Tòa soạn và Bạn đọc 06:36, 20/11/2015 GMT+7

Bài 1: Chọn nhầm đối tác

BP - Quen biết trong hoạt động kinh doanh, chế biến hạt điều ở Bình Phước từ lâu nên luôn có sẵn lòng tin dành cho nhau, vì vậy, ai cũng mong việc mình đặt bút ký vào hợp đồng liên kết làm ăn là để đôi bên cùng có lợi, doanh nghiệp ngày càng phát triển, công nhân có việc làm... Thế nhưng, sau khi ký hợp đồng được thời gian ngắn thì doanh nghiệp phải đóng cửa, công nhân mất việc... Tất cả vì kiểu làm xổi của đối tác. Đó là hoàn cảnh hiện nay của Công ty chế biến hạt điều Việt Sơn, đóng tại thị xã Đồng Xoài.

KHI ĐỐI TÁC ĂN XỔI

Trong giới doanh nghiệp kinh doanh, chế biến hạt điều của cả nước nói chung và Bình Phước nói riêng thì không mấy ai không biết tiếng tăm của tiến sĩ Hoàng Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty chế biến hạt điều Việt Sơn, nguyên Chủ tịch Hội doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Bình Phước. Từ những năm 90 của thế kỷ trước, ông Bình đã đến xã Tiến Hưng (Đồng Xoài) xây dựng nhà máy chế biến hạt điều. Vợ ông Bình cũng nguyên là Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam khóa I và II nên có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này nhưng hiện công ty ông phải đóng cửa vì đối tác làm ăn theo kiểu ăn xổi, chụp giật.

KINH NGHIỆM NHIỀU CŨNG KHÔNG THOÁT

Công ty chế biết hạt điều Việt Sơn có năng lực sản xuất 5.000 tấn nhân/ngày. Từ khi thành lập đến nay, công ty đã giải quyết cho gần 300 lao động có việc làm ổn định với thu nhập cao. Trước đây, khi ngành điều đang ít nhà sản xuất thì sản phẩm hạt điều của Việt Sơn cũng được xuất khẩu trực tiếp. Vài năm trở lại đây, ông Bình chỉ nhận gia công cho các công ty lớn và đối tác nước ngoài.

Ông Bình cho hay: “Mấy năm trước, nhà máy của chúng tôi gia công cho đối tác nước ngoài theo hợp đồng từng năm và đã được 3-4 năm. Chất lượng hạt điều Việt Sơn làm ra được đối tác đánh giá cao và thị trường đón nhận. Hợp đồng của tôi với đối tác đến tháng 3-2014 hết hạn. Trước đó 2 tháng, phía đối tác cử đại diện sang đàm phán để tái ký hợp đồng. Nhưng vì tôi tin ông T.H.Y nên mới ra cơ sự này. Công nhân không có việc làm đã hơn 2 tháng nay. Tôi muốn lên tiếng để người trong ngành điều cảnh giác trước thủ đoạn làm ăn không minh bạch mà tôi đang gặp phải”. Theo lời ông Bình: “Chục năm trước, ông T.H.Y từng là kế toán trưởng, sau đó làm Giám đốc Nhà máy chế biến hạt điều Chơn Thành (thuộc một doanh nghiệp nhà nước về xuất - nhập khẩu nông sản) nhưng đã bị mất việc. Sau gần 10 năm phiêu bạt, nay ông T.H.Y đứng ra thành lập Công ty Viha đóng tại thị xã Dĩ An (Bình Dương), với ngành nghề kinh doanh chế biến hạt điều và trở thành công ty con cho một tổng công ty lớn ở Hà Nội”.

