Thời luận 08:39, 11/11/2022 GMT+7

Theo báo cáo của các bộ, ngành, địa phương, năm 2016 có 1.448 dự án chậm tiến độ thì năm 2018 là 1.778 dự án; năm 2019 có 1.878 dự án; năm 2020 là 1.867 dự án và năm 2021 là 1.962 dự án. Hầu hết dự án quan trọng cấp quốc gia, dự án trọng điểm đều chậm tiến độ. Bên cạnh đó, hàng ngàn dự án có thất thoát, lãng phí. Năm 2016 là 590 dự án, năm 2017 là 840 dự án có thất thoát, lãng phí thì năm 2020 là 923 dự án và có nhiều dự án phải xử lý hình sự. Nhiều dự án sử dụng vốn nhà nước bị thua lỗ, thất thoát. Hàng ngàn dự án nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất… chậm tiến độ. Tính đến ngày 31-12-2021, có 908 dự án thuộc 61/63 tỉnh, thành có khó khăn, vướng mắc với tổng 28.155 ha chậm hoặc chưa đưa đất vào sử dụng, nhưng mới chỉ thu hồi đất và chấm dứt hoạt động 172 dự án với 6.922 ha; chưa xử lý 404 dự án với diện tích 18.308 ha. 

Bình Phước cũng trong tình trạng chung, thậm chí có những dự án “treo” tới 15 năm, gây lãng phí lớn về nguồn vốn cũng như tài nguyên đất. Năm 2020, UBND tỉnh đã thu hồi 76 dự án chậm triển khai, thi công không đúng tiến độ, gây khó khăn cho cuộc sống người dân khu vực bị ảnh hưởng với tổng diện tích đất bị thu hồi 433,48 ha, tập trung ở các huyện, thị xã, như Bù Đốp, Phú Riềng, Chơn Thành, Bình Long, Hớn Quản, nhiều nhất là huyện Bù Đăng với 48 dự án. Gần đây nhất, cuối tháng 9-2022, cơ quan chức năng của tỉnh cũng đã công bố 5 dự án chậm tiến độ.

Nguyên nhân dẫn tới chậm tiến độ thi công các công trình, dự án, xét cả phạm vi quốc gia và cấp tỉnh, chủ yếu vẫn là công tác giải phóng mặt bằng chậm. Và nguyên nhân chậm giải phóng mặt bằng là do công tác quản lý nhà nước về đất đai chưa chặt chẽ; việc xác định nguồn gốc đất gặp nhiều khó khăn; giá bồi thường theo quy định của Nhà nước thường thấp hơn nhiều so với giá đất trên thị trường nên người dân không đồng thuận. Bên cạnh đó, vốn đầu tư công còn khó khăn, giải ngân chậm và nhỏ giọt; năng lực chủ đầu tư yếu…

Từ diễn đàn của Quốc hội cho đến các cuộc họp cấp bộ, ngành Trung ương và cấp tỉnh, huyện, thậm chí trong các quán nước lề đường, đề tài đất đai thường rất rôm rả. Ấy là bởi giá trị rất lớn từ đất đai mang lại. Nhiều đại biểu Quốc hội kiến nghị cần xử lý thật nghiêm những cán bộ liên quan và làm rõ trách nhiệm người đứng đầu để xảy ra thất thoát, lãng phí đất đai. Nhưng thực tế là rất khó xử lý khi vẫn tồn tại những lỗ hổng về cơ chế quản lý. Và đó là lý do để Quốc hội triển khai cho ý kiến về dự án Luật Đất đai (sửa đổi), dự kiến sẽ thông qua vào tháng 10 năm tới, trong đó nội dung đáng quan tâm là việc kiên quyết thu hồi, hủy bỏ những dự án chậm tiến độ, đánh thuế cao diện tích đất không sử dụng… 

Chỉ có thể chế hóa bằng luật và kịp thời sửa đổi những điều, khoản không còn phù hợp thực tiễn thì công tác quản lý đất đai mới đi vào quy củ. Khi ấy sẽ hạn chế dần tình trạng lãng phí nguồn lực đất đai.