Tòa soạn và Bạn đọc 08:42, 06/10/2013 GMT+7

>> VÙNG PHƯỚC LONG CÓ BAO NHIÊU ĐỘI VTTT?

LÒNG DÂN LÀ MẶT TRỜI

Đội VTTT núi Bà Rá là đơn vị tiêu biểu của các đội VTTT vùng Phước Long. Điều kỳ diệu là đội tiếp cận, thuyết phục được nhân dân trong vùng địch chiếm đóng ủng hộ cách mạng, đi theo hoạt động cách mạng. Nhân dân đã đóng góp nhiều lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm, thuốc chữa bệnh, vũ khí... cho cách mạng (thời kỳ ấy vài hạt muối đã là quý hiếm, bởi nó giúp cán bộ, chiến sĩ vùng căn cứ trụ được, có khi chết do không có muối chứ không chỉ chết vì đánh trận). Nhờ xây dựng được tổ chức đảng, đoàn thể trong các ấp chiến lược, nên nhân dân hết lòng che giấu cán bộ, bộ đội. Khi bị địch phát hiện, quần chúng đã đồng lòng nổi dậy diệt ác, phá kìm, thậm chí khống chế vô hiệu hóa được bọn ngụy quyền ác ôn, tiêu diệt được một số tên, gây hoang mang cho chúng. Thế nhưng trong cuốn sách chưa nêu chính xác về vấn đề này, ít nhất cũng nên nêu được một số người thật, việc thật của một thời oanh liệt quanh vùng núi Bà Rá ven tỉnh lỵ Phước Long. Bên cạnh đó, tác giả sắp xếp các sự kiện lịch sử thiếu lôgíc, chưa hợp lý.

Tóm lại, vai trò của đội VTTT là tai mắt cho cấp ủy chỉ đạo tổ chức các trận đánh địch thắng lợi, là sợi dây chẳng những gắn chặt mà còn kết tinh niềm tin của nhân dân vùng địch tạm chiếm với Đảng. Hiện nay, tại Phước Long vẫn còn những người dân từng là cơ sở cách mạng, từng ủng hộ cách mạng, giúp đỡ bộ đội bám trụ địa bàn đánh địch ở các ấp chiến lược; những bà mẹ, người chị từng qua mặt địch để tiếp tế cho bộ đội. Bà con đã khéo léo vượt qua hàng rào ấp chiến lược để đưa hàng ra rẫy tiếp tế cho bộ đội. Thậm chí có người bị địch bắt giam tra tấn dã man, nhưng vẫn không đầu hàng, không chỉ điểm làm ảnh hưởng đến tổ chức của Đảng. Không có nhân dân thì các đội VTTT không đứng chân được trên địa bàn. Vậy mà sách rất ít đề cập đến vai trò của nhân dân. Có trang chỉ nêu chung chung rất mờ nhạt về vai trò của quần chúng trong vùng địch tạm chiếm. Tác giả chú trọng quá nhiều thành tích về các trận đánh và những câu chuyện thiếu tính chính xác, khó thuyết phục người đọc. Xin nói rõ thêm rằng, đội VTTT không hẳn làm nhiệm vụ tổ chức các trận đánh địch, mà là đơn vị phối hợp cung cấp thông tin, tình hình địch với các đơn vị vũ trang. Khi đang móc nối với dân mà bị lộ, thì phải rút quân ngay khi địch phát hiện, trên đường rút quân nếu gặp địch thì tìm cách né tránh để tránh tổn thất lực lượng, tránh lộ bí mật càng tốt, nếu bị địch bao vây thì mới kiên quyết chiến đấu đến cùng dù có người phải hy sinh nhằm bảo vệ tài liệu bí mật của Đảng, bảo vệ cơ sở cách mạng.