Vốn là người quen cũ, lại có thêm mác là công ty con của tổng công ty lớn, ông T.H.Y cùng lãnh đạo tổng công ty đàm phán với ông Bình về gia công hạt điều cho Công ty Viha với năng lực sản xuất 15 ngàn tấn hạt điều/ngày. Ông Bình nhận thấy, đây là cơ hội cho doanh nghiệp khi liên kết với Viha nên từ chối tái ký với đối tác lâu năm của mình. Hai bên thực hiện hợp đồng từ tháng 5-2014, theo đó Viha cung cấp nguyên liệu để Việt Sơn gia công. Để gia công được số hàng đó, ông Bình đầu tư thêm 1 tỷ đồng mua và lắp đặt thêm 2 dàn máy tách nhân và tăng cường tuyển lao động, mở rộng nhà ăn công nhân... Thế nhưng, Viha chỉ cung cấp nguyên liệu nhỏ với mức độ vài tấn/ngày. Những tưởng hạt điều đang lên giá nên việc thu mua nguyên liệu khó khăn, ông Bình động viên công nhân yên tâm làm việc, hy vọng vào ngày mai...

VỠ MỘNG VÌ... BẠN

Sau nhiều ngày Viha cung cấp không đủ nhu cầu sản xuất, ông Bình hỏi thì được sự động viên, khích lệ từ đối tác. Thế nhưng, khi đối tác truyền thống của ông Bình rút hết quân thì Viha bắt đầu giở trò. Ông Bình cho hay: “Sau khi ký hợp đồng với Viha, Việt Sơn đón hàng chục đoàn khách đến tham quan mô hình và tham khảo các chứng chỉ về chất lượng. Ông T.H.Y cũng vẽ ra nhiều viễn cảnh tươi đẹp cho chúng tôi. Đến tháng 3-2015, Viha tung tin thua lỗ phải giảm giá gia công. Sau đó, ông T.H.Y cho người lên thông báo chính thức và ra điều kiện với tôi giảm giá từ 21 ngàn đồng/kg xuống còn 17 ngàn đồng/kg, đồng ý thì làm còn không thì thôi. Nếu giảm giá như phía ông T.H.Y đưa ra thì mỗi tấn sản phẩm sẽ mất 4 triệu đồng, doanh nghiệp gia công lấy gì để sống? Sau đó, mọi liên hệ của Việt Sơn với Viha đều bị cắt đứt”. Từ một nhà máy sản xuất năng động nhất nhì ở Bình Phước với đội ngũ công nhân lành nghề, nay Việt Sơn rơi vào cảnh đìu hiu vì không có việc làm. Theo ông Bình, muốn sản xuất trở lại thì tôi phải chờ hết năm 2015, khi đó các đối tác khác mới ký hợp đồng. Điều lo ngại nhất của ông Bình hiện nay là sẽ thiếu hụt trầm trọng về công nhân khi nhà máy hoạt động trở lại. Bởi hơn 7 tháng nhà máy đóng cửa, công nhân đã tản mát khắp nơi nên rất khó phục hồi sản xuất.

Qua tìm hiểu ông Bình nói: “Mục đích của Viha không phải là yếu tố giá gia công. Mà kiểu làm việc không có khoa học nhưng lại tính toán ăn đồng lẻ theo kiểu ăn xổi nên đã gây thiệt hại không nhỏ cho doanh nghiệp tôi. Cái chính hiện nay do giá hạt điều trên thị trường đang tăng cao nên Viha tranh thủ mua đi bán lại kiếm lời mà không mất đồng nào cho gia công, chứ không phải họ không mua được hàng”. Nhiều người khuyên ông Bình khởi kiện ông T.H.Y và Công ty Viha ra tòa vì vi phạm các điều khoản trong hợp đồng mà hai bên đã ký kết. Ông Bình cho rằng, với cách làm của Viha và ông T.H.Y thì đơn vị này không xé bỏ hợp đồng mà họ chỉ đề nghị điều chỉnh giá vì lỗ. Hơn nữa, vì uy tín trong giới doanh nghiệp nên ông Bình không quan tâm mà “cắn răng” chờ qua năm 2015. Một bài học đắt giá cho người đầy kinh nghiệm và kiến thức trong lĩnh vực chế biến hạt điều như tiến sĩ Hoàng Bình nhưng vẫn không thoát được cảnh chọn nhầm đối tác gây thiệt hại lớn về kinh tế.

PV Nội chính