Chính trị 07:40, 21/01/2023 GMT+7

Bài 1:
VAI TRÒ, ĐÓNG GÓP CỦA LỘC NINH
TRONG THI HÀNH HIỆP ĐỊNH PARIS

BPO - Cách đây 50 năm, Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết (27-1-1973 - 27-1-2023). Sự kiện có ý nghĩa đặc biệt này diễn ra khi tết cổ truyền của dân tộc Việt Nam đang đến gần, càng làm cho mùa xuân của dân tộc ta năm đó thêm ý nghĩa. 

Tuy nhiên, trong niềm vui đó, cả dân tộc vẫn hướng về Trại Đa-vít (trong Sân bay Tân Sơn Nhất), nơi các phái đoàn quân sự của ta vẫn tiếp tục căng mình chiến đấu với Mỹ và Chính phủ Việt Nam Cộng hòa để bắt buộc chúng phải thực hiện các điều khoản của Hiệp định Paris. Trong cuộc đấu tranh đó, vùng đất Lộc Ninh (Bình Phước) đóng vai trò quan trọng.

Sau khi các khu vực dọc biên giới Việt Nam - Campuchia như Tân Biên (Tây Ninh), Lộc Ninh và Bù Đốp được giải phóng trong Chiến dịch Nguyễn Huệ năm 1972, vùng đất này được Trung ương Cục xây dựng thành các căn cứ cách mạng. Hiệp định Paris được ký kết, một trong những nội dung của hiệp định là hai bên ngừng bắn, trao trả tù binh cho nhau. Để thực hiện nội dung này, các bên gồm: Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chính phủ Hoa Kỳ và Chính phủ Việt Nam Cộng hòa lập phái đoàn quân sự của các bên để tham gia hội nghị đàm phán việc thi hành các điều khoản của hiệp định tại Trại Đa-vít. Phái đoàn quân sự Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa xuất phát tại Hà Nội để đến Trại Đa-vít tham gia hội nghị bốn bên.

Phái đoàn Ban Liên hợp quân sự Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam được thành lập do đồng chí Trung tướng Trần Văn Trà, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Quân giải phóng miền Nam Việt Nam làm Trưởng đoàn (gọi tắt là Đoàn 315A). Xác định cuộc đấu tranh với địch ở Trại Đa-vít là cuộc đấu tranh cam go, cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng; dự đoán trước được việc nắm bắt thông tin chiến trường của Đoàn 315A trong Trại Đa-vít sẽ gặp nhiều khó khăn nên Trung ương Cục thành lập bộ phận ở hậu phương gọi là Đoàn 315B. Hai đoàn này có quan hệ chặt chẽ với nhau về cơ cấu tổ chức và chức năng.

Họp báo - tuyên bố 6 điểm của CPCMLT Cộng hòa Miền Nam Việt Nam (Trại Đavis - Tân Sơn Nhất, thứ 7 ngày 23-3-1974) - Ảnh tư liệu

Lúc đầu, Trung ương Cục chọn Sân bay Thiện Ngôn (tỉnh Tây Ninh) làm nơi xuất phát của phái đoàn quân sự Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Tuy nhiên, sáng 28-1-1973, khi đoàn của ta đã tập kết đầy đủ tại đây và chờ lên máy bay về Trại Đa-vít thì địa điểm này bị địch phục kích, dùng máy bay ném bom nhằm sát hại đoàn cán bộ của ta. Trước tình hình đó, Trung ương Cục quyết định chọn Lộc Ninh làm điểm xuất phát của đoàn, đồng thời xây dựng căn cứ hậu phương của Đoàn 315B tại đây. Trong suốt 2 năm, từ 1973 đến 30-4-1975, Lộc Ninh đã có những đóng góp to lớn góp phần vào thắng lợi của việc thi hành Hiệp định Paris.

Ngày 1-2-1973, tức 29 tháng Chạp năm ấy, thời điểm tết Nguyên đán cận kề, người dân Lộc Ninh dù còn nhiều việc phải lo toan, song vẫn chuẩn bị rất chu đáo và tổ chức lễ tiễn đưa phái đoàn Ban Liên hợp quân sự Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam lên đường đến Trại Đa-vít để tiếp tục cuộc đấu tranh với kẻ thù. Sự đưa tiễn với tình cảm chân tình của người dân Lộc Ninh đã tạo xúc động, tạo thêm động lực và niềm tin cho những người lên đường tham gia.

Một trong những nội dung quan trọng của Hiệp định Paris là trao trả tù binh và Lộc Ninh là một trong địa điểm chính diễn ra hoạt động trao trả tù binh. Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, nhân dân đã có những bước chuẩn bị rất tích cực và chu đáo. Họ cùng với chiến sĩ các lực lượng như quân y, hậu cần, tác chiến hỗ trợ tích cực cho công tác trao trả. Trong suốt hai năm 1973 và 1974, Lộc Ninh đón hơn 3.000 người, là chiến sĩ, đồng bào ta từ các nhà tù của địch trở về. Sau những tháng ngày chịu nhiều khổ ải đọa đày trong các nhà tù của địch, những người trở về đã được đồng bào, chiến sĩ Lộc Ninh hỗ trợ để ổn định sức khỏe, tinh thần trước khi về địa phương hoặc tiếp tục tham gia hoạt động cách mạng.

Một đóng góp khác của Lộc Ninh không thể không kể đến là cuộc đấu tranh tố cáo Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa vi phạm Hiệp định Paris. Mặc dù yêu cầu ngừng bắn, nhưng chính quyền Việt Nam Cộng hòa vẫn thực hiện nhiều hoạt động vi phạm điều khoản này. Chúng thực hiện nhiều đợt ném bom vào các mục tiêu, căn cứ của ta ở Lộc Ninh, đỉnh điểm là hai đợt ném bom vào khu vực dân cư, công cộng ở Lộc Ninh năm 1973 và 1974 làm chết hơn 700 người. Trước hành động tàn ác này, nhân dân Lộc Ninh đã phối hợp với chính quyền cách mạng đấu tranh, tố cáo tội ác của chúng với các phái đoàn quốc tế khi họ đến Lộc Ninh giám sát việc thi hành Hiệp định Paris. Những hoạt động của nhân dân Lộc Ninh góp phần hỗ trợ các cuộc đấu tranh của phái đoàn quân sự của ta tại Trại Đa-vít giành được thắng lợi. Ngoài ra, quân và dân Lộc Ninh còn phối hợp với các lực lượng đấu tranh chống âm mưu phá hoại khác của địch, đấu tranh phát hiện các trường hợp là gián điệp để đưa ra trừng trị thích đáng.

Có thể nói, trong niềm vui chung những thắng lợi quan trọng của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói chung, quá trình thi hành Hiệp định Paris nói riêng, quân và dân Lộc Ninh tỉnh Bình Phước đã có những đóng góp hết sức to lớn, ý nghĩa. Như tác giả Vũ Nam Bình trong sách Trại Đa-vít 823 ngày đêm đã viết: “Lộc Ninh là biểu tượng chiến thắng của ta, Lộc Ninh là nỗi ô nhục của địch”.