Chính trị 08:16, 11/07/2024 GMT+7

(Tiếp theo và hết)

Gần 40 năm đổi mới, văn hóa thực sự và ngày càng khẳng định là một trong những trụ cột căn bản kiến tạo và phát triển. Và ngay trong các trụ cột đó thì văn hóa thẩm thấu sâu rộng, sinh động và lấp lánh trong toàn bộ các lĩnh vực đó. Văn hóa ngày càng xứng đáng trở thành một nhân tố không thể thiếu trong việc hoạch định đường lối chính trị, khơi dậy sức mạnh toàn dân, cố kết toàn dân tộc, hội nhập và đoàn kết quốc tế.

Văn hóa trở thành nét biểu trưng của dân tộc Việt Nam. Nói đến kinh tế thì chúng ta chưa xếp ở vị trí cao, nhưng nhắc đến văn hóa Việt Nam, con người Việt Nam, nhắc đến danh dự Việt Nam, uy tín Việt Nam thì trong những bước ngoặt càng hiện diện, trong khó khăn càng tỏa sáng. Đội ngũ những người làm văn hóa chuyên nghiệp và không chuyên - tức là toàn dân xây dựng văn hóa, để ngày càng xứng đáng là dân tộc văn hiến, xứng đáng là dân tộc văn hóa. Hiếm có quốc gia, dân tộc nào trên thế giới như Việt Nam. Nhắc đến Nhật Bản là kinh tế Nhật, nhắc đến Mỹ là kinh tế Mỹ. Trên thế giới, chỉ có mấy quốc gia - dân tộc như thế, trong đó có Việt Nam. Văn hóa Việt Nam là bản sắc, là gương mặt, là tấm căn cước của dân tộc Việt Nam trước nhân loại.

Trên nền móng mấy ngàn năm phát triển dân tộc, văn hóa Việt Nam 78 năm qua dưới ngọn cờ của Đảng thực sự xứng đáng là sự tiếp nối, phát triển tầm cao mới, khẳng định vị thế, uy tín sức mạnh văn hóa mấy ngàn năm của dân tộc Việt Nam. Văn hóa là một trong những giềng mối căn bản để xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, sánh vai các cường quốc trên thế giới.

Hơn 78 năm qua, nhất là gần 40 năm đổi mới, theo phương châm đó, từ tư tưởng sẵn sàng làm bạn và đối tác tin cậy với tất cả các nước trên thế giới tới quyết sách chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, nước ta thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia, đặt mối giao thương với 220 quốc gia và vùng lãnh thổ; xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với 15 quốc gia, xây dựng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với 10 quốc gia… trên nền tảng quan hệ bình đẳng, tôn trọng luật pháp quốc tế, thể chế chính trị, độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau… từng bước vững chắc đi vào khuôn khổ ngày càng ổn định, cân bằng các mối quan hệ quốc tế đa dạng và phức tạp một cách nghệ thuật và nhân văn, ngày càng mang lại nhiều lợi ích về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, văn hóa… Đó là văn hóa ngoại giao Việt Nam, với nghệ thuật “ngoại giao cây tre” Việt Nam.

Từ lịch sử nhân loại và dân tộc, trên nền tảng tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, từ sự chiêm nghiệm vấn đề tự do và hạnh phúc của nhân dân, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “…Nhân dân Việt Nam đã trải qua một quá trình đấu tranh cách mạng lâu dài, khó khăn, đầy gian khổ, hy sinh để chống lại ách đô hộ và sự xâm lược của thực dân, đế quốc để bảo vệ nền độc lập dân tộc và chủ quyền thiêng liêng của đất nước, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân với tinh thần “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”⁽⁴⁾. Để thực thi trọng trách lịch sử nặng nề đó, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục khẳng định: “Trong chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa, mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân là mối quan hệ giữa các chủ thể thống nhất về mục tiêu và lợi ích; mọi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”⁽⁵⁾; đồng thời, “xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo, ý thức công dân,... làm cho văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người tự hoàn thiện nhân cách”⁽⁶⁾.

Xã hội xã hội chủ nghĩa Việt Nam với giá trị cốt lõi, bền vững và tốt đẹp mà nhân loại hướng tới là một “xã hội mà mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, được tạo điều kiện để phát triển toàn diện”, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định, mà nơi đây thực sự vì con người; sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội; một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn; sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai; một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân. Nói khái quát, “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu - nghèo và bất bình đẳng xã hội. Chúng ta cần một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn, chứ không phải cạnh tranh bất công, “cá lớn nuốt cá bé” vì lợi ích vị kỷ của một số ít cá nhân và các phe nhóm. Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ và hủy hoại môi trường. Và chúng ta cần một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ không phải chỉ cho một thiểu số giàu có. Phải chăng những mong ước tốt đẹp đó chính là những giá trị đích thực của chủ nghĩa xã hội và cũng chính là mục tiêu, là con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta đã lựa chọn và đang kiên định, kiên trì theo đuổi”⁽⁷⁾ - Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng xác quyết.

