Chính trị 14:25, 30/09/2017 GMT+7

>> Bài 1: Thôn đi đầu ở xã tiên phong

BP - Ở những thôn áp dụng mô hình bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn, ưu điểm lớn nhất là giảm được các cuộc giao ban, hội họp; giảm được ngân sách chi trả phụ cấp; phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của bí thư chi bộ, quản lý điều hành của trưởng thôn trên tất cả lĩnh vực trong thôn một cách đồng bộ, hiệu quả. Mô hình này còn phát huy được tính năng động, sáng tạo, dám làm, dám chịu trách nhiệm của cán bộ thôn. Tuy nhiên, tìm được những cán bộ có đủ khả năng gánh cả hai vai bí thư - trưởng thôn là không dễ.

TIẾNG NÓI NGƯỜI TRONG CUỘC

Để có cái nhìn khách quan, toàn diện về mô hình bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn, chúng tôi đã đi tìm hiểu thực tế tại một số thôn, ấp trên địa bàn huyện Phú Riềng để lắng nghe tiếng nói của những người trong cuộc.  

Bộ máy gọn nhẹ

Tính đến nay, ông Bùi Quang Tuyến (1954), thôn Tân Hiệp 2, xã Bù Nho đã có 21 năm làm Trưởng thôn, trong đó chỉ có 5 năm ông làm Phó bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn, còn lại 16 năm là Bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn. Thôn Tân Hiệp 2 có 375 hộ/1.270 người, nhưng là địa bàn trung tâm của huyện nên thu hút đông lao động tự do từ khắp nơi về đây kiếm sống khiến con số thực trên địa bàn luôn nhiều hơn con số thống kê. Theo đó, công tác quản lý địa bàn cũng nhiều khó khăn, phức tạp hơn. Tuy nhiên, với kinh nghiệm 21 năm nắm địa bàn, ông Tuyến rành rẽ từng nhà, và khi biết hộ nào gặp khó khăn gì thì ông có ngay phương án giúp đỡ. Cũng đã vài lần vì điều kiện sức khỏe và gia đình, ông Tuyến xin nghỉ làm trưởng thôn vì công việc này mất khá nhiều thời gian, nhưng cả cấp ủy cấp trên và người dân đều “không cho” ông nghỉ. Ông Tuyến chia sẻ, để dân tin và giao nhiệm vụ thì người trưởng thôn trước hết phải trung thực, nhiệt tình và vì dân. 21 năm qua, đêm hôm ông phải đi giải quyết chuyện vợ chồng cãi nhau, hàng xóm gây lộn hay mất trộm rồi nghi ngờ nhau... là chuyện bình thường. Thậm chí có trường hợp mẹ đơn thân đến ngày sinh không có người giúp đỡ cũng gọi trưởng thôn. Vậy mà phụ cấp cả hai chức danh của ông chỉ hơn 1,2 triệu đồng/tháng, gồm phụ cấp 1 chức danh cộng với 15% phụ cấp chức danh kiêm nhiệm. Số tiền này chỉ đủ đổ xăng xe và uống nước. Thế nhưng vì sự tín nhiệm của tổ chức và người dân, ông không thể thoái thác trách nhiệm. Chia sẻ về mô hình bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn, ông Tuyến khẳng định: Hiệu quả là không thể phủ nhận bởi cơ cấu bộ máy gọn nhẹ, giảm tiền ngân sách, tạo được sự thống nhất, đồng thuận từ việc ban hành chủ trương cho đến khâu tổ chức thực hiện...

Ông Bùi Quang Tuyến - người đã 21 năm làm Bí thư, Phó bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn Tân Hiệp 2, xã Bù Nho vẫn không được tổ chức và dân “cho” nghỉ - Ảnh: T.N

Để mô hình này phát huy hiệu quả, ông Tuyến cho rằng, quan trọng nhất là khâu lựa chọn cán bộ và có chế độ, chính sách phù hợp kèm theo. Người đảm nhiệm chức danh này phải có năng lực lãnh đạo và quản lý, điều hành, có khả năng bao quát công việc. Chung quan điểm, Bí thư Đảng ủy xã Bù Nho Kiều Quang Hồng cho biết: Việc cơ cấu chức danh bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn được đông đảo đảng viên, nhân dân trong xã đồng tình. Với 5/9 thôn thực hiện mô hình bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn, trước hết đã giảm được 5 chức danh với mức phụ cấp 960 ngàn đồng/người/tháng. Mô hình này còn mang lại sự thống nhất, đồng thuận cao, giảm thời gian họp hành để làm việc. Nhờ vậy, việc thực thi các công việc từ xã xuống thôn cũng nhanh gọn, hiệu quả hơn. Không chỉ vậy, trách nhiệm người đứng đầu được tăng lên, không xảy ra tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, đổ lỗi cho người khác.

Tăng tính chủ động và quyền tự quyết

Ở thôn Tân Hòa, xã Bù Nho, chúng tôi gặp ông Bùi Văn Nhành làm Trưởng thôn đã 5 nhiệm kỳ. Trong xây dựng nông thôn mới, người dân Tân Hòa đã đóng góp 900 triệu đồng để làm các tuyến đường trong thôn. Hiện toàn thôn có 1.150m đường nhựa, 800m đường bê tông và chỉ còn hơn 100m đường đất. Để làm được khối lượng công việc ấy, Ban điều hành thôn đã tốn rất nhiều công sức trong tuyên truyền, vận động. Ông Nhành chia sẻ, trong quá trình vận động nhân dân đóng góp xây dựng nông thôn mới hoặc các cuộc vận động khác đều phát sinh các tình huống cần giải quyết ngay. Thế nhưng theo nguyên tắc, ông phải báo cáo bí thư chi bộ, chờ họp cấp ủy để xin chủ trương. Thành thử có những việc khi có chủ trương của cấp ủy thì sự việc đã bị chậm trễ hoặc mất đi cơ hội thực hiện rồi.

