2018 GMT+7

Xây dựng và bảo vệ thương hiệu hạt điều Việt Nam - Bài 2

Thứ 5, 26/07/2018 | 06:07:00

ĐỂ HẠT ĐIỀU BÌNH PHƯỚC LÀ “SỐ 1 THẾ GIỚI”

BP - Nhờ hương vị thơm ngon, hạt chắc, bóng đẹp đã làm nên sự khác biệt của hạt điều Bình Phước. Đây cũng là điều kiện cơ bản để hạt điều Bình Phước có chỉ dẫn địa lý.

Giá hạt điều (giống điều địa phương) khu vực các xã Phú Nghĩa, Đắk Ơ, Bù Gia Mập (Bù Gia Mập) luôn cao hơn từ 1,5-2 ngàn đồng/kg so với hạt điều nơi khác. Nguyên liệu điều thô trong nước chỉ đáp ứng 20-25% công suất chế biến nhưng giá hạt điều Việt Nam cao hơn 10 ngàn đồng/kg so với hạt điều nhập khẩu châu Phi.

BAO GIỜ HẾT TRANH CãI 2 GIỐNG ĐIỀU AB?

Tiến sĩ Trần Công Khanh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển cây điều, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho biết, giống AB29 và AB0508 được sưu tập, tuyển chọn trong chương trình hỗ trợ phát triển sản xuất điều cho Công ty AGROSTAR (Campuchia) của Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam từ năm 2001-2011. Cả 2 giống đang được khảo nghiệm sản xuất tại Đông Nam bộ và Tây Nguyên từ năm 2012 đến nay. Giống AB29 có năng suất 8 năm sau trồng là 3-3,5 tấn/ha, tỷ lệ nhân 28-32%, đạt 133-155 hạt/kg; giống AB0508 ra hoa sớm 18 tháng sau trồng, năng suất sau 8 năm trên 3 tấn/ha, tỷ lệ nhân trên 28%, đạt 131 hạt/kg.

Hạt điều của đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Đắk Ơ (Bù Gia Mập) có giá bán cao hơn 1,5-2 ngàn đồng/kg so với khu vực khác

Bà Lê Thị Ánh Tuyết, Phó giám đốc Sở NN&PTNT cho biết: Thời gian qua, 2 giống điều AB29 và AB0508 nhận rất nhiều ý kiến trái chiều. Sở cũng đang theo dõi quá trình sinh trưởng và sâu bệnh trên các vườn trồng thử nghiệm giống AB29 và AB0508 do Trung tâm Nghiên cứu và phát triển cây điều, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam sản xuất; tổ chức khảo sát đánh giá và báo cáo về chất lượng gồm tiêu chí như tỷ lệ thu hồi nhân, mùi vị, độ béo và khả năng lưu kho của 2 giống điều này. Bà Lê Thị Ánh Tuyết kiến nghị Bộ NN&PTNT chỉ đạo đơn vị được giao nhiệm vụ nghiên cứu 2 giống điều này, sớm có kết quả công bố để địa phương có căn cứ chỉ đạo. Đồng thời, yêu cầu ngành chức năng trong tỉnh có biện pháp quản lý chặt đối với các cơ sở cung cấp cây giống trên địa bàn tỉnh, tránh gây bất lợi cho nông dân.

Nhiều chuyên gia, doanh nhân ngành điều lại lo ngại, phản bác 2 giống điều AB. Ngày 24-5-2016, chuyên gia ngành điều Phạm Văn Đẩu gửi một lá thư tới Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, đề nghị không nên công nhận 2 giống điều AB29 và AB0508. Ông Đẩu cho rằng, AB29 và AB0508 là giống do Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam đặt tên, nhưng thực chất có nguồn gốc ở Thái Lan, được “nhập lậu” từ Campuchia về. Trong thư, ông Đẩu khẳng định các báo cáo của Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam về tỷ lệ thu hồi nhân của AB29 và AB0508 đạt 30-32% và 29-34% là không đúng. Bởi ông đã phân tích nhiều mẫu hạt các giống này nhưng không mẫu nào đạt 28% nhân.

Ông Phạm Văn Đẩu cho rằng, nhân của 2 giống AB29 và AB0508 không thơm ngon như các giống điều truyền thống bởi tỷ lệ hao hụt khi phơi cao hơn giống điều hiện có. Về năng suất, không bằng các giống điều truyền thống của Việt Nam. Do đó, nếu AB29 và AB0508 được công nhận sẽ ảnh hưởng tới uy tín, chất lượng nhân điều Việt Nam...

HẠT ĐIỀU BÌNH PHƯỚC - chất lượng SỐ 1 THẾ GIỚI

Khi nói về những nông dân trồng điều giỏi ở thủ phủ điều Bình Phước không thể không nhắc đến “vua” trồng điều Võ Hùng Chiến, thôn Khắc Khoan, xã Phú Nghĩa (Bù Gia Mập). Ông Chiến không chỉ nổi danh có diện tích điều lớn mà còn đam mê nghiên cứu, tìm tòi để tích lũy kinh nghiệm trong trồng, chăm sóc điều. Với ông, để có vườn điều năng suất cao, hạt chắc đẹp và giá cao hơn mặt bằng chung thì không thể bỏ qua 4 điều kiện cơ bản của sản xuất nông nghiệp, trong đó giống là yếu tố đầu tiên. Giống tốt, dinh dưỡng phù hợp nên năng suất trang trại điều của ông Chiến luôn cao hơn bình quân trong vùng. Vụ điều 2015-2016, cả tỉnh mất mùa, năng suất bình quân chỉ 7 tạ/ha nhưng 100 ha điều của ông Chiến vẫn đạt bình quân 2,5 tấn/ha.

