Tòa soạn và Bạn đọc 15:16, 06/02/2023 GMT+7

Cô em họ của tôi là giáo viên một trường THCS ở TP. Đồng Xoài, vừa dạy học vừa tranh thủ bán hàng online qua facebook. Nhiều lần em mượn tiền của tôi, lúc vài ba triệu đồng, khi mười triệu đồng qua tin nhắn messenger. Vừa rồi facebook của em bị kẻ gian hack để nhắn tin lừa đảo vay tiền. Nhận được tin nhắn với nội dung: Em cần gấp 7 triệu đồng thanh toán tiền hàng. Nhờ chị chuyển cho số tài khoản của Trương Quang Linh, ngân hàng MB, số tài khoản: 97042… ghi nội dung M chuyển tiền hàng giúp em. Trưa mai em gửi lại nhé! Tôi gọi thì em tắt máy và nhắn: Em đang dự giờ, xong việc em gọi lại nhé. Đúng là tối qua rủ đi ăn sáng, nó nhắn sáng nay bận dự giờ nên không đi được. Thế là tôi yên tâm chuyển tiền. Chỉ vài phút sau, cô em họ gọi cho tôi, giọng hổn hển: facebook của em bị hack, chị đừng chuyển tiền cho ai nhé! Rồi chẳng đợi tôi trả lời, em cúp máy ngay. Có lẽ em còn mải gọi thông báo cho các khách hàng biết để hạn chế thấp nhất số người bị lừa. Vậy mà từ tài khoản facebook bị hack của nó, có tất cả 8 người bị lừa với tổng số tiền hơn 60 triệu đồng, trong đó có tôi!

Tôi đấm ngực than thở, sao mình ngốc thế này! Sao không gọi lại để xác tín có đúng em vay không? Nhưng kẻ gian đã nghiên cứu rất kỹ thông tin về nạn nhân để biết người ấy làm nghề gì. Chúng cũng nghiên cứu kỹ các mối quan hệ của nạn nhân cùng những tin nhắn vay tiền trước đó để nhắn tin phù hợp với hoàn cảnh. Tôi cùng 7 người khác đã mắc bẫy và chỉ còn biết tự trách bản thân. 

Hằng ngày đọc báo, xem tivi, thấy ai cũng có thể trở thành nạn nhân của trò lừa đảo qua mạng. Hình thức lừa đảo phổ biến nhất là thông báo bạn đã trúng thưởng khi mua sắm trực tuyến. Nội dung tin nhắn sẽ bao gồm một liên kết giả mạo, yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân, thông tin thẻ tín dụng, gồm tên đăng nhập, mật khẩu và mã xác thực OTP. Rất nhiều người đã sập bẫy trò lừa đảo này và đã bị kẻ gian lấy cắp thông tin, rút sạch tiền trong tài khoản. Có người nhận được tin nhắn cần xác nhận lại tài khoản của ngân hàng. Kẻ lừa đảo gửi cho họ đường link, yêu cầu nhấn vào để xác nhận thông tin. Khi nhấn vào đường link đó thì tài khoản ngân hàng lập tức bị phong tỏa và bị rút hết. Rồi những cuộc gọi, tin nhắn, lời mời hoặc đường link giả mạo ngân hàng, cơ quan điều tra… Nhiều đối tượng còn giả mạo cả những trang web, fanpage của các hãng tàu hỏa, máy bay, xe buýt... để bán vé giả. Lại có cuộc gọi yêu cầu nâng cấp miễn phí sim 4G hoặc 5G - là thủ đoạn nhằm chiếm quyền sử dụng sim và lấy tiền trong tài khoản của khách hàng…

Cuộc sống số đang mở ra vô số tiện ích tuyệt vời cho con người. Nhưng đi kèm với đó cũng có vô số rủi ro, bất trắc trên không gian mạng. Ngoài nạn lừa đảo chiếm đoạt tiền và tài sản, còn là nạn đe dọa, làm nhục, khủng bố… cùng những lời nói, hành vi lệch chuẩn, tác động xấu đến đời sống văn hóa. Có người đang sống yên lành tự nhiên bị tung tin là trốn nợ, giật chồng, ngoại tình, thậm chí đang sống mà bị tung tin đã chết. Có kẻ tự cho mình quyền sỉ nhục bất cứ ai khiến họ “ngứa tai, ngứa mắt”… Những thứ đó đang dễ dàng phát tán trên không gian mạng. Có người nói, giữa những vàng thau lẫn lộn trên không gian mạng, niềm tin vào cuộc sống đang thui chột dần. Con người trở nên thờ ơ, vô cảm hơn... Nhưng tất cả những điều đó vẫn không thể so sánh với những tiện ích mà cuộc sống số đang mang lại cho con người. Thế nên trong lúc pháp luật và các công cụ quản lý chưa bao phủ được hết lĩnh vực còn mới mẻ này, mỗi người cần thận trọng hơn trong các giao dịch trên không gian mạng. 

Còn với tôi, “tai nạn” trong những ngày đầu năm mới Quý Mão này không phải là “hạn năm tuổi” mà là một bài học đắt giá!