Chính trị 05:01, 09/01/2025 GMT+7

Cách đây gần 600 năm, khi đúc kết về vai trò của “hiền tài” và “vận nước”, danh sĩ Thân Nhân Trung đã khẳng định: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà càng lên cao; nguyên khí suy thì nước yếu mà càng xuống thấp. Bởi vậy, các bậc vua tài giỏi đời xưa, chẳng có đời nào lại không chăm lo nuôi dưỡng và đào tạo hiền tài bồi đắp thêm nguyên khí”. Phát huy bài học tiền nhân để lại, ngay từ những ngày đầu mới thành lập, Đảng ta đã xác định con người là nhân tố quyết định trực tiếp đến sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã thực hiện nhiều chủ trương, chính sách để thu hút người tài vào làm việc trong các cơ quan của hệ thống chính trị. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, nhất là việc thiếu cơ chế, chính sách đột phá trong đầu tư, huy động nguồn lực, đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng, tôn vinh trí thức, việc thu hút người tài vào các cơ quan nhà nước có lúc, có nơi còn chưa đạt kết quả như kỳ vọng. Trước thực tế nêu trên, tại Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24-11-2023 về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới, Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) đặt ra mục tiêu: “có cơ chế, chính sách đột phá thu hút, trọng dụng trí thức, đặc biệt là trí thức tinh hoa, chuyên gia đầu ngành và nhân tài của đất nước”. \

Thể chế hóa các chủ trương của Đảng, ngày 31-12-2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 179/2024/NĐ-CP quy định chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, MTTQVN và các tổ chức chính trị - xã hội. Theo đó, chính sách này được áp dụng với 3 nhóm đối tượng, gồm: cán bộ, công chức (bao gồm cả cán bộ, công chức cấp xã), viên chức; sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, nhà khoa học trẻ tài năng; chuyên gia, nhà quản lý, nhà quản trị doanh nghiệp, nhà khoa học đầu ngành là người Việt Nam hoặc là người nước ngoài. So với các quy định trước, Nghị định số 179 đã có nhiều chính sách nổi trội, bao quát toàn diện các mặt công tác, từ ưu tiên trong tuyển dụng, bố trí công tác, đào tạo, bồi dưỡng, chế độ, chính sách cho đến việc tôn vinh, khen thưởng. Đây là những căn cứ quan trọng để thu hút cũng như giữ chân nhân tài cống hiến trong các cơ quan nhà nước.

Chủ trương đã có, chính sách, pháp luật cũng rõ ràng. Tuy nhiên, để quy định sớm đi vào cuộc sống cần có sự thay đổi mạnh mẽ cả về tư duy lẫn hành động của những người trực tiếp thực hiện. Trước hết, trong công tác thu hút nhân tài, cần tránh trường hợp “nhìn mặt mà bắt hình dong”, “thấy đỏ mà tưởng là chín”… Người tài cần được xem xét, đánh giá dưới nhiều khía cạnh khác nhau, cả về năng lực chuyên môn lẫn phẩm chất đạo đức. Nhân tài không chỉ là người có tấm bằng tốt nghiệp loại xuất sắc mà hơn hết phải là những người có đạo đức, có năng lực được kiểm nghiệm bằng thực tế. Và cũng cần nói thêm, để “ươm mầm” nhân tài thực chất, các cơ sở giáo dục phải siết chặt hoạt động đào tạo, kiên quyết loại bỏ tình trạng giáo dục hình thức, đào tạo ra hàng loạt sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, xuất sắc nhưng danh không xứng với thực!

Để khu vực công thực sự có sức hút với nhân tài, chế độ, chính sách là điều kiện cần nhưng không phải là tất cả. Người tài cần có môi trường làm việc lành mạnh để phát huy, thể hiện năng lực. Trong đó, vai trò của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng, quản lý cán bộ có ý nghĩa vô cùng quan trọng. PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII, từng chia sẻ quan điểm: “Người đứng đầu phải là người đủ tài mới giữ được chân người tài, mới biết ai là người tài, mới biết đâu là sáng kiến, ý tưởng cần được khích lệ thực hiện”. TS Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản cũng từng nêu rõ: “Chỉ nhân tài mới nhìn thấy, mới mời gọi, thu nạp được nhân tài và phục tùng lẫn nhau. Không nên để những bậc nhân tài cùng một “trướng” với những kẻ tiểu kỷ, tham lam. Trái thế, ắt “cỏ thường tươi tốt hoa thường héo”, nhân tài ngoảnh mặt và bỏ đi!”. Chủ trương, chính sách, quy định dù có tốt đến đâu nhưng khâu tổ chức thực hiện không nghiêm thì cũng không thể mang lại hiệu quả. Do vậy, việc thu hút, trọng dụng nhân tài cần có sự thông suốt từ nhận thức đến hành động.

Thu hút người tài đã khó, để giữ chân người tài càng khó hơn nhiều lần, đòi hỏi người lãnh đạo phải khéo dùng cán bộ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Tài to ta dùng làm việc to, tài nhỏ ta cắt làm việc nhỏ, ai có năng lực về việc gì, ta đặt ngay vào việc ấy. Biết dùng người như vậy, ta sẽ không lo gì thiếu cán bộ”. Người có năng lực phải được bố trí công việc phù hợp, đúng với chuyên môn, năng lực, sở trường. Một người dù có tài nhưng nếu bị phân công nhiệm vụ không đúng với khả năng thì cũng không thể mang lại hiệu quả, thậm chí phát sinh chán nản, “dứt áo ra đi”.

“Hiền tài là nguyên khí quốc gia”. Để nguyên khí mãi thịnh, không có cách nào khác là phải trọng dụng người tài. Đặc biệt, trong điều kiện toàn hệ thống chính trị đang tập trung sắp xếp, tổ chức lại bộ máy theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, việc thu hút và trọng dụng người tài càng là vấn đề cấp thiết!.