***

Gần 40 năm đổi mới, trong bối cảnh mới, trước nguy cơ mới và thời vận mới, đất nước càng mạnh bước và tự tin trên con đường đổi mới vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, dân tộc càng chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, vì nền độc lập, tự do và phát triển mạnh mẽ và nhân văn của Tổ quốc, đây chính là thời khắc chúng ta càng phải trở về và hành động một cách kiên định, sáng tạo vì nền độc lập của Tổ quốc, vì tự do và hạnh phúc của nhân dân.

Vì thế, “hạnh phúc của nhân dân” là một trong những nhãn tự của Văn kiện Đại hội XIII của Đảng. Càng đặt vấn đề “hạnh phúc của nhân dân” vào những khúc quanh của lịch sử thế giới và đất nước năm 2020-2021, khi đại dịch Covid-19 đe dọa sinh tử nhân loại và sự bất ổn của những cuộc xung đột kinh tế, chiến tranh khốc liệt trên thế giới hôm nay, mệnh đề đó càng hàm súc, tỏa sáng, càng mang ý nghĩa lớn lao nhưng liên quan tới số phận mỗi người, sứ mệnh phát triển của đất nước, không chỉ trên phương diện chính trị, kinh tế mà sâu xa hơn là sự đòi hỏi phát triển một tầm mức mới trên bình diện xã hội, văn hóa và nhân văn.

Mọi quyết sách chính trị hay kinh tế,… nếu không bắt đầu từ văn hóa, từ con người và cuối cùng không vì văn hóa, vì con người thì chắc chắn nhất định thất bại. Nếu trái thế, đó chính là tầm nhìn thiếu văn hóa, là cách hạ thấp văn hóa và khi đó chắc chắn thất bại, ngay từ trong phát triển kinh tế - xã hội với vai trò trung tâm là phát triển con người; và càng không thể nói tới văn hóa vừa là nền tảng vừa là động lực của phát triển xã hội và con người.

Hiện nay và sắp tới, dù muốn hay không, không thể không tiếp tục giải quyết hiệu quả tối thiểu các mối quan hệ nổi bật trên lộ trình xác lập nền văn hóa của sự phát triển toàn diện, bền vững trong tổng thể phát triển thống nhất, hài hòa, mạnh mẽ, bền vững và nhân văn trong tầm nhìn đến năm 2030, trước mắt tới năm 2025.

Văn hóa không chỉ được khẳng định là một trong các trụ cột chính sách quyết định của Đảng về xây dựng, phát triển đất nước mà văn hóa còn là sự bảo đảm cho định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế, chính trị, thể hiện tính nhân văn, ưu việt của chế độ với mục đích hướng tới con người, vì hạnh phúc và sự phát triển toàn diện của con người. Đây là bản chất và cũng là hành động tổng thể và kiên định xây dựng nền văn hóa chính trị dân chủ và nhân văn Việt Nam.

Trên lộ trình tiếp tục công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Chúng ta coi văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”⁽⁸⁾. Và, hơn ai hết, đội ngũ những người làm văn hóa và công tác văn hóa, luôn giữ trong mình ngọn lửa “Khát vọng lớn lao, lý tưởng cao cả, hòa nhịp đập trái tim mình với nhịp đập trái tim toàn dân tộc, lăn lộn với thực tiễn vĩ đại của cuộc sống nhân dân”⁽⁹⁾, thấm đẫm tư cách và bản lĩnh những nhân cách văn hóa văn minh, hiện đại mang bản sắc Việt Nam. Nếu trái thế, càng không thể nói tới trọng sự “xây dựng bản lĩnh, trí tuệ, tâm hồn, khí phách con người Việt Nam trong thời kỳ mới; góp phần cổ vũ và tạo ra sức mạnh đoàn kết, thống nhất, đồng thuận toàn dân tộc”⁽¹⁰⁾.

Và, đến lượt mình, với tư cách là người lãnh đạo, người đày tớ thật trung thành của nhân dân, “đứa con nòi” của nhân dân, Đảng ta tiếp tục xứng đáng là đạo đức, là văn minh - biểu tượng của văn hóa Việt Nam hiện đại.

Đó chính là những vấn đề có tính quy luật làm nên triết lý phát triển mạnh mẽ, bền vững và nhân văn của công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ mang tầm văn hóa Việt Nam trong tầm nhìn năm 2045, nhịp bước cùng thế giới thế kỷ XXI, đầy tương lai xán lạn.

(4) Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr. 22.
(5) Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Sđd, tr. 28.
(6) Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Sđd, tr. 60.
(7) Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Sđd, tr. 23.
(8) Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Sđd, tr. 27.
(9) Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Sđd, tr.290.
(10) Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Sđd, tr. 599.