Văn hóa 08:47, 29/01/2014 GMT+7

Ngôi nhà giản dị của vợ chồng đại tá Võ Tấn Phương (79 tuổi) - bà Nguyễn Thị Thương (65 tuổi) nằm bên bờ nhánh nhỏ của sông Sài Gòn (ấp 5, xã Tân Hiệp, huyện Hớn Quản). Trong yên tĩnh, khô hanh của mùa khô miền Đông Nam bộ, sống lại những kỷ niệm về Bộ chỉ huy Miền Tà Thiết những năm 1972-1975 của vợ chồng ông cuốn hút tôi.

MỘT THỜI MÁU LỬA

Tháng 8-2013, lần đầu gặp vợ chồng đại tá Võ Tấn Phương tại lễ tiếp nhận những kỷ vật chiến tranh gắn với những con người đã đi vào lịch sử dân tộc, tôi muốn về thăm gia đình ông.

Trong giọng nói trầm ấm của đại tá Võ Tấn Phương vẫn toát lên vẻ phong độ, hóm hỉnh của người lính Cụ Hồ thời đánh Mỹ. Những năm 1973-1975, ông là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn cảnh vệ 180, bảo vệ Bộ chỉ huy Miền và chỉ huy trực tiếp xây dựng căn cứ Tà Thiết. Bà Thương là văn thư đánh máy bảo mật của Phòng Chính trị Bộ Tư lệnh. Họ là những người thân cận được các tướng lĩnh như Hoàng Cầm, Nguyễn Thị Định, Trần Văn Trà tin yêu.

Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở tỉnh Cần Thơ, 19 tuổi ông Phương theo cách mạng rồi tập kết ra Bắc, được cử đi học với trái tim luôn hướng về Nam. Năm 1964, ở tuổi 29 ông tình nguyện trở về miền Nam chiến đấu. Có thể với tâm nguyện được vào Nam chiến đấu nên anh lính “phòng không” đã gác chuyện vợ con vì chuyện thường tình của người lính là “đi không hẹn ngày về”.

Ông kể, chiến trường Đông Nam bộ những năm 1965-1972 rất ác liệt. Là những người con của miền Nam được đào tạo chính quy, tôi như con thoi di chuyển từ Bình Long, Lộc Ninh, sang Campuchia. Năm 1973, sau Hiệp định Paris được ký kết, ở tuổi 40 ông Phương được về khu căn cứ Miền Tà Thiết trực tiếp chỉ huy Tiểu đoàn cảnh vệ 180. Lúc này, duyên nợ đã gắn ông với bà Nguyễn Thị Thương, ít hơn ông 14 tuổi. Bà Thương sinh ra trong gia đình có truyền thống cách mạng ở thành phố Hồ Chí Minh. 15 tuổi theo ba đi làm liên lạc nội thành. Bị lộ, bà thoát ly lên chiến khu và làm văn thư đánh máy bảo mật cho Bộ Tư lệnh Miền Tà Thiết.

Bà Thương kể, vợ chồng ngày cưới mới biết rõ mặt nhau. Lễ cưới cũng do đơn vị tổ chức tại Bộ chỉ huy Miền Tà Thiết  nhưng rất vui và đặc biệt là tình cảm của đồng đội trao cho vợ chồng son. Trong đó bộ nồi gò từ mảnh bom dùng để nấu cơm, canh và khuấy cháo cho con vẫn được gia đình trân trọng gìn giữ.

KỶ VẬT THIÊNG LIÊNG VÀ NHỮNG TẤM LÒNG VỚI TÀ THIẾT

Đến nay, gia đình đại tá Võ Tấn Phương đã tặng Bảo tàng Bình Phước 116 kỷ vật chiến tranh gắn với Tà Thiết những năm 1972-1975. Đó là những hiện vật do đồng đội tặng, nhờ ông Phương cất giữ để sau chiến tranh dùng cho sinh hoạt hàng ngày bên cạnh dụng cụ phục vụ chiến đấu, cứu thương, văn phòng... Trong đó, nhiều dụng cụ được ông chế lại để làm xe nôi, xe đẩy trẻ em. Cũng có những món do ông tự chế từ vỏ đạn, mảnh bom sau hòa bình như lược, ca uống nước, bình bông, điếu cày, kẹp rút dép quai cao su...

