Văn hóa 06:57, 07/07/2014 GMT+7

BP - Trong những nghề thủ công truyền thống đang được lưu giữ đến nay của người Xêtiêng ở Bù Đăng có nghề chế biến rượu cần. Hiện chưa có tài liệu nào ghi chép về nghề chế biến rượu cần của đồng bào ở đây. Theo truyền thuyết được đồng bào kể lại, ngày xưa thời khai sơn, phá thạch, thần tạo hóa (Yang Liêng) thấy người Xêtiêng không biết làm ăn, không biết thổi cơm và nấu rượu nên thần đã dạy họ chế biến rượu bằng cách lấy vỏ cây hơmuônl, krai, lá cây prareng, ler, mol kết hợp với gạo cùng kỹ thuật ủ men để tạo thành 2 loại rượu. Đó là rượu cần đắng, rượu cần ngọt và được sử dụng phổ biến tới hôm nay. Nhiều hộ đã duy trì nghề của cha ông. Tuy nhiên rượu cần chỉ để phục vụ cộng đồng mỗi dịp lễ truyền thống như: Đâm trâu, Mừng lúa mới hay đám hỏi, đám cưới, đám tang...

Đến thăm gia đình già làng Điểu Lên ở thôn Bom Bo, xã Bình Minh (Bù Đăng) mới cảm nhận được không khí làm rượu cần truyền thống của gia đình. Trước cửa ra vào là những ché rượu cần với đủ kích cỡ được xếp ngăn nắp để chuẩn bị chế biến. Nghề nấu rượu cần được gia đình duy trì thường xuyên từ thời các cụ để lại - chị Axia, con gái già làng Điểu Lên cho biết.

Theo già làng Điểu Lên, để làm được một ché rượu cần ngọt đảm bảo đúng kỹ thuật, chất lượng phải trải qua rất nhiều công đoạn. Nguyên liệu từ vỏ cây krai, lá cây prareng, ler, mol phải được phơi khô, sau đó giã thành bột. Tỷ lệ: 1 phần bột vỏ cây trộn với 5 phần bột gạo. Sau đó cho một ít nước vào trộn đều, vo thành viên bằng nửa nắm tay. Xếp đều những viên vào một cái nia phủ đều lá chuối lên để nơi kín gió. 4 đến 5 ngày sau cho vào ché ủ. Tùy theo dung lượng ché to hay nhỏ mà có các kỹ thuật ủ khác nhau.

Gia đình chị Thị Bớt ở thôn Bom Bo cũng duy trì nghề làm rượu cần. Chị Thị Bớt chia sẻ: Để rượu cần ngon, công đoạn ủ rượu vào ché đòi hỏi người có nhiều kinh nghiệm thực hiện. Rượu cần càng ủ lâu, rượu càng thơm ngon, đậm đà. Nghề này được các cụ truyền lại từ bao đời nay, phải tận tụy, yêu nghề mới làm được. Tuy nhiên, rượu cần chỉ dùng khi gia đình có việc quan trọng, thỉnh thoảng mới có người hỏi mua mà giá cả lại bấp bênh.

 Chị Axia cho biết thêm: Mỗi ché rượu cần bán ra thị trường tùy theo loại ché to hay nhỏ và theo dung lượng rượu trong mỗi ché mà có giá khác nhau. Ché 5 lít có giá dao động 350 ngàn đồng/ché; loại 10 lít có giá 750 ngàn đồng/ché. Thị trường tiêu thụ rất khó khăn, chủ yếu phục vụ lễ hội truyền thống hay các cơ quan, đoàn thể giao lưu muốn thưởng thức rượu cần của đồng bào. Già làng Điểu Lên và nhiều hộ dân làm nghề ở đây mong muốn ngành chức năng định hướng để đồng bào duy trì nghề làm rượu cần, qua đó tạo việc làm cho đồng bào, mở rộng thị trường. Đặc biệt là tạo thương hiệu và đăng ký nhãn hiệu rượu cần của đồng bào Xêtiêng. Bên cạnh là gắn kết nghề sản xuất rượu cần truyền thống của đồng bào Xêtiêng tỉnh Bình Phước với phát triển du lịch.               

Hoàng Nguyên