Văn hóa 13:46, 09/02/2025 GMT+7

Mỗi lễ hội là một nét văn hóa riêng đặc sắc 

Từ đầu tháng Giêng, tháng hai và tháng ba âm lịch, đồng bào các dân tộc Cao Bằng tổ chức nhiều lễ hội truyền thống. Mỗi một lễ hội thể hiện nét văn hóa đặc sắc riêng, gắn kết cộng đồng, thể hiện thế giới quan, nhân sinh nhân văn sâu sắc.

Đồng bào Tày, Nùng… tổ chức lễ hội Lồng tồng - lễ hội xuống đồng (ngày mùng 2 - 30 tháng Giêng âm lịch) với mong ước Thần Nông (vị thần chuyên cai quản ruộng đồng) phù hộ trời cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt bội thu, người dân ấm no, hạnh phúc. Lễ hội đền Kỳ Sầm (thành phố Cao Bằng), tổ chức ngày 10 tháng Giêng, thờ Khâu Sầm Đại vương Nùng Trí Cao là thủ lĩnh người Tày, có tài thao lược, dùng binh giỏi, giúp nhà Lý đánh tan quân Tống xâm lược, thế kỷ XI.

Lễ hội Nàng Hai (lễ hội mời Mẹ Trăng), xã Tiên Thành, huyện Quảng Hòa, tổ chức ngày 30 tháng Giêng đến ngày 22 tháng 3 (âm lịch) là một tín ngưỡng độc đáo của người Tày, tổ chức rước Mẹ Trăng với mong ước ban phước lành cho dân chúng. Trên mặt trăng có Mẹ Trăng và 12 nàng tiên là những người trông coi mùa màng và giúp đỡ người dân trồng trọt, cấy hái…

Thi lày cỏ tại lễ hội pháo hoa huyện Quảng Hòa - Ảnh : Thế Vĩnh

Nhiều lễ hội tôn vinh, tri ân công lao của các nhân vật lịch sử có công lớn với dân tộc bảo vệ bờ cõi, đánh giặc ngoại xâm, trừ tà ác (thế kỷ XI - XIII) tại thành phố Cao Bằng và huyện Hòa An như: Lễ hội đền vua Lê thờ vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi Cao Hoàng Đế); lễ hội chùa Đống Lân thờ nhân vật lịch sử Trần Quý, Trần Kiên; lễ hội chùa Đà Quận thờ tướng Dương Tự Minh; lễ hội Pháo Hoa (Quảng Hòa), lễ hội Sóc Giang (Hà Quảng)… tái hiện Nùng Trí Cao tổ chức lễ mừng thắng trận với hoạt động múa lân, múa rồng, đấu võ, tranh đầu pháo hoa; lễ hội Hoàng Lục (Trùng Khánh) thờ Hoàng Lục an biên tướng quân; lễ hội Sùng Phúc (Hạ Lang) thờ ông Vi Đồ và ông Thổ Thần… 

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cao Bằng Tô Thị Trang cho biết: Cao Bằng có 100 lễ hội, mỗi lễ hội thể hiện nét văn hóa riêng độc đáo của từng dân tộc. Những năm qua, sở phối hợp với các cấp, ngành, địa phương quan tâm, nghiên cứu, đầu tư, sưu tầm và phục dựng tổ chức lễ hội truyền thống để phát huy, tôn vinh những giá trị văn hóa riêng của từng dân tộc. Lễ hội dân gian cầu mưa thuận gió hòa, huy động nghệ nhân và bà con các dân tộc sưu tầm, phục dựng, biểu diễn dân ca, dân vũ, thi trò chơi dân gian, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa từ cơ sở. Nâng cấp quy mô tổ chức lễ hội Nàng Hai (Thạch An), lễ hội chùa Sùng Phúc (Hạ Lang), lễ hội đền vua Lê, lễ hội chùa Đống Lân, lễ hội Đà Quận, lễ hội Kỳ Sầm (thành phố Cao Bằng). Lễ hội Nàng Hai, lễ hội Thanh Minh (Quảng Hòa) nâng cấp bảo tồn được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia…

