Thời luận 21:22, 08/12/2020 GMT+7

Điều này được xem là một “cuộc cách mạng” về tư duy xử lý rác thải ở nước ta.

Cách đây hàng chục năm, nhiều nước trên thế giới áp dụng chính sách thu tiền rác thải theo thể tích và đã có kết quả tích cực. Điển hình gần nhất với Việt Nam trong thực hiện chính sách này phải kể đến quốc gia Hàn Quốc. 

Sau nhiều thập niên “quặn quại” với rác, Hàn Quốc đã áp dụng chính sách này từ năm 1995. Quốc gia của xứ sở kim chi còn có chính sách quyết liệt với rác thực phẩm, rác ẩm ướt thải ra hàng ngày từ các hộ gia đình. So với năm 1995, hiện nay lượng rác tính trên đầu người tại Hàn Quốc đã giảm 28%, lượng rác phải chôn lấp giảm từ 80% xuống còn 16%. 

Đây là một minh chứng thiết thực đối với Việt Nam nói chung và tỉnh Bình Phước nói riêng. Đặc biệt, do thiếu các nhà máy xử lý rác tiên tiến, một số huyện, thị xã, thành phố của Bình Phước hiện đang thiếu trầm trọng đất dành cho chứa rác và xử lý rác. 

Bình Phước hiện có khoảng 995 ngàn người. Trong đó, dân số sống tại thành thị hơn 235 ngàn người, tại nông thôn gần 760 ngàn người. Theo số liệu thống kê của một công ty xử lý rác tại TP. Đồng Xoài, mỗi ngày đơn vị này tiếp nhận và xử lý 130 tấn rác thải trên địa bàn TP. Đồng Xoài và các khu vực lân cận. Rác thải ở các gia đình hàng ngày có tỷ lệ rác thực phẩm - rác ẩm ướt trên 80%; và mỗi tấn rác thải ra trên địa bàn tỉnh có 500-800kg rác hữu cơ dễ phân hủy. 

Nhìn chung, rác thải ra từ các gia đình chưa được phân loại rác tái chế như nhựa, giấy, thủy tinh, kim loại hay những thành phần không tái chế được cần chôn lấp… Các loại rác đặc thù như đồ điện tử cỡ lớn, đồ nội thất, rác thải xây dựng vẫn là một vấn đề nan giải. 

Trong khi việc xử lý rác trên phạm vi cả nước đang có 3 giải pháp: Chôn lấp hoàn toàn; xử lý rác bằng cách đốt và phương án đốt bằng điện đang được thí điểm ở một số địa phương. Hiện các tỉnh, thành phố cả nước nói chung và Bình Phước nói riêng vẫn “ưa thích” hình thức xử lý rác theo phương án chôn lấp và đốt. Với hình thức này, rác thực phẩm - rác ẩm ướt là “kẻ thù số 1” trong việc tiến tới xóa bỏ các bãi rác “lộ thiên”. Đây cũng là vấn đề chính của việc triển khai chính sách thu phí rác thải theo thể tích. 

Hiện nay, mức giá bình quân thu gom rác tại mỗi gia đình giao động từ 15 đến 30 ngàn đồng/tháng, tùy từng khu vực. Hình thức này chỉ mang tính ước lượng chung chung chưa theo khối lượng cụ thể của mỗi gia đình.

Khi Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi có hiệu lực, thói quen tiêu cực hàng ngày trong việc thải rác của mỗi gia đình ở Việt Nam chắc chắn sẽ thay đổi. Sẽ không còn tình trạng “tất cả gom chung vào một túi”, cũng như phải hạn chế rác từ thực phẩm, nếu không muốn phải trả mức giá rất cao.

Cả nước chỉ có 63 tỉnh, thành nhưng có tới 904 bãi rác, trong đó có 725 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh. Trên địa bàn Bình Phước, đa số các huyện, thị xã chưa có nhà máy xử lý rác, thậm chí còn nhiều bãi rác lộ thiên gây ô nhiễm môi trường. Nếu không có giải pháp lâu dài để thay đổi tư duy, thói quen tiêu cực của người dân, thay đổi quan điểm “ứng xử” với rác của mỗi tỉnh, thành phố, cũng như quyết liệt với rác thực phẩm thì việc tốn thêm kinh phí cũng như diện tích để làm bãi rác vẫn còn tiếp diễn. 

Hạnh Nguyên