Mở đầu câu chuyện, ông Phương cho tôi xem khẩu pháo được chế từ mảnh bom ông dùng làm ống đựng rượu, trong đó chiếc ly gắn vào đuôi đầu đạn 72 li. Đuôi pháo ông gắn casset nhỏ với bản nhạc “Trồng cây nhớ Bác”. Hiện vật này ông vẫn lưu giữ trong tủ với những cuốn sách quý về huyền thoại Tướng Giáp...

Trong các hiện vật có mảnh khăn tang của tướng lĩnh, chiến sĩ Tà Thiết để tang Bác Hồ năm 1969. Bà Thương nhớ như in, lúc 21 giờ ngày 2-9-1969, Đài Giải phóng phát bản tin đặc biệt Bác Hồ lâm bệnh nặng. 6 giờ sáng hôm sau, cả đơn vị tập trung nghe tin Bác Hồ mất. Thiếu tướng Hoàng Cầm chỉ đạo Phòng Chính trị lấy băng rôn đỏ cắt thành những mảnh viền đen làm khăn tang cho tất cả cán bộ, chiến sĩ ở 16 phòng, ban Bộ chỉ huy Miền. Khăn tang Bác được các đồng chí giữ gìn cẩn trọng.

Ông Phương cho biết, khi còn thanh niên đã có đam mê sưu tầm hiện vật gần gũi với cuộc sống. Ở Tà Thiết ông có 1 chiếc tủ cất hiện vật nên đồng đội rất tin tưởng gửi gắm trước khi chuyển công tác hoặc về quê. Bà Thương chỉ về chiếc tủ kính lớn: Trước kia ông Phương dành cất giữ hiện vật. Nay đã tặng bảo tàng nên chiếc tủ dùng để đựng chén, bát. Bà Thương nói: “Nhiều năm trước, Bảo tàng Bình Phước nhờ những chiến sĩ của ông Phương ở Tà Thiết để xin hiện vật nhưng vợ chồng ông không muốn cho. Bởi đó là những kỷ vật thiêng liêng gợi nhớ về chiến khu, đồng đội và để các thế hệ con cháu của mình hiểu hơn về ông bà và chiến tranh. Trong 4 người con, 2 con gái nay vẫn chưa đồng ý nhưng hiện vật thì đã trao rồi”...

Chị Trương Thị Thúy, Phó phòng nghiệp vụ Bảo tàng Bình Phước, người giới thiệu sự kiện, con người ở Bộ chỉ huy Miền Tà Thiết cho biết: Năm 2008, bảo tàng đã quy tập được 200 hiện vật quý về các nhân vật huyền thoại ở Tà Thiết, trong đó nhiều nhất là của nữ tướng Nguyễn Thị Định. Sau đó, Thúy nhận được thông tin gia đình đại tá Võ Tấn Phương đang lưu giữ nhiều hiện vật về Tà Thiết nhưng nhiều lần liên lạc đều bị từ chối.

Chị Thúy kể, như có duyên nợ, những ngày cuối tháng 4-2013, vợ chồng đại tá Phương và bạn bè về thăm chiến trường Tà Thiết. Chị Thúy là người giới thiệu và khi ông kể nhiều về kỷ niệm ở đây, nghe mọi người gọi tên chú Phương thì chị Thúy mới biết đó chính là người mình đang muốn được gặp. Sau khi chào, chị Thúy đặt vấn đề: Sao chú không muốn tặng hiện vật cho chúng cháu? Như để thử độ tin cậy và tấm lòng của chị Thúy, ông nói chị đưa đoàn tham quan và giới thiệu rồi sẽ trả lời... Sau đó, chị Thúy cùng nhiều anh em ở bảo tàng đã tìm thăm gia đình đại tá Phương ở xã Tân Hiệp và ngày 8-8-2013, Bảo tàng Bình Phước đã long trọng tổ chức lễ tiếp nhận hiện vật do gia đình đại tá và con trai út của tướng Trần Văn Trà trao tặng.

Bây giờ chị Thúy và các anh em ở Bảo tàng tỉnh Bình Phước đã trở thành những người thân của gia đình đại tá Võ Tấn Phương. Hôm tôi đến, vợ chồng ông tha thiết trông chờ anh em ở bảo tàng cùng về chơi. Bởi họ là những người của thế hệ sau có chung một tấm lòng hướng về Tà Thiết những năm tháng chiến tranh.    

                  Phương Hà