Thời luận 08:30, 15/12/2016 GMT+7

Năm 2015, sản lượng điều trong cả nước khoảng 344.900 tấn, riêng Bình Phước gần 200 ngàn tấn, chiếm 57,7%. Bình Phước hiện có khoảng 226 doanh nghiệp và 328 cơ sở chế biến điều với công suất khoảng 500 ngàn tấn/năm, bằng khoảng 33,3% cả nước. Thế nhưng năm 2015, xuất khẩu ngành điều của Bình Phước chỉ đạt 293,18 triệu USD trong số 2,5 tỷ USD cả nước, tương đương 11,7%.

Dẫu biết rằng mọi phép so sánh đều khập khiễng, bởi đơn giản để có được 2,5 tỷ USD năm 2015 hay 2,7 tỷ USD năm 2016, Việt Nam phải nhập khẩu một khối lượng rất lớn nguyên liệu và trị giá cũng tỷ lệ thuận với số nguyên liệu đó (riêng 9 tháng năm 2016, Việt Nam đã nhập khẩu 808 ngàn tấn hạt điều, trị giá 1,2 tỷ USD). Nhưng những con số phân tích này cũng cho thấy Bình Phước hiện vẫn chỉ đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nguyên liệu. Càng tới bậc cao hơn trong chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu dùng, tỷ lệ đóng góp của Bình Phước càng thấp - cũng có nghĩa lợi ích đem lại cho Bình Phước ngày càng giảm.

Bình Phước hiện đã quy hoạch cây điều và sản xuất, chế biến, xuất khẩu điều trở thành mũi nhọn phát triển kinh tế của tỉnh. Bình Phước đã được Chính phủ quy hoạch vùng nguyên liệu chính với 200 ngàn ha (hiện tại khoảng 135 ngàn ha) trong số 300 ngàn ha của cả nước vào năm 2020, hạt điều Bình Phước được chọn xây dựng thành thương hiệu quốc gia... Điều đó cho thấy ngành điều có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển kinh tế của tỉnh và Bình Phước có vai trò quan trọng như thế nào đối với ngành điều cả nước.

Giá hạt điều khô ở Bình Phước những ngày qua đạt mức kỷ lục 60 ngàn đồng/kg. Giá hạt điều xuất khẩu bình quân 10 tháng năm 2016 đạt 8.033 USD/tấn, tăng 10,5% so với cùng kỳ năm 2015. Các thị trường chính nhập khẩu hạt điều từ Việt Nam vẫn không ngừng tăng số lượng và dự báo sẽ vẫn tiếp tục tăng trong những năm tới. Chưa tính năng suất tăng lên, đến năm 2020 dự báo sản lượng điều của Bình Phước sẽ bằng ít nhất gấp 1,5 lần hiện tại... Tin vui liên tiếp đến với ngành điều, doanh nghiệp và nhà nông trồng điều. Chưa nói đến tỷ lệ theo sản lượng nguyên liệu (57,7%) hay diện tích (khoảng 70%), chỉ cần “quy hoạch” được 33,3% của 2,7 tỷ USD trong cả nước theo sản lượng chế biến, thì xuất khẩu điều của Bình Phước đã thu về xấp xỉ 1 tỷ USD, bằng khoảng 75% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh năm 2016 (1,352 tỷ USD).

Đứng trước “thiên thời, địa lợi” với tương lai đầy màu hồng đó, làm thế nào để ngành điều Bình Phước thật sự “cất cánh”, chỉ còn phụ thuộc vào yếu tố “nhân hòa”. Đây là bài toán của các nhà quản lý, của những “tư lệnh” ngành nông nghiệp, ngành công thương và của cấp lãnh đạo vĩ mô toàn tỉnh. Những điều kiện thuận lợi đó và sự tâm huyết với ngành điều, trách nhiệm của các cấp lãnh đạo với khoảng 30% số dân trong tỉnh đang sống nhờ cây điều cùng hàng vạn công nhân trong các cơ sở, doanh nghiệp ngành điều, hy vọng trong thời gian tới, Bình Phước sẽ không chỉ là thủ phủ của cây điều mà còn là thủ phủ sản xuất, chế biến, là trung tâm tài chính ngành điều của thế giới chứ không chỉ của Việt Nam.

 Trần Phương