Văn hóa 08:58, 12/05/2014 GMT+7

Toàn tỉnh hiện có 20 di tích và điểm di tích đã được xếp hạng, 58 di tích và danh thắng chưa xếp hạng. Trong đó, có 2 điểm di tích quốc gia đặc biệt, 10 di tích quốc gia, 8 di tích - danh thắng cấp tỉnh. Hiện công tác quản lý di tích và danh thắng trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn.

Chưa tương xứng với vai trò

Hiện Ban Quản lý di tích tỉnh đang quản lý 8 di tích quốc gia là Bồn xăng - Kho nhiên liệu VK98, Bồn xăng - Kho nhiên liệu VK99, Sân bay quân sự Lộc Ninh, Mộ tập thể 3.000 người, Nơi thành lập chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng, Nơi ghi dấu cuộc nổi dậy của đồng bào Xêtiêng thời kỳ kháng chiến chống Pháp (Mả thằng Tây), Núi Bà Rá - Thác Mơ, Chốt chặn Tàu Ô và 5 di tích cấp tỉnh. Bảo tàng tỉnh đang quản lý 2 di tích quốc gia là Trụ sở Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam (Nhà giao tế) và Căn cứ Quân ủy - Bộ chỉ huy quân giải phóng miền Nam Việt Nam.

Do có sự quan tâm của các cấp ủy và chính quyền địa phương nên bước đầu đã bảo tồn và phát huy một phần giá trị của các di tích và một số di tích được trùng tu, bảo quản, tu bổ, tôn tạo. Đặc biệt ngày 22-2-2011, Ban Quản lý di tích tỉnh được thành lập, các hoạt động này càng được tăng cường và nâng cao.

Tuy nhiên các di tích quốc gia trên địa bàn tỉnh chưa được đầu tư trùng tu, phục hồi, tôn tạo nên chưa tương xứng với vai trò, vị trí. Một số di tích hiện đã xuống cấp, có di tích đã bị xóa sổ như Bồn xăng - kho nhiên liệu VK99. Tình trạng di tích bị xâm hại vẫn còn xảy ra. Có di tích dù đã được đầu tư, tôn tạo nhưng việc khai thác giới thiệu giá trị lịch sử cho khách tham quan còn hạn chế; có nơi không có người hướng dẫn, thuyết minh, nhiều di tích thiếu công trình vệ sinh. Ngân sách hạn hẹp nên việc trùng tu, tôn tạo hiện chỉ mang tính cấp thiết nhằm ngăn chặn sự xuống cấp của di tích, chưa có sự đầu tư lớn để làm nổi bật giá trị vốn có của di tích. Ngoài ra, các di tích lịch sử thường nằm sâu trong rừng, cách xa khu dân cư nên việc bảo quản cũng hạn chế.

Cần xã hội hóa công tác quản lý di tích

Ông Hồ Tiến Duật, Giám đốc Ban Quản lý di tích tỉnh cho biết: Công tác quản lý đang gặp nhiều khó khăn, trong đó có sự giằng co giữa việc bảo tồn và phát triển. Nếu không xếp hạng thì mất di tích, nhưng được xếp hạng thì không biết lấy đâu kinh phí để bảo tồn!? Ông Duật cho rằng trong các chức năng bảo quản, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị của các di tích thì Bình Phước mới chỉ làm được công tác bảo quản. Còn các chức năng khác thì một mình ngành không thể thực hiện được, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn và xã hội dường như không mấy ai mặn mà với di tích, danh thắng.

Trên địa bàn tỉnh hiện có 2 di tích được giao cho chính quyền địa phương quản lý. Đó là di tích lịch sử nơi thành lập chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng ở Phú Riềng (xã Thuận Phú, huyện Đồng Phú) thuộc Công ty cổ phần Cao su Đồng Phú và Vườn cây lưu niệm bà Nguyễn Thị Định (phường Sơn Giang, thị xã Phước Long), thuộc UBND thị xã Phước Long. Các di tích này thời gian qua được bảo quản tốt nên phần nào phát huy được giá trị giáo dục lịch sử.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Ban Quản lý di tích tỉnh thì không phải di tích nào cũng có thể giao về địa phương hay cơ sở quản lý, nhất là các di tích quy mô rộng, yêu cầu chuyên môn cao và phải lập ban quản lý di tích riêng. Đã có lần Ban Quản lý di tích tỉnh tham mưu Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch trình UBND tỉnh ban hành quy định phân cấp quản lý di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh. Nhưng việc này lại gặp khó khăn vì thiếu cán bộ chuyên trách, chưa có văn bản cấp trên hướng dẫn về chính sách, chế độ cho người quản lý, trông coi trực tiếp tại các di tích.

Đối với 58 di tích và danh thắng đang chờ xếp hạng, ông Duật cho biết: Ban Quản lý di tích tỉnh đã khoanh vùng bảo vệ. Tuy nhiên khó khăn về kinh phí nên một số di tích, danh thắng đã bị xâm hại. Ông Duật cho rằng thời gian tới cần nâng cao vai trò của chính quyền địa phương và sự chung tay của các tầng lớp nhân dân để từng bước xã hội hóa công tác bảo quản di tích, danh thắng.    

Phương Dung