Do vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, đảng viên phải gương mẫu trong mọi việc, “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”. Người còn chỉ rõ: Nêu gương là phương pháp dùng sự việc tốt, con người điển hình tiên tiến, để tác động mạnh mẽ đến người khác, khiến họ khâm phục, tán thành và noi theo. Bản chất của phương pháp nêu gương xét ở góc độ tâm lý là việc “bắt chước”, là hiện tượng tự nhiên của con người. Vì thế, lấy gương người tốt, việc tốt hằng ngày để giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức, xây dựng con người mới và cuộc sống mới. Song song với đó, nếu là gương tốt, những điều đẹp đẽ sẽ được lan tỏa. Ngược lại, là gương xấu, hậu quả của nó cũng khôn lường.
Ngày 18-5-2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 01-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Kết luận số 01-KL/TW, Đảng ta nhấn mạnh, để việc thực hiện Chỉ thị số 05 thời gian tới đạt hiệu quả thiết thực, cần phải quán triệt, tập trung làm tốt 3 nội dung: Học tập, làm theo Bác và nêu gương của cán bộ, đảng viên. Có thể thấy, nêu gương giữ vai trò như thế nào trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Không phải ngẫu nhiên Trung ương Đảng lại xác định việc nêu gương là 1 trong 3 nội dung trọng tâm trong quán triệt. Bởi lẽ, Đảng luôn xác định nêu gương là phương thức lãnh đạo quan trọng, đồng thời là truyền thống quý báu của Đảng.
Thế nhưng thời gian qua, vì nhiều lý do khác nhau, việc thực hành nêu gương của cán bộ, đảng viên còn nhiều vấn đề đáng bàn. Không ít trường hợp đã nêu gương xấu, ảnh hưởng không nhỏ tới uy tín của Đảng và tổ chức. Không khó nhận thấy, nhiều khi còn là cán bộ đương chức thường có phát ngôn "mạnh miệng" hòng chứng tỏ sự trong sạch của mình. Thế nhưng, khi cơ quan chức năng vào cuộc điều tra lại phát hiện họ thường "nói một đằng, làm một nẻo", cố tình nêu gương giả tạo, dối trên, lừa dưới, lấp liếm dư luận. Không ít trường hợp lúc nào cũng kêu gọi việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, thế nhưng chính mình và người thân của mình lại suy thoái, biến chất, làm những việc có hại cho nước, cho dân. Thậm chí nhiều người trước đó còn được phong tặng các danh hiệu và nhận các phần thưởng cao quý. Nhưng chỉ đến khi "cháy nhà mới ra mặt chuột", những cán bộ hô hào phải mẫu mực nêu gương sáng ngày nào, trở thành một tấm gương tối thui.
Những người không nêu gương hoặc ẩn mình dưới lớp vỏ của một tấm gương sáng, chắc chắn đó là một tấm gương tồi. Không trước thì sau, không sớm thì muộn, tất yếu sẽ bị đưa ra ánh sáng. Thống kê của cơ quan chức năng trong năm 2021 và 6 tháng đầu năm 2022, có hơn 20.300 đảng viên, công chức, viên chức bị các cấp và cơ quan chức năng xử lý kỷ luật, có trường hợp bị xử lý hình sự. Số lượng này chiếm đến 1% tổng số công chức, viên chức cả nước. Thế nhưng, trước đó, tất cả trường hợp này, hầu hết là những người có chức vụ, đều được biết đến trên giấy tờ, hồ sơ là những cán bộ gương mẫu. Hệ quả là họ đã làm mất uy tín của Đảng, gây mất niềm tin của nhân dân.
“Nêu gương là trách nhiệm, bổn phận và là đạo lý của người đảng viên của Ðảng trước nhân dân; trách nhiệm nêu gương đó phải được thể hiện từ trong tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự phê bình và phê bình đến trong quan hệ với quần chúng, trách nhiệm trong công tác, ý thức tổ chức kỷ luật, đoàn kết nội bộ" - Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định như thế. Vì vậy, mỗi cán bộ, đảng viên, trước tiên cần tự soi gương của mình, làm tròn trách nhiệm và bổn phận tối thiểu của mình trước khi nghĩ đến những điều lớn lao hơn, đặc biệt là nói những "bài diễn văn tuyên truyền" khi đứng trước người khác.
