Thời luận 09:07, 19/03/2020 GMT+7

Đây là lần thứ hai Bộ GD-ĐT điều chỉnh kế hoạch thời gian năm học 2019-2020. Lần thứ nhất, ngày 22-2, Bộ GD-ĐT có công văn điều chỉnh  thời điểm năm học 2019-2020 kết thúc trước ngày 30-6-2020, kỳ thi THPT quốc gia diễn ra từ ngày 23 đến 26-7-2020. Công văn hỏa tốc lần này của Bộ GD-ĐT không chỉ có nội dung lùi kế hoạch kết thúc năm học, mà còn đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo sở GD-ĐT rà soát, tinh giản nội dung dạy học theo hướng dẫn của Bộ GD-ĐT, triển khai các hình thức dạy học, ôn tập, kiểm tra, đặc biệt là công nhận kết quả dạy - học qua internet và truyền hình trong thời gian nghỉ phòng dịch Covid-19.

Trước tình huống học sinh phải nghỉ học vì ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, rất nhiều vấn đề đặt ra với ngành giáo dục. Việc lùi thời gian kết thúc năm học hay kỳ thi THPT quốc gia chỉ là một lát cắt của hàng loạt vấn đề ấy. Có những vấn đề mang tính cốt lõi hơn, bản chất hơn đã thay đổi. Rõ nhất là việc công nhận kết quả dạy - học qua internet và truyền hình - điều chưa từng có trước đây và cũng chưa có trong kế hoạch hay lộ trình nào của ngành giáo dục. Chưa có kết quả nên chưa thể đánh giá hiệu quả ở mức nào, song chỉ với việc ngành giáo dục vượt qua phương pháp truyền thống và lựa chọn một cách thức mới đã xứng đáng được khen về dũng cảm.

Với nhiều người trong cuộc hoặc người quan tâm sâu rộng tới nền giáo dục, qua việc này còn mong chờ một điều xa hơn so với việc lùi thời điểm kỳ thi hay công nhận kết quả một cách thức giáo dục mới. Đó là đánh giá đầy đủ, bài bản, khoa học, thuyết phục rồi công bố nên hay không nên tổ chức kỳ thi THPT quốc gia, vì ở kỳ thi này có rất nhiều vấn đề đặt ra.

Thứ nhất, 10 năm qua, tỷ lệ đậu tốt nghiệp THPT trung bình cả nước không có năm học nào dưới 90%, từ năm 2019 trở về trước, tỷ lệ lần lượt là 94,06%, 97,57%, 97,42%... Vì thế, có cần thiết tổ chức một kỳ thi tốn kém chỉ để phân loại được một số rất ít học sinh như thế, thay vì nghiêm túc hơn trong quản lý, thi cử bậc học THPT và giao các trường THPT công nhận tốt nghiệp, cấp bằng? Đặc biệt, nước ta đã hướng tới phổ cập THPT thì có cần tổ chức một kỳ thi để công nhận... tốt nghiệp THPT?

Thứ hai, Luật Giáo dục đại học sửa đổi đã trao quyền tự chủ cho phép các trường đại học được tổ chức nhiều phương thức tuyển sinh nhằm chọn ra số lượng thí sinh phù hợp với tiêu chí của từng trường. Thực tế, cùng xét tuyển kiến thức của học sinh về cùng một nhóm môn học nhưng tiêu chí và yêu cầu mỗi trường đào tạo khác nhau, nên cần có sự chọn lọc khác nhau. Ví dụ như cùng lấy điểm 3 môn Toán, Ngữ văn, tiếng Anh nhưng rõ ràng yêu cầu về từng môn của trường ngoại ngữ khác trường ngoại thương, khác trường sư phạm, khác trường văn hóa... Kỳ thi chung, các trường đại học không thể phân loại chuyên sâu để lựa chọn được học sinh sát với mục tiêu đào tạo của mình so với để tự các trường độc lập tuyển sinh. Tự chủ tuyển sinh cũng là phương pháp của hầu hết các trường đại học ở những nước phát triển, những nước có nền giáo dục phát triển.

Có quan điểm cho rằng, nếu như vậy, các lò luyện thi, thậm chí lò luyện thi trong chính các trường đại học sẽ “hồi sinh” như từng diễn ra. Vấn đề này chỉ là khâu kỹ thuật xử lý, cách quản lý của ngành giáo dục mà thôi.