Thời luận 11:14, 02/03/2023 GMT+7

Luật Đất đai là một trong những đạo luật rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới mọi người dân, doanh nghiệp, tổ chức. Có khá nhiều nội dung mới trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Lần lấy ý kiến rộng rãi này là cơ hội để tất cả doanh nghiệp, người dân thể hiện rõ ý chí, nguyện vọng của mình để ban soạn thảo tiếp thu, tổng hợp trình Quốc hội trong kỳ họp sắp tới. Nhưng có một luồng ý kiến vẫn lặp đi lặp lại mỗi lần sửa đổi Luật Đất đai. Đó là cổ súy cho sở hữu tư nhân về đất đai - một vấn đề không bao giờ Nhà nước Việt Nam thừa nhận bởi những yếu tố lịch sử. 

Những người cổ súy sở hữu tư nhân về đất đai lập luận rằng, những quyền của người sử dụng đất được quy định trong Luật Đất đai năm 2013, về bản chất chẳng khác gì quyền sở hữu tư nhân về đất đai. Vậy tại sao lại không thừa nhận sở hữu tư nhân về đất đai? Rằng, “sở hữu toàn dân” là mù mờ về mặt pháp lý, vì rất khó xác định ai là chủ sở hữu trong các quan hệ đất đai, nhất là khi xảy ra tranh chấp… Dưới chiêu bài ủng hộ hiệu quả sử dụng đất, một số người luận giải rằng, sở hữu toàn dân về đất đai dẫn đến vô chủ và vì vô chủ nên đất được sử dụng không hiệu quả. Rằng, việc “sở hữu toàn dân” là không chính danh nên không xác lập được quan hệ dân sự trong các giao dịch về đất đai, khiến các giao dịch đất đai của nước ta không giống với thông lệ quốc tế, gây tranh chấp khi có yếu tố nước ngoài. Lại có người dẫn chứng quyền sở hữu tư nhân về đất đai ở những quốc gia văn minh tiên tiến… Ở đây, chưa bàn đến việc người nước ngoài có được sở hữu đất đai hay không, nhưng trước hết, người nước ngoài sống trên đất Việt Nam thì phải tuân thủ luật pháp Việt Nam. Vả lại, bất kỳ một chế độ sở hữu đất đai nào cũng phải giải quyết các vấn đề nội tại của quốc gia đó trên cơ sở kế thừa những yếu tố tích cực của lịch sử. Càng không thể máy móc vận dụng kinh nghiệm của nước này hay nước khác bởi sự khác biệt về chế độ chính trị và văn hóa. 

Như đã nói, việc xác định sở hữu toàn dân về đất đai ở Việt Nam xuất phát từ yếu tố lịch sử. Trước Cách mạng tháng Tám, đa phần diện tích đất nông nghiệp thuộc sở hữu của địa chủ, tư bản. Sau cải cách ruộng đất, đất nông nghiệp được chia cho nông dân. Thời kỳ hợp tác hóa, hầu hết đất nông nghiệp thành sở hữu chung của xã viên hợp tác xã. Rồi đến “khoán mười”, “khoán 100”… Bây giờ, nếu xác nhận sở hữu tư nhân về đất đai sẽ tạo nên những rối loạn về mặt pháp lý trong quản lý nguồn lực đất đai. 

Đất đai là tài sản của quốc gia, dân tộc, là công khai phá, bảo vệ, xây đắp của bao thế hệ người Việt. Những bài học xương máu từ cải cách ruộng đất, giao đất cho người dân đến hợp tác hóa, và qua 5 lần sửa đổi Luật Đất đai cho thấy, chế độ sở hữu toàn dân về đất đai do Nhà nước đại diện chủ sở hữu ở Việt Nam là lựa chọn duy nhất, xét cả ở góc độ kinh tế, chính trị và văn hóa. Vì vậy, vấn đề cần bàn là sự nỗ lực xây dựng một Nhà nước có khả năng quản lý đất đai tốt hơn chứ không nên nêu ra những vấn đề không có tính khả thi và làm căng thẳng tình hình.