Tòa soạn và Bạn đọc 13:45, 20/07/2016 GMT+7

TIỀM NĂNG CÒN BỎ NGỎ

Ngày nay, xuất khẩu lao động đã không còn xa lạ, giúp nhiều người có công việc, cải thiện đời sống. Tại Bình Phước, hoạt động này đã bắt đầu từ năm 2000 sau khi thành lập Ban chỉ đạo xuất khẩu lao động tỉnh. Tuy nhiên, dù nhiều doanh nghiệp và thị trường ngoại quốc đang có nhu cầu tuyển dụng nhưng người lao động trong tỉnh vẫn không mặn mà, dẫn đến thiếu hụt nguồn cung.

THỊ TRƯỜNG ĐA DẠNG VÀ MỞ RỘNG

Năm 2016, việc Chính phủ ký Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) hay tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) đang tác động mạnh đến thị trường xuất khẩu lao động. Cùng với đó, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã ký các hiệp định hợp tác nhằm đẩy mạnh phát triển xuất khẩu, mở ra nhiều cơ hội việc làm cho lao động Việt Nam. Ngoài các thị trường truyền thống, như: Nga, các nước Đông Âu, Nhật Bản, Đài Loan..., bộ còn mở rộng hợp tác với những nước có nhu cầu nhập khẩu lao động lớn như: Đức, Australia, các nước Trung Đông, Bắc Phi. Cũng trong năm nay, bộ đã đàm phán, ký kết và thực hiện bản ghi nhớ đặc biệt (MOU) với Hàn Quốc về phái cử và tiếp nhận lao động Việt Nam sang làm việc tại nước này theo Chương trình luật cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài của Chính phủ Hàn Quốc, giúp khoảng 3.500 lao động kiếm được việc làm tại xứ kim chi trong thời gian tới. Bộ cũng ký kết thỏa thuận song phương hợp tác lao động giữa Việt Nam - Thái Lan, Việt Nam - Malaysia; Ý định thư hợp tác đưa lao động sang làm việc trong lĩnh vực chăm sóc người già tại Đức. Nhờ đàm phán của bộ, Australia vừa thông báo sẽ cấp tối đa 200 thị thực cho công dân Việt Nam lưu trú để du lịch nhưng được tìm việc làm hợp pháp trong năm 2016. Như vậy, cơ hội để người lao động Việt Nam tìm kiếm việc làm trên thị trường ngoại quốc đang ngày càng rộng mở.

Tại Bình Phước, từ năm 2000 tới nay, UBND tỉnh đã ban hành nhiều kế hoạch, văn bản khuyến khích hoạt động xuất khẩu lao động. Trong đó, đáng chú ý là Kế hoạch số 08/KH-UBND, ngày 9-1-2013 về tăng cường công tác đưa người lao động và chuyên gia trong tỉnh đi làm việc ở nước ngoài. Theo đó, Ngân hàng Thương mại và các ban chỉ đạo xuất khẩu lao động cấp tỉnh, huyện tích cực hỗ trợ người lao động có nhu cầu đi xuất khẩu được vay vốn ưu đãi với lãi suất thấp mà không cần thế chấp tài sản, ít nhất đáp ứng được tối đa 70-80% số tiền người lao động phải đóng góp cho các công ty môi giới theo quy định. Ngoài ra, các sở, ngành chức năng tổ chức giới thiệu việc làm cho những người đi xuất khẩu lao động về nước sau khi hết hợp đồng, giúp họ có công việc ổn định và phù hợp, tăng thu nhập và thu ngoại tệ.

Ông Huỳnh Văn Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Giáo dục và Y khoa Việt - Nhật (VJC) nhận xét: “Bình Phước là thị trường giàu tiềm năng trong khu vực Đông Nam bộ. Với dân số trên 950 ngàn người, trong đó gần 600 ngàn người trong độ tuổi lao động, đây sẽ là đích đến của những doanh nghiệp xuất khẩu lao động trong tương lai gần”.

NGUỒN CUNG “ĐÓI” VÀ CHẤT LƯỢNG THẤP

Theo số liệu của Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), trong 4 tháng đầu năm nay, tổng số lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài là 33.694 người, đạt 33,69% kế hoạch năm 2016. Thị trường trọng điểm, tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam là Đài Loan và Nhật Bản (chiếm trên 80% tổng số lao động đưa đi). Riêng tháng 4-2016, các doanh nghiệp đã đưa 10.480 lao động đi làm việc ở nước ngoài, trong đó Đài Loan 4.991 người, Nhật Bản 3.349 người, Hàn Quốc 1.510 người và những thị trường khác. Hiện Việt Nam có trên 500 ngàn lao động đang làm việc tại hơn 40 quốc gia, vùng lãnh thổ, ở hơn 30 nhóm ngành nghề. Trung bình mỗi năm, lượng kiều hối được người lao động gửi về nước đạt từ 1,6-2 tỷ USD.

Ngoài vấn đề số lượng, hoạt động xuất khẩu lao động tại Bình Phước được biết đến với những bất lợi như không có tay nghề, không thạo ngoại ngữ và không có tác phong công nghiệp. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng “ba không” là do người lao động chủ yếu xuất thân từ nông thôn với trình độ phổ thông, chưa qua các lớp đào tạo tay nghề chính quy. Ngoài ra, người lao động còn thiếu sự gắn bó, hợp tác trong công việc, thiếu hiểu biết về sản xuất công nghiệp, gây khó khăn cho chủ sử dụng lao động. Điều này không chỉ khiến thu nhập thấp mà còn đẩy họ vào cuộc cạnh tranh khốc liệt với lao động của các nước trong khu vực, điển hình là Trung Quốc và Indonesia.

Tuy vậy, lương kỹ sư và quản lý bậc trung người Việt Nam lại ở mức cao. Thậm chí chi phí thuê quản lý cao cấp người Việt Nam còn lọt vào top bị đánh thuế thu nhập (ở một số nước, mức thuế suất tối đa áp dụng cho người Việt Nam là 65%, trong khi con số này là 50% với những lao động xuất khẩu có quốc tịch Indonesia, Philippines). Điều này cho thấy tình trạng thiếu nhân công quản lý và kỹ thuật có chất lượng tại nhiều quốc gia. Để Bình Phước có thể phát triển từ xuất khẩu lao động trong thời gian tới, rất cần các ban, ngành chức năng kết hợp với doanh nghiệp tập trung cải thiện chất lượng lao động, xây dựng nhiều biện pháp nâng cao nhận thức người dân về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động kinh tế này.

Thế Tường