Thời luận 19:39, 05/04/2023 GMT+7

Trước thực trạng nêu trên, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang lấy ý kiến người dân về dự thảo Luật BHXH (sửa đổi). Theo đó, về quy định hưởng BHXH một lần, ngoài phương án giữ nguyên quy định hiện hành, cơ quan soạn thảo đề xuất nếu NLĐ đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian còn lại được bảo lưu, ghi nhận trên sổ BHXH để NLĐ tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH. Tuy nhiên, đề xuất này nhận được rất nhiều ý kiến không đồng tình của NLĐ.

Hiện NLĐ luôn coi việc đóng BHXH là một khoản tiền tiết kiệm để khi nghỉ việc sẽ rút ra sử dụng. Trong khi hầu hết NLĐ vì hoàn cảnh gia đình quá khó khăn mới chấp nhận rút BHXH một lần nên việc cắt giảm 50% mức hưởng khi rút BHXH một lần sẽ gây tâm lý bất ổn cho NLĐ. Nhiều lao động cho rằng, ngành BHXH đang cố giữ chân họ lại nên dù có cắt giảm 50% đi nữa họ vẫn chấp nhận rút BHXH một lần. Thậm chí, chưa hẳn làm như vậy sẽ làm giảm số người rút BHXH vì ngoài cần tiền trang trải cuộc sống thì NLĐ còn có tâm lý lo ngại đồng tiền mất giá và trong hoàn cảnh khó khăn như hiện nay, nhận được đồng nào hay đồng ấy.

Tiền mà NLĐ và doanh nghiệp đóng BHXH thực chất cũng là tiền lương của NLĐ. Khi làm việc, NLĐ được tham gia bảo hiểm để phòng khi mất việc sẽ được nhận trợ cấp thất nghiệp, được hưởng ốm đau, tai nạn nếu không may bị tai nạn, bệnh tật. Trong khi việc đóng BHXH để về già có lương hưu thì với nhiều người còn rất xa vời, bởi muốn nhận lương hưu thì phải đủ điều kiện về độ tuổi và năm đóng BHXH. Ngoài ra, NLĐ khi quyết định nhận BHXH một lần, họ cũng đã tính toán xem khả năng của mình có đủ điều kiện không, việc họ quyết định rút BHXH một lần cũng được tính toán chuyển đổi nghề nghiệp để lo cuộc sống sau này.

Thực tế, đã có không ít lao động lớn tuổi chia sẻ, nếu bị doanh nghiệp cho thôi việc hoặc không ký tiếp hợp đồng thì họ rất khó tìm được việc làm mới. Khi đó, họ sẽ rút BHXH một lần để có vốn kinh doanh, buôn bán nhỏ ổn định cuộc sống. Nếu không cho rút hết số tiền BHXH một lần mà chỉ rút được một nửa thì số tiền muốn rút không được nhiều, lúc ấy cuộc sống lại càng khó khăn hơn.

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cả nước hiện còn khoảng 9 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu không có lương hưu và cũng chưa được hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng. Trong khi, quy định hiện hành chỉ trợ cấp xã hội đối với người đủ 80 tuổi trở lên. Như vậy, còn một khoảng cách khá lớn giữa tuổi nghỉ hưu và tuổi được hưởng trợ cấp xã hội. Mặt khác, theo quy định hiện nay, người hưởng lương hưu phải có thời gian tham gia BHXH 20 năm dẫn đến nhiều người không đủ kiên nhẫn, rời bỏ hệ thống BHXH. Đây cũng là những nguyên nhân dẫn đến số người hưởng BHXH một lần lớn và có xu hướng tăng nhanh.

Nên chăng, thay vì chỉ cho rút tối đa 50% mức hưởng khi rút BHXH một lần, ngành chức năng cần xem xét điều chỉnh luật theo hướng giảm số năm đóng BHXH xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm. Với giải pháp này, thời gian đóng BHXH ngắn, dẫn đến mức hưởng lương hưu có thể thấp, nhưng với khoản lương hưu được nhận hằng tháng, người dân vẫn đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già… Từ đó, sẽ kéo giảm số người rút BHXH một lần.