RIÊNG VÀ CHUNG - TÔI VÀ CHÚNG TA

Giá như tác giả Nguyễn Xuân Châu gắn kết “mặt trời” nhỏ chỉ là tia sáng tụ hội vào “mặt trời” lớn, để chiếu sáng tinh thần kháng chiến của quân dân Phước Long nói chung, đội VTTT núi Bà Rá nói riêng. Giá mà từ bút pháp một truyện ký, tác giả lồng được người thật, việc thật đã diễn ra rất xúc động nhưng cũng rất anh hùng thì sẽ đi sâu vào lòng người Phước Long hơn là những câu chuyện rời rạc của nhân vật. Lịch sử không ai được quyền bóp méo, tất nhiên truyện ký là tác phẩm văn học, nên có thể nhân cách hóa vấn đề, sự kiện, nhân vật một chút, nhưng là truyện ký thì phải nêu người thật, việc thật. Nếu có thành tích dù ít, dù nhỏ mà nhân cách hóa rộng hơn, lớn hơn có thể chấp nhận được. Nhưng không có mà nói có là tội với những người đã hy sinh trên chiến trường Phước Long.

Cách kể chuyện của Nguyễn Xuân Châu chưa kết chặt giữa cái chung rực sáng để soi cho cái riêng. Và tác giả cũng chưa quyện chặt được nhân vật sáng ngời trong một địa danh kiên trung, hay nói cách khác là nhân vật điển hình trong một hoàn cảnh điển hình như truyện ký “Người mẹ cầm súng” của nhà văn Nguyễn Thi viết về Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân - liệt sĩ Nguyễn Thị Út (chị Út Tịch) ở Cầu Kè - Trà Vinh. Nhà văn Nguyễn Thi đã phân tích tâm lý, nội tâm của nhân vật rất bình dị nhưng sáng ngời tinh thần yêu nước và tinh thần ấy đã thấm sâu trong tâm hồn người dân bị mất nước, đến người mẹ cũng phải cầm súng.  Giá mà cuốn “Mặt trời trong lòng núi” biết kết dính giữa cái chung với cái riêng như “Người mẹ cầm súng”, giữa tôi và chúng ta như  nhà viết kịch Lưu Quang Vũ đã sáng tác và để đời tác phẩm “Tôi và chúng ta”.

SỪNG SỮNG ĐÁ NÚI

Dù sao người Phước Long khi đọc tác phẩm “Mặt trời trong lòng núi” đều rất vui và thầm cảm ơn tác giả, biết ơn những nhân chứng lịch sử đã có công lưu lại cho thế hệ trẻ bài học lịch sử hào hùng. Lịch sử ghi chiến công của một vùng quê, ghi tên của các liệt sĩ là vô cùng quý giá, càng quý giá hơn khi được lưu lại trong lòng mỗi người, khi nghĩ đến ai cũng cảm động rưng rưng. Ai đọc cũng có ý thức trách nhiệm đánh dấu rất kỹ vào từng câu, từng chữ, từng địa danh, từng sự kiện những dấu hỏi trong tác phẩm “Mặt trời trong lòng núi”. Và hy vọng rằng khi tái bản “Mặt trời trong lòng núi” sẽ sạch sẽ hơn, không còn rong rêu, sạn cát bám víu vào vách đá núi Bà Rá. Bởi Bà Rá chẳng những là ngọn núi cao hơn 700m (so mặt nước biển), mà còn rất linh thiêng trong lòng người dân Phước Long, vì máu của các liệt sĩ đã nhuộm thấm vào đá núi, xương cốt của liệt sĩ có người chưa tìm thấy được, đang nằm lặng lẽ trong các hốc đá núi. Vì thế cho nên đừng làm gì có lỗi với núi Bà Rá. Lẽ thường cái gì không sâu gốc, chắc rễ vào lòng đất, mà bám víu vào cây, vào đá núi thì không đủ sức sống bền vững. Đã là sạn cát thì dù có đánh bóng cũng chỉ là sạn cát, là đá núi thì dù đội mưa bom, bão đạn, dù phơi mình trong mưa bão thì vẫn sừng sững là đá núi Bà Rá.                          

   Cỏ May