Sau hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Với chính sách đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa, tranh thủ sự phát triển của khoa học - công nghệ; khả năng hợp tác thương mại, đầu tư từ các nước... nền kinh tế Việt Nam đã có những bước chuyển biến mạnh mẽ cả về quy mô lẫn tốc độ. Trong đó, nổi bật nhất là hoạt động xuất nhập khẩu đã có những bước nhảy rất thần kỳ. Năm 2001, tổng giá trị xuất nhập khẩu của cả nước chỉ ở mức 30 tỷ USD thì đến năm 2021, con số này đã cán mốc 600 tỷ USD. Bước phát triển thần tốc về hoạt động xuất nhập khẩu này được Tổ chức Thương mại thế giới đánh giá cao; đồng thời xếp nước ta vào vị trí thứ 23 trên thế giới về xuất khẩu và thứ 20 về nhập khẩu hàng hóa. Đặc biệt, trong năm 2022, tuy bức tranh kinh tế thế giới có nhiều biến động như căng thẳng thương mại giữa các nước, đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, xung đột địa chính trị và các nền kinh tế lớn có nguy cơ rơi vào suy thoái... nhưng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta đã đạt 700 tỷ USD. Con số này không chỉ phá vỡ các kỷ lục trước đó mà còn khẳng định vai trò, vị thế của Việt Nam ngày càng tăng cao trên trường quốc tế cả về kinh tế, chính trị lẫn ngoại giao.
Bước vào năm 2023, hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta có những thuận lợi và khó khăn đan xen. Trong đó, dịch Covid-19 chưa kết thúc, xung đột vũ trang một số nơi trên thế giới vẫn còn tiếp diễn; giá nhiên liệu, năng lượng đầu vào không ổn định; nền kinh tế thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro... Những thách thức này sẽ tạo nhiều cơ hội cho hoạt động xuất khẩu của Việt Nam có những tăng tốc mới. Đó là thị trường xuất khẩu sang đối tác trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới sẽ tiếp tục được gia tăng. Nhiều nước đang bắt đầu phục hồi về sản xuất, thương mại, du lịch và triển khai các gói kích thích kinh tế, kích cầu tiêu dùng, qua đó gia tăng nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ nước ta… Hơn nữa, thời gian qua Việt Nam đã nhanh chóng xác lập được vị thế quan trọng trong chuỗi cung ứng các sản phẩm chiến lược, sẵn sàng đáp ứng các nhu cầu của thị trường thế giới. Như vậy, hoạt động xuất nhập khẩu của nước ta hiện hội tụ các yếu tố thiên thời, địa lợi và nhân hòa để có những bứt phá mới.
Để xuất khẩu thiết lập thêm những kỷ lục mới, Việt Nam còn rất nhiều việc phải làm, đó là tận dụng tối đa đà phục hồi từ các thị trường trọng điểm nhằm mở rộng thị phần. Doanh nghiệp nhanh chóng đổi mới công nghệ, ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, tạo chuỗi giá trị, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để nâng cao năng lực cạnh tranh. Đẩy nhanh việc chuyển đổi số, tích cực tham gia các sàn giao dịch thương mại điện tử để tìm kiếm bạn hàng, tìm hiểu đối tác nhằm xây dựng những chiến lược phát triển đúng tầm. Các cấp, ngành và các doanh nghiệp triển khai hiệu quả Quyết định số 1445/QĐ-TTg ngày 19-11-2022 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030. Đồng thời phát triển thương hiệu hàng hóa quốc gia và nâng tầm vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần đẩy nhanh sự tăng trưởng kinh tế, sớm biến khát vọng đất nước hùng cường thành hiện thực.
