tổng thu nhập từ bản quyền về sáng chế trên toàn thế giới tăng từ 10 tỷ USD (năm 1990) lên 110 tỷ USD (năm 2000); riêng hãng máy tính IBM (Mỹ) năm 2000 đã thu được 1,7 tỷ USD).

Sở hữu trí tuệ là công cụ cạnh tranh hữu hiệu cho doanh nghiệp cũng như nền kinh tế quốc gia trong hội nhập. Hiện nay, với mỗi quốc gia, doanh nghiệp, năng lực sở hữu trí tuệ là một trong những năng lực nội sinh quan trọng hàng đầu để phát triển bền vững. Quốc gia, doanh nghiệp nào có được càng nhiều quyền sở hữu trí tuệ thì năng lực cạnh tranh của quốc gia, doanh nghiệp đó càng cao. 

Sở hữu trí tuệ là phương tiện đảm bảo sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia cũng như từng doanh nghiệp. Sở hữu các tài sản hữu hình là sở hữu cái có giới hạn, còn sở hữu tri thức, trí tuệ của nhân loại là sở hữu cái vô hạn. Vì vậy sẽ là vô cùng bền vững nếu chúng ta biết khai thác và sử dụng hiệu quả. Do đó, có thể nói sở hữu trí tuệ là sở hữu một thứ tài sản đặc biệt, khi sử dụng không chỉ không mất đi mà còn có khả năng kiến tạo những sản phẩm trí tuệ cao hơn, là những tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững đối với những chủ thể sở hữu và xã hội.

Tuân thủ hệ thống quản lý sở hữu trí tuệ là cách thức để các nước đang phát triển tiếp cận bền vững hơn với các hoạt động đầu tư, chuyển giao công nghệ và hội nhập hiệu quả. Nguy cơ chiếm đoạt các sản phẩm trí tuệ là nguy cơ thường xuyên và ngày càng nghiêm trọng trong các nền kinh tế công nghiệp hoá. Bởi vậy, việc ngăn chặn nguy cơ này là vấn đề ám ảnh đối với các nhà đầu tư nước ngoài, họ sẽ chỉ chấp nhận chuyển giao công nghệ và thực hiện các biện pháp đầu tư, nếu họ nhận thấy đủ cơ hội khai thác an toàn, hiệu quả công nghệ đó ở quốc gia dự định đầu tư.

Một hệ thống bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ hiệu quả là yếu tố để chống lại nguy cơ tụt hậu và phát triển đất nước. Một khi cơ sở hạ tầng và khả năng kỹ thuật cho việc cải tiến công nghệ đã được thiết lập, nhất là ở các nước đang phát triển, hệ thống bảo hộ sáng chế sẽ thành một yếu tố thúc đẩy sự nghiệp cải tiến kỹ thuật.

Nhận thức được vai trò to lớn của sở hữu trí tuệ, tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới đã lấy ngày 26-4 hằng năm làm Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới nhằm tôn vinh, lan tỏa giá trị và vai trò của tài sản trí tuệ đối với phát triển kinh tế - xã hội toàn cầu, đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập. Năm 2022, Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới đã công bố thông điệp của Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới là “Sở hữu trí tuệ và thế hệ trẻ đổi mới sáng tạo vì một tương lai tốt đẹp hơn” nhằm ghi nhận tiềm năng to lớn và nhấn mạnh sức sáng tạo của giới trẻ có thể thúc đẩy những thay đổi, kiến tạo một tương lai tốt đẹp, bền vững.

Kỷ niệm Ngày sở hữu trí tuệ thế giới, Bình Phước đã ban hành văn bản hướng dẫn các cơ quan đơn vị trong tỉnh hưởng ứng Ngày sở hữu trí tuệ thế giới. Tuyên truyền Ngày sở hữu trí tuệ thế giới trên các phương tiện thông tin đại chúng. Treo pa-nô, băng rôn, áp phích, khẩu hiệu tuyên truyền tại các khu vực công cộng, đường phố, trụ sở cơ quan... Tham dự chuỗi sự kiện Ngày sở hữu trí tuệ thế giới và biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân xuất sắc, có nhiều đóng góp cho việc thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ.

                             (Bài viết có tham khảo thông tin tư liệu)