Biểu diễn hát Then - đàn Tính tại lễ hội đền vua Lê (Hòa An)

Bày tỏ niềm vui khi đến trẩy hội xuân Non nước Cao Bằng, chị Nguyễn Hồng Thanh, du khách Hà Nội cho biết: Đây là lần thứ hai tôi trở lại Cao Bằng để tham gia lễ hội đền Kỳ Sầm dâng hương tri ân Nùng Trí Cao thủ lĩnh dân tộc Tày tài giỏi, cầu quốc thái dân an; đi lễ hội Pác Bó tham gia lễ rước nước thiêng đầu nguồn hang Cốc Bó, dâng hương đền thờ Bác Hồ tưởng nhớ công lao trời biển của Người, hòa mình lời hát Then - đàn Tính ngọt ngào ca ngợi Đảng, Bác Hồ, tham gia tung còn, xem bà con làm bánh khẩu sli…

Ngày hội văn hóa dân tộc Mông ở huyện Bảo Lâm

Nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như lễ hội pháo hoa (Quảng Hòa), lễ hội dân tộc Mông (Bảo Lâm, Hà Quảng), lễ hội văn hóa thị trấn Tà Lùng (Quảng Hòa), lễ hội Co Sầu, lễ hội du lịch vùng biên giới (Trùng Khánh)... được các huyện tổ chức chu đáo, khơi dậy văn hóa đặc sắc riêng. Nhiều huyện gắn việc tổ chức lễ hội với các sự kiện chính trị, xã hội lớn của địa phương. Huyện Bảo Lâm, Hà Quảng tổ chức Ngày hội văn hóa dân tộc Mông gắn liền với Lễ hội thi bò đẹp và chọi bò; một số huyện tổ chức lễ hội Lồng tồng cấp xã gắn với thi đua xây dựng nông thôn mới… Các nghệ nhân, đội văn nghệ quần chúng biểu diễn múa rồng, tranh đầu pháo, hát sli, hát lượn, thổi khèn, đánh sảng, băn nỏ, ném pao, tung lúa, lày cỏ… thu hút đông đảo bạn bè trong nước và quốc tế đến trải nghiệm.

Múa rồng tại lễ hội Co Sầu, huyện Trùng Khánh - Ảnh: Thế Vĩnh

Bà con tham gia trò chơi dân gian đánh sảng trong Ngày hội văn hóa dân tộc Mông

Thi ẩm thực - thịt heo quay tại lễ hội xuân huyện Hòa An

Bí thư Huyện ủy Bảo Lâm Đoàn Trọng Hùng cho biết: Huyện có các dân tộc Tày, Nùng, Mông, Sán Chỉ, Lô Lô… cùng sinh sống vì thế việc tổ chức lễ hội đặt ra mục tiêu khơi dậy văn hóa truyền thống đặc sắc để gắn bó, củng cố tình đoàn kết, gắn bó các dân tộc. Vào dịp đầu xuân, huyện tổ chức Ngày hội văn hóa dân tộc Mông gắn với lễ hội thi bò đẹp và chọi bò, mời các nghệ nhân, đội văn nghệ quần chúng các dân tộc Tày, Nùng, Sán Chỉ, Lô Lô cùng biểu diễn dân ca, dân vũ múa khén, ném pao, thi ẩm thực, hát giao duyên… nên tổ chức lễ hội vừa gắn kết vừa tôn vinh văn hóa đặc sắc dân tộc Mông và các dân tộc anh em, thu hút đông đảo khách du lịch đến trải nghiệm.