Những năm trước, ông Chiến vẫn tự sản xuất giống theo phương thức lấy chồi ghép ở những cây điều nổi trội trong vườn. Hiện nay, ông chỉ chọn mua giống điều PN1 ở những cơ sở sản xuất uy tín để tái canh hoặc trồng thay thế những cây chất lượng kém. Nhờ đó, giá bán điều thô của trang trại ông Chiến bao giờ cũng cao hơn thị trường 3.000 đồng/kg. Ông Chiến khẳng định, trong số giống điều được Bộ NN&PTNT công nhận, giống PN1 trong 2 năm đầu cho thu hoạch năng suất còn thấp nhưng so với cả chu kỳ thì có nhiều cái được nhất: Năng suất cao ổn định, tỷ lệ thu hồi nhân cao và kháng bệnh tốt nhất...

Năm 2014 - năm đầu tiên giá điều thô tăng cao và ổn định cho đến thời điểm hiện nay. Cũng là năm đầu tiên doanh nghiệp điều (chủ yếu các hội viên Vinacas) quan tâm người trồng điều, hướng đến mục tiêu liên kết để chủ động nguồn nguyên liệu điều thô chất lượng cao trong nước. Cũng từ năm 2014 đến nay, Bộ NN&PTNT, Vinacas, tỉnh Bình Phước đã mở nhiều hội thảo, hội nghị bàn về chiến lược phát triển ngành điều Việt Nam nói chung, ngành điều Bình Phước nói riêng. Giống vẫn là vấn đề tranh cãi nhiều nhất.

Về năng suất và tỷ lệ nhân thu hồi, 2 giống AB29 và AB0508 chỉ ở mức khá. Còn về chất lượng, cả 2 giống này mùi vị không thơm ngon bằng những giống điều truyền thống ở Bình Phước. Để có được vị trí số 1 về xuất khẩu điều hiện nay, ngành điều Việt Nam dựa vào 3 yếu tố chính là chế biến nhiều nhất, xuất khẩu nhiều nhất và chất lượng tốt nhất. Trong đó, yếu tố chất lượng tốt nhất là nhờ vào hạt điều Bình Phước với những giống điều truyền thống.

Ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Vinacas khẳng định.

40 năm hoạt động và có nhiều đóng góp cho ngành điều, tiến sĩ Phạm Quốc Tuấn, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển cây điều Việt Nam nhấn mạnh: “Tỉnh tuyển chọn những giống điều tốt nhất của nông dân tùy thổ nhưỡng để nhân lên, không cần thiết phải nhập giống điều nước ngoài. Việc quy hoạch diện tích đất trồng điều nên cân nhắc không tăng về số lượng mà chú trọng nâng cao chất lượng và năng suất”.

Nếu giải được bài toán về giống thì 200 ngàn ha điều (theo chiến lược giai đoạn 2016-2020) với năng suất 2,5 tấn/ha, Bình Phước sẽ đáp ứng 500 ngàn tấn nguyên liệu. Như vậy sẽ giảm phụ thuộc nhập điều thô nước ngoài và làm cơ sở để xây dựng và giữ được thương hiệu điều Bình Phước.

Các giống điều được Bộ NN&PTNT công nhận và đã khẳng định trong thực tiễn gồm: PN1, MH4/5, MH5/4. Năm 2016, Bình Phước công nhận 5 giống điều đầu dòng, gồm: BP18 ở Thuận Lợi, BP27 ở Thuận Phú (Đồng Phú); BP43 ở Đức Liễu (Bù Đăng); BP68 ở Đắk Ơ (Bù Gia Mập) và BP89 ở Minh Lập (Chơn Thành). Ông Phạm Văn Đẩu, người có hơn 30 năm gắn bó với cây điều, cho rằng: Điều Bình Phước là số 1, bởi trong quá trình khảo nghiệm 115 cây điều trên địa bàn Bình Phước có 78 cây nổi trội (chiếm 80%) ưu việt về chất lượng hạt. Qua đó khẳng định gen giống điều Bình Phước chất lượng tốt hơn giống điều Thái Lan hay Philippines ngoại nhập mà một số cơ sở sản xuất đang quảng cáo. Ông Đẩu đề xuất, để giải quyết bài toán giống nên theo chỉ đạo của nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát (hiện là Phó trưởng Ban Thường trực Ban Kinh tế Trung ương), tại hội thảo ngành điều tổ chức năm 2014 ở Bình Phước là khuyến cáo nông dân lựa chọn cây điều nổi trội tại chỗ: Hạt chùm to, chắc để nhân giống theo phương thức ghép chồi cải tạo vườn điều già và lấy chồi ghép sản xuất giống vô tính.

P.Hà - N.Hà