Thời luận 07:53, 10/01/2018 GMT+7

 Theo đó, mô hình phòng xử án mới được thực hiện trong phiên tòa này là: Hội đồng xét xử ở vị trí trung tâm; tòa án sẽ ghi âm, ghi hình có âm thanh về diễn biến phiên tòa; vị trí ngồi của đại diện viện kiểm sát ngang hàng với luật sư bào chữa; thay vành móng ngựa bằng bục khai báo của bị cáo... Các chuyên gia nghiên cứu luật pháp cho rằng, đây là những đổi mới và tiến bộ quan trọng trong công tác cải cách tư pháp của nước ta. Việc sắp xếp phòng xử án theo mô hình mới thể hiện vị trí, vai trò trung tâm của hội đồng xét xử; bảo đảm quyền bình đẳng trước tòa án; bảo đảm nguyên tắc tranh tụng trong xét xử; bảo đảm quyền bào chữa của bị cáo, quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.

Bục khai báo thay cho vành móng ngựa là một bước tiến bộ trong tổ chức hình thức của một phiên tòa. Trước đây, ở các phiên tòa, bị cáo mặc áo tù, đứng trong vành móng ngựa. Việc mặc áo tù đã bãi bỏ từ lâu và từ bây giờ trở đi, bị cáo có thể mặc quần áo đẹp đứng trước bục khai báo. Khi xét xử chưa biết bị cáo có tội hay không nhưng việc phải đứng trước vành móng ngựa phần nào tạo tâm lý cho bị cáo và cả những người tiến hành tố tụng rằng, bị cáo là người đã có tội. Vì vậy, việc thay vành móng ngựa bằng bục khai báo sẽ giúp bị cáo thoải mái hơn để trung thực khai báo. Đây là điểm mới được các chuyên gia pháp luật đánh giá cao và xem như điểm nhấn của mô hình phòng xử án mới. Nó thể hiện sự tiến bộ và bảo đảm 3 yếu tố quan trọng, đó là quyền con người, nguyên tắc suy đoán vô tội khi chưa có bản án có hiệu lực và việc bình đẳng trong tranh tụng tại tòa.

Về vị trí ngồi của đại diện viện kiểm sát ngang hàng với luật sư, có người cho rằng chưa hợp lý. Kiểm sát viên tham gia phiên tòa vừa thực hiện quyền công tố, vừa thực hiện vai trò kiểm sát hoạt động tư pháp. Với vai trò công tố, họ ngồi ở vị trí nào cũng được nhưng với vai trò kiểm sát hoạt động tư pháp là thay mặt Nhà nước kiểm sát việc tuân theo pháp luật của hội đồng xét xử thì vị trí ngồi phải khác. Tuy nhiên, một số luật sư cho rằng, chỗ ngồi không phải mang yếu tố quyết định đến chất lượng tranh tụng trong phiên tòa, nhưng cách bố trí vị trí ngồi trước đây đã ảnh hưởng tới tâm lý những người tham dự phiên tòa nói chung và những người tiến hành tố tụng, tham gia tố tụng nói riêng. Vì vậy, hình thức ngồi ngang hàng không chỉ tốt cho giới luật sư mà tốt cho cả kiểm sát viên, đòi hỏi kiểm sát viên phải nâng cao khả năng trình độ, chuyên môn của mình để bảo vệ quan điểm đã truy tố.

Đảng ta xác định mục tiêu cải cách tư pháp là: “Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; hoạt động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu quả và hiệu lực cao”. Những đổi mới đã nêu của hệ thống tòa án chính là cụ thể hóa mục tiêu của Đảng trong cải cách tư pháp được dư luận và nhân dân rất đồng tình.

Hà Thanh