Tòa soạn và Bạn đọc 00:00, 08/12/2011 GMT+7

Nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) của người làm công ăn lương ở các doanh nghiệp đã không còn là vấn đề mới. Từ nhiều năm nay, BHXH tỉnh phối hợp cùng các ngành, các cấp đưa ra nhiều giải pháp thu quyết liệt nhưng tình trạng nợ đọng vẫn không giảm. Bên cạnh đó, Luật BHXH cũng đã có những quy định cụ thể về xử phạt đối với những đơn vị vi phạm nhưng các doanh nghiệp vẫn tiếp tục chây ỳ, chậm đóng. Phải chăng chế tài xử phạt chưa đủ mạnh?

NỢ CHỒNG NỢ CHẤT

Cùng với sự phát triển nhanh, mạnh của nền kinh tế, các công ty, xí nghiệp, doanh nghiệp ra đời ngày càng nhiều. Bên cạnh những đóng góp tích cực cho sự phát triển chung của địa phương, không ít công ty, xí nghiệp đã cố tình chây ỳ trong việc trích nộp tiền BHXH, gây thiệt thòi cho người lao động.

Công nhân Công ty Giày Thái Bình trong giờ sản xuất (ảnh minh họa)

Theo quy định, hàng tháng, các doanh nghiệp phải nộp tiền BHXH tương ứng với số nhân công đã được ký hợp đồng lao động với doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều công ty, doanh nghiệp không chấp hành mà dùng tiền đó vào việc khác. Điều này đồng nghĩa với việc người lao động sẽ mất đi nhiều quyền lợi chính đáng. Đã có hàng trăm công nhân nghỉ thai sản từ năm 2007 nhưng đến nay vẫn chưa được thanh toán BHXH.

PHẠM LUẬT VẪN “VÔ TƯ”

Trao đổi với chúng tôi, đại diện BHXH tỉnh cho biết, với mức xử phạt như hiện nay (không quá 20 triệu đồng đối với hành vi chậm hoặc không đóng BHXH) là không đủ sức răn đe. Nhiều doanh nghiệp chấp nhận nộp phạt còn hơn phải đi vay ngân hàng về nộp BHXH cho người lao động. Bởi lãi suất nợ BHXH rẻ hơn nhiều so với lãi suất vay ngân hàng và quan trọng là không phải làm các thủ tục đi vay. Về phía các doanh nghiệp, họ cho rằng, việc tiếp cận với đồng vốn của ngân hàng gặp nhiều khó khăn và do sự suy thoái kinh tế. Các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực hạt điều thì lý giải do giá nguyên liệu đầu vào cao mà giá xuất khẩu thì giảm nên việc kinh doanh gặp nhiều khó khăn... buộc họ phải nợ tiền BHXH của người lao động. Tuy nhiên, đó chỉ là một trong các lý do mà phía các doanh nghiệp đưa ra nhằm biện minh cho hành vi vi phạm của mình. Cần khẳng định không đóng BHXH là hành vi chiếm dụng vốn trái phép. Nếu căn cứ theo luật thì những đơn vị nợ đọng BHXH đã vi phạm luật pháp. Nhưng do chế tài xử lý không đủ mạnh nên người phạm luật vẫn vô tư.

Một bất cập nữa là BHXH là đơn vị trực tiếp phát hiện ra các sai phạm và tổ chức đi thu nhưng lại không có chức năng thanh tra, xử phạt đối với những đơn vị vi phạm mà phải thông qua các cơ quan chức năng khác nên công tác thu hồi nợ đọng nhiều khi không được kịp thời, rốt ráo. Những năm qua, ngành BHXH đã kịp thời phát hiện ra nhiều vụ vi phạm chính sách BHXH nhưng kết quả xử phạt thì không được bao nhiêu và thường chậm trễ. Hàng tháng, BHXH tỉnh phối hợp cùng thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đi xử lý các đơn vị có số nợ lớn, dây dưa, kéo dài. Tuy nhiên, lực lượng cán bộ thanh tra ít (chỉ có 4 biên chế) mà phải thực hiện nhiều chức năng nên hiệu quả trong thanh tra, xử lý nợ đọng BHXH cũng không cao. Mỗi năm, đoàn chỉ có thể thanh tra được khoảng 35 đơn vị, doanh nghiệp vì phải ưu tiên trong việc giải quyết các đơn thư khiếu nại.

Doanh nghiệp không nộp BHXH, người lao động sẽ không được hưởng bất kỳ chính sách bảo hiểm nào như bảo hiểm y tế, chế độ hưu trí, thai sản, ốm đau, tai nạn lao động... mà Luật BHXH đã quy định. Vì vậy, để đảm quyền lợi cho người lao động, cần có những biện pháp mạnh tay hơn đối với những đơn vị vi phạm, chậm đóng hoặc dây dưa kéo dài. Và nên điều chỉnh lại mức lãi suất chậm đóng BHXH cho tương xứng, tối thiểu phải bằng mức lãi suất tiền vay quá hạn của các ngân hàng thương mại. Có như vậy mới hy vọng nợ đọng BHXH sẽ giảm đi và bảo vệ được những quyền lợi chính đáng của người lao động.

Minh Luận