Sau hơn 35 năm đổi mới, ngành ngoại giao Việt Nam đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, đưa đất nước thoát khỏi thế bao vây cấm vận của các thế lực thù địch, hội nhập với nền kinh tế thế giới. Đặc biệt, với Chỉ thị số 41-CT/TW, ngày 15-4-2010 của Ban Bí thư khóa X về tăng cường công tác ngoại giao kinh tế trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ngoại giao kinh tế đã có chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào thành tựu phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, đưa Việt Nam trở thành nước xếp thứ 22 thế giới về xuất khẩu nông, lâm, thủy sản và các mặt hàng điện tử, tiêu dùng, dệt may... Song song đó, Việt Nam đã kế thừa truyền thống đối ngoại vẻ vang của cha ông và phát huy cao độ tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh để xây dựng, phát triển nền ngoại giao hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc; đưa đất nước từ vị trí “tham dự” sang tích cực “chủ động tham gia” và phát huy vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong các tổ chức, hiệp hội, hiệp ước…
Tuy nhiên, việc thực hiện ngoại giao kinh tế ở nước ta thời gian qua vẫn tồn tại những khó khăn, bất cập. Nhận thức của một số cấp, ngành về ngoại giao kinh tế chưa cao, chưa theo kịp xu hướng quốc tế và yêu cầu phát triển đất nước. Công tác dự báo chưa theo kịp tình hình, sự hỗ trợ giữa các ngành, địa phương và doanh nghiệp chưa hiệu quả... Trong 8 tháng năm 2022, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt khoảng 500 tỷ USD, tăng 15,9%, tương ứng tăng 68,69 tỷ USD so cùng kỳ năm 2021. Trong đó, trị giá xuất khẩu đạt 252,60 tỷ USD, tăng 18,2%, tăng 38,85 tỷ USD và trị giá nhập khẩu đạt 247,11 tỷ USD, tăng 13,7%, tăng 29,84 tỷ USD... 8 tháng qua, cả nước có thêm 1.135 dự án FDI được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư với số vốn trên 6,35 tỷ USD... Những kết quả nêu trên vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng, chưa khai thác đúng tiềm năng thế mạnh của đất nước. Vì vậy, ngày 10-8-2022, Ban Bí thư tiếp tục ban hành Chỉ thị số 15-CT/TW về công tác ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển đất nước đến năm 2030, trong đó xác định ngoại giao kinh tế là một nhiệm vụ cơ bản, trung tâm của nền ngoại giao Việt Nam, động lực quan trọng để phát triển đất nước nhanh, bền vững.
Để ngoại giao kinh tế là động lực, là thời cơ mới đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, các cấp, ngành tập trung thực hiện hiệu quả Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về đối ngoại và Chỉ thị số 15 của Ban Bí thư với phương châm lấy người dân, địa phương và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ. Song song đó, Nhà nước cần tập trung tháo gỡ khó khăn, các điểm nghẽn trong hợp tác quốc tế; hỗ trợ các ngành, lĩnh vực kinh tế trọng điểm và các địa phương, doanh nghiệp thực hiện xúc tiến thương mại, đầu tư, thúc đẩy xuất khẩu. Đẩy mạnh quảng bá du lịch, hợp tác chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, tranh thủ các nguồn lực và khoa học công nghệ để tạo đòn bẩy biến khát vọng đất nước hùng cường sớm thành hiện thực.
