Thời luận 08:24, 08/08/2023 GMT+7

Dự thảo luật có nhiều điểm mới, trong đó nội dung quy định về căn cứ dừng phương tiện tham gia giao thông đường bộ để kiểm soát được dư luận quan tâm, đồng thuận nhưng có không ít ý kiến vẫn còn băn khoăn.

Một trong những điểm mới nhận được sự đồng thuận cao của dư luận là quy định tại khoản 5 Điều 54 của dự thảo luật. Theo đó, khi tuần tra, kiểm soát, trường hợp thông tin về giấy tờ của phương tiện, người điều khiển phương tiện đã được đồng bộ vào tài khoản định danh điện tử thì lực lượng cảnh sát giao thông thực hiện kiểm soát các thông tin giấy tờ đó trên tài khoản định danh điện tử. Như vậy, nếu nội dung này được thông qua thì người điều khiển xe tham gia giao thông sẽ không cần mang theo các loại giấy tờ cần thiết nêu trên nếu đã được đồng bộ trên ứng dụng VNeID. Và điều này sẽ tạo điều kiện cho người dân trở thành công dân số, thông qua việc sử dụng công nghệ thông tin, truyền thông thông minh vào hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống xã hội.

Cũng theo dự thảo luật, lực lượng cảnh sát giao thông sẽ được dừng phương tiện tham gia giao thông đường bộ kiểm soát thuộc 1 trong 4 trường hợp: Khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật hoặc có căn cứ xác định có hành vi vi phạm pháp luật. Những hành vi vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ mà buộc phải dừng phương tiện để kiểm soát trực tiếp mới phát hiện được. Có văn bản đề nghị của cơ quan có thẩm quyền về việc dừng phương tiện để kiểm soát phục vụ bảo đảm an ninh, trật tự; phòng, chống thiên tai, hỏa hoạn; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống dịch bệnh. Có tin báo, tố giác, phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân về tội phạm, hành vi vi phạm pháp luật.

So với quy định hiện hành tại Thông tư số 65/2020/TT-BCA của Bộ Công an, những trường hợp cảnh sát giao thông được dừng xe có nhiều điểm mới được sửa đổi, bổ sung. Cụ thể, được dừng xe trong trường hợp phục vụ công tác phòng, chống thiên tai, hỏa hoạn; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống dịch bệnh; hoặc có đơn thư “tố giác” về tội phạm, hành vi vi phạm pháp luật… Tuy có nhiều ý kiến đồng thuận nhưng ở nội dung này vẫn còn không ít ý kiến trái chiều. Cụ thể là ở quy định cho phép lực lượng cảnh sát giao thông được dừng xe trong trường hợp: “Những hành vi vi phạm pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ mà buộc phải dừng phương tiện để kiểm soát trực tiếp mới phát hiện được”.

Với nội dung nêu trên, có nhiều ý kiến cho rằng, quy định như vậy là chưa cụ thể, thiếu rõ ràng và sẽ không minh bạch trong quá trình thực thi pháp luật. Bởi vì, chỉ khi “dừng phương tiện để kiểm soát trực tiếp mới phát hiện được” hành vi vi phạm pháp luật của người điều khiển phương tiện, thì lực lượng cảnh sát giao thông căn cứ vào đâu để dừng phương tiện? Với quy định này, không những tạo ra tiền lệ dừng phương tiện không cần có chứng cứ hoặc căn cứ pháp lý mà còn có nguy cơ tạo cho người thi hành công vụ lạm quyền trong quá trình thực thi công vụ. Trong trường hợp người điều khiển phương tiện đang cần giao hàng kịp giờ tại sân bay, bến tàu… mà bị dừng xe để kiểm tra, kiểm soát nhưng không phát hiện ra lỗi vi phạm thì xử lý như thế nào?

Trong trường hợp này không thể xin lỗi là xong mà phải tính tới việc hàng hóa trên xe bị trả lại do bị trễ chuyến bay, chuyến tàu thì ai là người gánh chịu thiệt hại? Vì vậy, quy định nêu trên rất cần được cơ quan chức năng xem xét, điều chỉnh cho phù hợp thực tế, tránh việc lạm quyền và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.