Thời luận 04:48, 05/12/2022 GMT+7

Đó là tình trạng gần nửa triệu công nhân, lao động trong cả nước bị thôi việc, mất việc, giảm giờ làm, làm cách nhật, nghỉ hưởng lương làm việc, nghỉ không hưởng lương hoặc tạm hoãn hợp đồng lao động... Các chuyên gia lao động, công đoàn cảnh báo tình trạng này có thể sẽ kéo dài đến hết quý 1/2023, thậm chí sang quý 2/2023.

Điều đáng nói là tình trạng này xảy ra tập trung những tháng cuối năm 2022 nhưng tác động mạnh vào hệ thống doanh nghiệp, người lao động vừa vực dậy, ổn định sản xuất, việc làm sau đại dịch Covid-19 chưa được bao lâu. Điều này cảnh báo đối với hệ thống công đoàn, các chính sách an sinh xã hội và nhiều hệ lụy xã hội khác. Bài học nhãn tiền là đã có nhiều công nhân, lao động ở TP. Hồ Chí Minh thất nghiệp "sập bẫy" công ty đa cấp với chiêu bài tuyển dụng “việc nhẹ lương cao” dẫn đến "mất cả chì lẫn chài".

Thông thường cuối năm là cao điểm sản xuất, tăng ca của các công ty để đảm bảo hoàn thành đơn hàng cũ và chuẩn bị cho đơn hàng đầu năm mới. Đây cũng là thời điểm công nhân phấn khởi vào ca với mong muốn tăng cao thu nhập để có một tết ấm. Tuy nhiên, năm nay thì ngược lại. Tình trạng mất việc làm diễn ra tập trung những tháng cuối năm đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống một bộ phận công nhân, lao động. Nhiều người không thể cầm cự với tiền phòng trọ, chi phí sinh hoạt tăng cao như hiện nay đành phải về quê ăn tết sớm.

Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, đến nay đã có khoảng 1.230 doanh nghiệp tại 44 tỉnh, thành phố bị ảnh hưởng sản xuất, kinh doanh phải cắt giảm lao động. Trong đó có 646 doanh nghiệp dân doanh và 590 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, với hơn 470 ngàn người bị mất việc làm. Các lĩnh vực bị ảnh hưởng chủ yếu là dệt may, da giày, chế biến gỗ, điện tử, cơ khí. Tại các khu công nghiệp có hơn 172 ngàn công nhân, lao động bị ảnh hưởng. Trong đó có hơn 30 ngàn lao động nữ từ 35 tuổi trở lên và gần 9.500 lao động đang trong thời kỳ thai sản, nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi bị ảnh hưởng. Đặc biệt, tính đến nay, có 30 doanh nghiệp nợ lương của gần 7.000 lao động, với tổng hơn 110 tỷ đồng; 121 doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội của hơn 32 ngàn lao động, với gần 240 tỷ đồng… Những con số nêu trên là không hề nhỏ và điều quan trọng là ảnh hưởng đến các chính sách an sinh xã hội, an ninh trật tự, việc duy trì sản xuất và ổn định thị trường nội địa khi người dân thực hiện chính sách thắt chặt chi tiêu.

Nguyên nhân phải cắt giảm lao động, theo các doanh nghiệp là do chi phí đầu vào cao, bị thiếu hoặc cắt giảm đơn hàng từ các đối tác nước ngoài; thiếu nguyên liệu; do sự sụt giảm nhu cầu tiêu dùng của các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản; sự bất ổn chính trị tại các khu vực trên thế giới và lãi suất vay vốn trong nước cao…

Rất nhiều nguyên nhân được phía doanh nghiệp lý giải, tuy nhiên điều quan trọng lúc này là sự vào cuộc của ngành chức năng, chính quyền địa phương, tổ chức công đoàn, hiệp hội doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, công nhân, lao động bằng các chính sách cụ thể, như giảm lãi suất cho vay phát triển sản xuất, mở rộng thị trường, hỗ trợ tiền nhà trọ… Đặc biệt, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp cho người lao động trên tinh thần lợi ích hài hòa, khó khăn cùng chia sẻ.