Tình hình này hoàn toàn khác ở thôn Tân Phước, xã Bù Nho. Khi bàn việc làm nhà văn hóa và được dân đồng tình, cấp ủy thống nhất cao, với quyền của mình, ông Lê Minh Hùng, Bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn Tân Phước đã chủ động thuyết phục một người dân bán rẻ cho thôn 2 sào đất với giá chỉ 200 triệu đồng. Bù lại, thôn sẽ ủi một đoạn đường đi qua đất của hộ dân này để một diện tích lớn lộ ra mặt tiền. Như vậy, cả tập thể và cá nhân đều được hưởng lợi. Do thời gian gấp mà chưa vận động được dân góp tiền, ông đã chủ động vay tiền của đảng viên để “đặt cọc” mua đất rồi thu tiền dân sau. Nhờ sự năng động của Bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn, cộng với sự đồng lòng của tập thể cấp ủy và Ban điều hành thôn mà người dân Tân Phước đã có được một nhà văn hóa rộng rãi, khang trang, là nơi họp dân, tập văn nghệ, dưỡng sinh của người cao tuổi, nơi sinh hoạt của thanh niên, phụ nữ.

Trước đây cứ đến tết Trung thu là cán bộ thôn phải đi từng nhà để phát quà. Nay có nhà văn hóa rộng rãi, khang trang, thôn tổ chức đêm văn nghệ và phát quà cho các cháu tại nhà văn hóa, vừa đỡ công sức cho cán bộ thôn, vừa tăng tính gắn kết cộng đồng và tạo dựng môi trường sinh hoạt văn hóa lành mạnh. Rồi trong quá trình làm đường với cơ chế đặc thù, khi còn dư xi măng, ông Hùng xin ý kiến cấp ủy và đã quyết định chuyển một phần sang làm cổng chào, số còn lại bán nhập vào quỹ tập thể (vì xi măng để lâu sẽ hỏng), chờ khi nào triển khai làm tuyến đường mới sẽ lấy tiền đó mua xi măng khác. Việc làm của ông trong chừng mực nào đó là vượt thẩm quyền, nhưng tất cả cũng vì lợi ích của dân nên ông cứ mạnh dạn làm và sẵn sàng nhận sự phê bình của tổ chức chứ không đùn đẩy trách nhiệm sang người khác.

Khối lượng công việc mà người dân thôn Tân Phước đã làm trong 2 năm qua đủ thấy vai trò của người trưởng thôn quan trọng thế nào. Dẫu rất bận rộn vì phải gánh cả hai vai Bí thư chi bộ và Trưởng thôn trong khi phụ cấp chỉ hơn 1,2 triệu đồng/tháng, ông Hùng vẫn rất vui vì thấy mình là người có ích, làm được những việc cần thiết cho dân. Ông chia sẻ: Vừa là người tiếp thu chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, vừa trực tiếp lãnh đạo thực hiện nên triển khai công việc nhanh hơn, dễ tạo được sự thống nhất cao trong chi ủy, chi bộ và ban điều hành thôn. Tuy nhiên, để gánh trọn hai vai, ngoài nỗ lực của bản thân còn đòi hỏi sự đoàn kết của cán bộ, đảng viên và sự ủng hộ của người dân. Sự ủng hộ của người dân là động lực mạnh mẽ nhất để tôi không tiếc công sức, ngày đêm vì công việc tập thể.

Ở một khía cạnh khác, khi trao đổi với Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Chơn Thành Trần Minh Trọng về mô hình bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn, đồng chí Trọng cho rằng: Bên cạnh những cái được rất đáng ghi nhận thì mô hình này cũng có những cái khó. Qua khảo sát đợt tháng 5-2017, Chơn Thành có tới 43/70 trưởng thôn không là đảng viên; không có trưởng thôn nào đồng thời là bí thư chi bộ. Hiện phần lớn các bí thư chi bộ đã lớn tuổi, trình độ hạn chế nên khó gánh được cả hai chức danh; những người đang làm trưởng thôn thường không là đảng viên hoặc đảng viên trẻ chưa có kinh nghiệm trong công tác đảng. Bên cạnh đó, khi thực hiện mô hình này cũng dễ dẫn đến tình trạng độc đoán, chuyên quyền nếu không theo dõi và giám sát việc thực hiện quy chế làm việc của chi ủy, chi bộ.

Thời điểm này, xã Bù  Nho đang rà soát nhân sự, chuẩn bị cho cuộc bầu cử trưởng thôn vào đầu năm 2018. Tuy nhiên, chủ trương nhân rộng mô hình bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn của Đảng ủy xã đang gặp khó khăn về nhân sự. Hiện trong 5 bí thư kiêm trưởng thôn, chỉ 1 người có trình độ trung cấp chuyên môn và chưa ai có trình độ trung cấp chính trị. Những người đáp ứng được yêu cầu về trình độ văn hóa, chính trị thì lại thiếu kinh nghiệm cũng như kỹ năng dân vận nên có giới thiệu chưa chắc đã được dân lựa chọn. Vì thế, xã đang tạo nguồn, bồi dưỡng để trong nhiệm kỳ tới, ít nhất vẫn giữ được 5 thôn có bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn.

Linh Tâm