Tòa soạn và Bạn đọc 10:25, 16/05/2015 GMT+7

Dễ nhận thấy nhất là nhiều khẩu hiệu dài lòng thòng, lủng củng, khó nhớ, được chăng dày trên các tuyến đường có lưu lượng xe lưu thông cao. Khi phát động một phong trào, áp dụng một chính sách mới, các ban, ngành, đoàn thể thường nêu ra những khẩu hiệu hành động nhằm tuyên truyền, cụ thể hóa chính sách đó tới cán bộ, công chức và người dân. Nhưng những khẩu hiệu dài thòng như “nhân dân huyện A quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị định số... của Chính phủ” với đầy đủ số hiệu, xẹc (/) trên xẹc dưới, ngày tháng năm thì làm sao mà nhớ nổi. Còn rất nhiều khẩu hiệu dài như: “Xây dựng nông thôn mới góp phần giúp địa phương xây dựng xã hội ngày càng tiến bộ, văn minh, giàu đẹp”; “Gia đình là tế bào của xã hội, xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội phát triển”; “Giữ gìn trật tự an toàn giao thông là xây dựng nếp văn hóa giao thông”... Chưa nói sự tối nghĩa trong một vài trường hợp, những khẩu hiệu dài như vậy thì chỉ những người đi bộ mới có thể đọc hết (mà cũng khó nhớ hết). Còn những người đi xe máy, ôtô thì chỉ lướt được mấy chữ đầu nên hiệu quả tuyên truyền thấp.

Dạng thứ hai là những khẩu hiệu có những từ ngữ ngô nghê, ngớ ngẩn như: “Lái xe thể hiện bản chất con người”; “Thảm họa tai nạn giao thông - Hãy hành động ngay!”; “Ra sức thi đua thực hiện phong trào toàn thành phố xây dựng nông thôn mới”; “Nhiệt liệt chào mừng ngày Thương binh liệt sĩ”... Cách đây không lâu, nhiều người bực mình khi đọc được câu khẩu hiệu cổ động cho tình dục an toàn của Quỹ Dân số Liên hiệp quốc tại một trường đại học ở Hà Nội: “Các em gái không thể tự mang thai. Các em trai và nam giới là một phần của giải pháp”. Thật không còn gì tiếu lâm hơn! Lại có những khẩu hiệu mang tính hằn học, phản cảm như “Vượt đèn đỏ chỉ dành cho người ít học”...

Dạng thứ ba là dùng sáo ngữ “nói không”, có lẽ được bắt nguồn từ khi Bộ Giáo dục - đào tạo có khẩu hiệu “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”. Slogan này được nhiều người ưa thích nên từ đó đến nay có rất nhiều khẩu hiệu “nói không...”. Ví như: Nói không với ma túy, nói không với khói thuốc lá ở nơi công cộng, nói không với bạo lực gia đình, nói không với xả rác bừa bãi, nói không với chất kích thích, nói không với thất nghiệp, nói không với xe quá tải. Thậm chí nói không với bệnh ung thư, nói không với ngoại tình, nói không với mạng xã hội... Trong một số trường hợp, cụm từ “nói không” có thể chấp nhận được, nhưng trong nhiều trường hợp, dùng từ này sẽ không nói lên được bản chất của vấn đề muốn tuyên truyền. Tại sao không phải là “Không hút thuốc lá nơi công cộng”, “Không xả rác bừa bãi”, “cấm buôn bán, tàng trữ, sử dụng ma túy”... mà chỉ “nói không”!? Lại có cả những khẩu hiệu viết sai chính tả, sai từ ngữ, sai dấu câu khiến người ta có thể hiểu sang nghĩa khác.

Trong thực tế, nhiều người nghĩ đơn giản khẩu hiệu là việc của mấy bác “cờ đèn kèn trống”, “đóng đinh leo thang”... Thật ra tuyên truyền bằng khẩu hiệu là cả một nghệ thuật với các chuẩn mực về màu sắc, hình ảnh và ngữ pháp rất chặt chẽ, sáng tạo. Có những khẩu hiệu mang thông điệp rất ngắn gọn, hướng dẫn rất cụ thể như “Không có lăng quăng, không có sốt xuất huyết”, “Nhanh một giây, chậm cả đời”, “Đã uống rượu bia, không lái xe”, hay “Hãy lái xe bằng cả trái tim”, “Phía trước là sự sống”…

Khẩu hiệu là hình thức tuyên truyền trực quan để đưa đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các phong trào thi đua yêu nước của các cấp, ngành đến mọi tầng lớp xã hội. Lợi thế của hình thức tuyên truyền này là dễ thực hiện, tiết kiệm, tác động hằng ngày, hằng giờ đến nhiều đối tượng. Tuy nhiên, để khẩu hiệu thực sự là một kênh tuyên truyền hiệu quả thì những người có trách nhiệm thực hiện cần có sự đầu tư và phải kỹ càng trong khâu kiểm duyệt. Trước khi chăng một khẩu hiệu ở nơi công cộng, cần có sự kiểm tra, giám sát của người có chuyên môn.

T.N