Thi ẩm thực dân tộc Mông - Ảnh: Thế Vĩnh

Thắp lên khát vọng nhân văn cao đẹp

Mỗi một dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao, Sán Chỉ, Lô Lô… tổ chức lễ hội truyền thống thể hiện thế giới quan, nhân sinh quan sâu sắc, cầu mong những điều tốt đẹp gắn kết mối quan hệ hài hòa giữa con người với thiên nhiên; tinh thần đoàn kết các dân tộc; thắp lên những giá trị nhân văn xây dựng cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

Anh Linh Quang Hải, dân tộc Nùng, xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa cho biết: Từ nhỏ đến lớn, cứ đầu xuân năm mới, tôi và gia đình đều đi lễ hội pháo hoa, dự lễ khai quang (mở mắt rồng) ở miếu Bách Linh cầu mưa thuận gió hòa, bình an, mùa màng bội thu… Nên đi lễ hội đầu năm để gắn bó cộng đồng dân tộc Nùng với các dân tộc anh em để thúc đẩy, kết nối sản xuất nông nghiệp của bà con nơi đây. 

Còn chị Nguyễn Thị Dinh, phường Phan Đình Phùng, thành phố Thái Nguyên phấn khởi chia sẻ: Tôi rất cảm kích khi tham dự lễ hội chùa Đà Quân (thành phố Cao Bằng) được biết lễ hội nơi đây còn lưu giữ nhiều tư liệu lịch sử về Quan Triều Dương Tự Minh là nhân vật xuất thân tại phường Quán Triều, thành phố Thái Nguyên. Vì vậy, tôi mới được biết Quan Triều Dương Tự Minh là một danh tướng tài giỏi, có công lớn đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ vững chắc vùng biên cương phía Bắc của nước Đại Việt giữa thế kỷ XII. Nhiều dấu ẩn lịch sử của Dương Tự Minh được chính quyền và nhân dân xã Hưng Đạo lưu giữ, tôn vinh tái hiện lại trong lễ hội kết nối lịch sử, văn hóa, du lịch, tinh thần đoàn kết giữa nhân dân Thái Nguyên và Cao Bằng.

Chọi bò tại lễ hội bò đẹp và thi chọi bò huyện Bảo Lâm - Ảnh: Thế Vĩnh

Anh Hầu Văn Thành, dân tộc Mông, xóm Nà Thằn, xã Thạch Lâm (Bảo Lâm) phấn khởi bày tỏ: Cứ đến đầu năm xuân mới, được Đảng và Nhà nước quan tâm tổ chức Ngày hội dân tộc Mông, bà con chúng tôi vui lắm, nhà nào chăm nuôi bò tốt để chọn con bò to khỏe đem đi thi bò đẹp và chọi bò. Nghệ nhân, nam, nữ thanh niên tích cực luyện tập múa, thổi khèn, hát giao duyên, may thêu trang phục dân tộc Mông đẹp, chọn những món ăn ngon… để đem đi dự thi trong ngày lễ hội…

Công tác tổ chức lễ hội được các huyện, thành phố tổ chức bài bản, chặt chẽ đã khơi dậy, phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp gắn quảng bá, thu hút khách du lịch. Anh Ma Văn Hoan, xã Vĩnh Quang, thành phố Cao Bằng phấn khởi cho biết: Dù đi làm ăn xa Cao Bằng nhưng đầu xuân năm mới tôi lại về quê để đưa các con đi lễ hội đền Kỳ Sầm, lễ hội đền vua Lê để tri ân công lao của cha ông và tự hào quê hương mình có những vị tướng giỏi, hiền tài xây dựng đất nước; tham gia vào trò chơi dân gian, xem biểu diễn văn nghệ đặc sắc… tinh thần phấn chấn.

Một mùa xuân mới lại đến, hàng vạn người dân nô nức đi trẩy hội Cao Bằng tiếp tục bảo tồn, gìn giữ thuần phong, mỹ tục, phát  huy đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ; khơi dậy nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống đặc sắc tạo nên sự hấp dẫn, đa dạng cho du khách đến trẩy hội Non nước Cao Bằng. Tổ chức, quảng bá lễ hội truyền thống trở thành một sản phầm du lịch mới vào dịp đầu xuân, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, trấn hưng tinh thần toàn dân quyết tâm cùng Đảng ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.