Thời luận 05:00, 27/09/2022 GMT+7

Những năm gần đây, thực tiễn xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động tố tụng cho thấy, các hành vi cản trở hoạt động tố tụng xảy ra ngày càng nhiều, có xu hướng gia tăng, gây khó khăn cho việc giải quyết vụ việc, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giải quyết vụ việc của cơ quan, người có thẩm quyền, tính tôn nghiêm và quyền uy tư pháp. Trong khi đó, pháp luật nước ta chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định một cách hệ thống các chế tài đối với việc xử phạt hành vi cản trở hoạt động tố tụng, mà chỉ có một số quy định chung, chưa cụ thể, không rõ ràng về vấn đề này trong các bộ luật tố tụng hình sự, dân sự, hành chính. 

Do đó, việc ban hành pháp lệnh nêu trên vào thời điểm này là cần thiết và phù hợp. Tuy nhiên dư luận, đặc biệt là giới báo chí vẫn còn băn khoăn bởi quy định về việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa. Theo đó, tại điểm c khoản 4 Điều 23 của pháp lệnh quy định mức phạt từ 7-15 triệu đồng đối với hành vi: Ghi âm, ghi hình hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa hoặc ghi âm, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên tòa…; không tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa về hoạt động ghi âm, ghi hình phiên tòa xét xử vụ án hình sự. Ngoài ra, người có hành vi vi phạm quy định nêu trên còn bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính.

Trong khi đó, tại điểm d khoản 2 Điều 25 Luật Báo chí hiện hành quy định nhà báo có các quyền sau đây: Được hoạt động nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai; được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp; được liên lạc trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định.

Vẫn biết luật quy định như vậy là nhằm bảo đảm quyền con người. Thế nhưng, việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa công khai là hoạt động tác nghiệp của báo chí và được pháp luật cho phép. Vì việc ghi âm, ghi hình diễn biến tại phiên tòa của phóng viên, nhà báo nhằm phản ánh, truyền tải những thông tin trung thực, khách quan theo quy định của pháp luật. Hơn nữa, để được tham dự phiên tòa công khai thì trước đó phóng viên, nhà báo đã xuất trình các giấy tờ liên quan theo quy định để được tác nghiệp. Vì thế, việc phải xin phép mới được ghi âm, ghi hình những người có mặt tại phiên tòa sẽ khó khăn, tốn thời gian và phiền phức cho nhà báo.

Vấn đề đặt ra ở đây là để pháp lệnh đi vào cuộc sống, Tòa án nhân dân tối cao cần sớm có văn bản hướng dẫn thực hiện việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa để bảo đảm quyền tác nghiệp, hoạt động của báo chí. Cụ thể là việc đồng ý cho phép ghi âm, ghi hình của chủ tọa phiên tòa hoặc những người tham gia tố tụng được thực hiện bằng văn bản hay hình thức nào khác? Thủ tục và thời gian tối đa, tối thiểu cho việc thực hiện quy trình này như thế nào và ai là người chịu trách nhiệm về việc này?