Thời luận 07:45, 02/08/2016 GMT+7

BP - Nhiều ngày qua, dư luận bàn tán, thậm chí giật mình về kết quả giám sát việc thu - chi tại các trạm thu phí BOT trên đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, bởi số tiền thu được trong những ngày có sự giám sát cao hơn nửa tỷ đồng/ngày so với doanh thu báo cáo từ trước. Đồng thời, thông tin Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giảm phí BOT cho phương tiện từ 10-15% càng dấy lên tính minh bạch của lĩnh vực mang tính nhạy cảm này.

Không bàn tán sao được khi Tổng cục Đường bộ Việt Nam thành lập đoàn kiểm tra, giám sát đột xuất công tác thu phí tại Trạm thu phí đường bộ trên đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ do Công ty cổ phần Pháp Vân - Cầu Giẽ khai thác, quản lý. Chỉ trong 10 ngày kiểm tra (từ 18 giờ ngày 10-7 đến 18 giờ ngày 20-7), doanh thu tại đoạn cao tốc này là 19,85 tỷ đồng, bình quân mỗi ngày trạm thu được 1,985 tỷ đồng. Trong khi đó, kết quả thu phí tháng 2-2016 (đợt cao điểm vận tải tết Nguyên đán Bính Thân) doanh thu chỉ đạt 35,9 tỷ đồng, bình quân thu gần 1,2 tỷ đồng/ngày. Như vậy, số tiền thu được trên thực tế cao hơn rất nhiều so mức thu phí bình quân hằng ngày của các tháng trước đó mà Công ty cổ phần Pháp Vân - Cầu Giẽ đã báo cáo Tổng cục Đường bộ Việt Nam và các cổ đông. Được biết, dự án đầu tư nâng cấp tuyến đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ theo hình thức BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao) đã hoàn thành giai đoạn 1 và đưa vào thu phí từ ngày 6-10-2015.

Trước đó, ngày 20-6, Bộ Tài chính có Tờ trình số 8302/BTC-CST gửi lên Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020. Trong đó đề xuất các phương án giảm phí qua trạm BOT trên cơ sở đề xuất của Bộ Giao thông - Vận tải. Mức giảm theo phương án và nhóm xe nằm trong đề xuất đưa ra bình quân từ 10-15%. Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam và nhiều doanh nghiệp kinh doanh vận tải cho rằng, mức giảm trên là “nhỏ giọt”, chỉ mang tính trấn an dư luận.

Không thể phủ nhận những mặt được của chủ trương xã hội hóa đầu tư hạ tầng giao thông, trong đó có hình thức BOT. Thực tế cho thấy, hầu hết dự án BOT đã phát huy hiệu quả, rút ngắn được thời gian đi lại, thay đổi cơ bản diện mạo của hệ thống giao thông ở nước ta, phù hợp với xu thế phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Tuy nhiên, điều mà dư luận, nhất là những nhà xe, chủ doanh nghiệp và mỗi người dân quan tâm là phí cầu đường đã thực sự tương xứng với đồng tiền bỏ ra hay không? Trong khi đó, phí cầu đường liên tiếp tăng theo chiều thẳng đứng khiến các doanh nghiệp không kịp trở tay. Phí cầu đường tăng dẫn đến các chi phí sẽ đổ lên đầu dân vì doanh nghiệp vận tải phải tìm mọi cách để không bị lỗ. Rồi chuyện trạm thu phí đặt ở đường này để tận thu cho đường khác theo ví von của các bác tài là “chạy đâu cho thoát”; hoặc phí chồng phí, đặt trạm thu dày đặc, tiền phí nhiều hơn tiền xăng, dầu.

Dư luận cũng cho rằng, Bộ Tài chính và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cần công khai mức đầu tư của các dự án BOT sau khi kiểm toán; đồng thời giám sát chặt chẽ các nguồn thu - chi của các dự án này theo quy định pháp luật. Và sự việc thu phí tại Trạm thu phí đường bộ trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ nói trên là một ví dụ cụ thể. Chỉ khi một trong ba cổ đông trong liên doanh nhà đầu tư tuyến đường trên đứng ra “tố” và đề nghị thanh tra thì vụ việc mới được làm rõ. Càng minh bạch thì người dân, doanh nghiệp càng dễ hiểu và cảm thông mỗi khi tăng hay giảm mức thu phí từ các dự án BOT.

Hoàng Ngọc