Thời luận 04:14, 21/03/2023 GMT+7

Theo đó, dự thảo luật đưa ra 2 phương án về hưởng BHXH một lần. Phương án 1 là giữ nguyên quy định hiện hành. Cụ thể, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, thì người lao động sẽ được rút BHXH một lần. Phương án 2 là sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà NLĐ yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ Hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để NLĐ hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Với nội dung nêu trên, phương án 1 sẽ tạo cơ hội cho NLĐ khi gặp khó khăn và điều này hoàn toàn phù hợp về nguyên tắc. Vì, tiền của mình nên NLĐ có quyền được rút khi cần thiết. Tuy nhiên, nếu thực hiện theo phương án này thì NLĐ lợi ít nhưng hại nhiều, vì hệ thống an sinh xã hội thể hiện sự bảo đảm về lâu dài khi NLĐ không còn khả năng lao động hoặc lúc về hưu. Khi đó, NLĐ phải có nguồn để sống, không thể dựa vào Nhà nước hay dựa người thân. Ở phương án 2, có ưu điểm là khi khó khăn, NLĐ vẫn rút được 50% để giải quyết vấn đề trước mắt, 50% còn lại bổ sung khi về già. Vì vậy, phương án 2 có tính ưu việt và nhân văn hơn. Tuy nhiên, vấn đề này cần được lấy ý kiến của NLĐ trong cả nước.     

Hơn nữa, trước tình trạng NLĐ rút BHXH một lần tăng cao, cần có giải pháp hạn chế nhằm bảo đảm khi về già, NLĐ sẽ được hưởng lương hưu dù có thể không nhiều nhưng sẽ giảm bớt gánh nặng cho cá nhân và gia đình họ. Trong khi đó, phương án 2 đã linh hoạt giải quyết một phần khó khăn trước mắt cho NLĐ mà vẫn bảo đảm duy trì phần còn lại để họ có thể được hưởng lương hưu khi về già. Tuy nhiên, có không ít người còn băn khoăn, vì quy định này trong dự luật chỉ áp dụng với những trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động 1 năm. Vậy với những trường hợp khi NLĐ không may mắc các bệnh hiểm nghèo hoặc ra nước ngoài định cư, không thể tham gia BHXH thì xử lý thế nào?

Nguyên nhân chính của tình trạng nêu trên là do quy định điều kiện về thời gian tối thiểu được hưởng lương hưu quá chặt chẽ dẫn đến số người đang tham gia rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn. Theo quy định của Luật BHXH, thời gian tối thiểu tham gia BHXH để có cơ hội được hưởng chế độ hưu trí phải đủ 20 năm. Điều này dẫn đến nhiều người không tích lũy đủ số năm đóng BHXH để được hưởng lương hưu. Với mức đóng Quỹ Hưu trí và tử tuất 8% tiền lương từ NLĐ, 1 năm là 0,96 tháng lương thì việc hưởng 2 tháng lương khi nhận BHXH một lần được xem là có lãi. Bên cạnh đó, việc phải chờ đợi quá lâu để hưởng hưu trí sẽ khiến người lao động mong muốn được nhận BHXH một lần nhằm đáp ứng các nhu cầu trước mắt.

Xuất phát từ những lý do và yêu cầu nêu trên, việc sửa đổi Luật BHXH là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Đặc biệt là sửa đổi quy định theo hướng giảm thời gian tối thiểu tham gia BHXH từ 20 năm xuống còn 15 năm. Cùng với đó là việc cho rút BHXH một lần theo phương án 2 mà dự thảo luật đã nêu.