Chính trị 09:10, 09/08/2022 GMT+7

T.S Nhị Lê
Nguyên Phó tổng biên tập Tạp chí Cộng sản

BPO - Xây dựng Đảng về đạo đức bắt đầu từ đạo đức của mỗi đảng viên là xây dựng cái gốc tinh thần vững chắc và tăng cường sức mạnh nội sinh của Đảng. Nó không chỉ là yêu cầu phát triển địa vị, vai trò của Đảng mà còn là chuẩn mực nhân văn cao nhất, trước hết cho mọi hoạt động của Đảng. Đó không chỉ là nhân tố để Đảng gánh vác xứng đáng trọng trách lịch sử “vừa là người lãnh đạo” mà còn là nền móng lương tri và đạo lý của Đảng trong tư cách “vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân” vừa là “đứa con nòi của giai cấp lao động” Việt Nam. 

Đây là điểm mới, công việc rất quan trọng. Nó góp phần quyết định hoàn thiện bản chất của Đảng, phát triển công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ở tầm mức mới nhằm không ngừng nâng cao sức sống, bảo đảm sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trở nên hoàn bị, hài hòa và thiết thực, ngang tầm vị thế và trách nhiệm lịch sử.

Chính trị chính là đạo đức

Đạo đức là những chuẩn mực giá trị được hình thành một cách khách quan trong xã hội, có tác dụng chi phối hành vi của con người. Đạo đức của Đảng ta là đạo đức cách mạng mang bản chất giai cấp công nhân, phát triển trên nền móng đạo đức dân tộc Việt Nam từ truyền thống tới hiện đại.

Đạo đức cách mạng là nền tảng, là vấn đề cốt lõi chi phối toàn bộ hoạt động, mục tiêu, lý tưởng chính trị và phẩm chất hành động của Đảng nói chung, mỗi đảng viên  nói riêng.      

Mục tiêu chính trị của Đảng ta là vì độc lập của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Đó là lý tưởng chính trị bất biến. Vì lý tưởng cao cả đó, biết bao chiến sĩ cộng sản đã hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người. Đó chính là đạo đức chính trị thiêng liêng. Mục đích cao nhất của đạo đức chính trị của Đảng gồm 8 chữ: “Đoàn kết toàn dân, phụng sự Tổ quốc”.  

Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, không thể không quan tâm đến xây dựng tư tưởng đạo đức, hành vi đạo đức của mỗi đảng viên; xây dựng Đảng về tổ chức, dù hàng vạn chi bộ hay cơ sở đảng, hàng triệu đảng viên nhưng được tổ chức chặt chẽ, để Đảng trở thành một khối thống nhất. Công việc đó đòi hỏi không thể chỉ quan tâm các nguyên tắc đạo đức, dù cực kỳ căn bản, mà quyết định nhất là giáo dục và hành động một cách đạo lý, tình thương, lẽ phải… tức là hành động đạo đức. Đảng ta là Đảng hành động, không phải là câu lạc bộ. Đó là đạo đức chính trị. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư".

Đạo đức của Đảng biểu hiện tập trung ở mục tiêu, lý tưởng chính trị và hành động của Đảng. Nó là thước đo phẩm chất đạo đức, lối sống, cách ứng xử của mỗi đảng viên: tiên phong trong hành động; gương mẫu trong lời nói và việc làm; sự trung thực, thẳng thắn, khiêm tốn, giản dị; gắn bó máu thịt với nhân dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; yêu thương con người; có tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung...  

Đạo đức cùng với văn minh là đặc trưng bản chất của một chính đảng cách mạng. Chính trị là đạo đức, cốt ở đoàn kết và thanh khiết, từ việc nhỏ tới việc lớn. Đạo đức phải thấm sâu trong chính trị, tư tưởng và tổ chức; đến lượt nó, chính trị, tư tưởng và tổ chức phải được thực thi một cách đạo đức, phải quyện trong đạo đức một cách tự nhiên. Đó là đạo đức chính trị.

Để giáo dục, xây dựng và rèn luyện đạo đức, từng đảng viên phải: “Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức", “Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời”. Mặt khác, cần “xây đi đôi với chống”, phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân; phải dựa vào nhân dân; làm tốt công tác kiểm tra, kiểm soát; mỗi đảng viên phải tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống. 

Từ khi ra đời và hơn 77 năm lãnh đạo, cầm quyền, Đảng ta trở thành người đồng chí, người bạn của gần 100 đảng cộng sản và công nhân, các đảng cầm quyền và liên minh các đảng cầm quyền khắp các châu lục, đầy tin cậy, tôn trọng. Dưới ngọn cờ của Đảng, nước ta đặt mối giao hảo chính trị, hợp tác toàn diện ở các tầm mức khác nhau với gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trong tình bạn thủy chung, đối tác tin cậy… Vị thế chính trị quốc gia, theo đó, được khẳng định và uy tín chính trị dân tộc không ngừng được nâng cao. Nền tảng làm nên và là riềng mối bảo đảm các mối quan hệ chính trị ấy là gì, nếu không phải là tình hữu ái nhân loại, tình đồng chí, tình bầu bạn… 

Đó là bản chất chính trị nhân văn của Đảng.

Vì sao phải xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị về đạo đức nhằm xây nền tảng và môi trường phát triển đạo đức đảng viên?

Nhận trọng trách trước nhân dân và lịch sử, từ Đại hội XII của Đảng tới nay, Đảng quyết định: Xây dựng Đảng về đạo đức là công việc ngang hàng trong tổng thể các công việc xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức.

Lý tưởng chính trị của Đảng quyện trong đạo đức, trở thành đạo đức chính trị của Đảng; đến lượt nó, đạo đức của Đảng cũng chính là mục tiêu chính trị của Đảng. Đối với Đảng ta, chính trị là đạo đức. Đạo đức là yếu tố làm nên sức mạnh chính trị của Đảng, tạo ra sự hấp dẫn của Đảng đối với nhân dân ta, bạn bè, đồng chí quốc tế và làm cho Đảng trở thành một Đảng chân chính, cách mạng và nhân văn, trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế.

Để Đảng ta mãi xứng đáng “là đạo đức, là văn minh, là “chân chính, cách mạng”

Hiện nay, thời kỳ phát triển mới của đất nước, hơn lúc nào hết, đòi hỏi tư duy về phát triển, hoạch định chính sách phát triển quốc gia nhất định phải hàm chứa và thấm đẫm yếu tố đạo đức và văn hóa; mọi quyết sách của Đảng về sự phát triển đất nước tự nó phải mang tính chính trị và văn hóa trước khi là một quyết sách về kinh tế hay phát triển công nghệ đơn thuần. Phát triển kinh tế - xã hội vừa phải được định hướng chính trị vừa được bảo đảm bởi sức mạnh đạo đức và văn hóa, nhất là đạo đức, văn hóa của Đảng. Đó là yêu cầu tất yếu của mục tiêu phát triển đất nước mạnh mẽ và bền vững. 

Sự suy thoái về đạo đức, lối sống, phong cách… của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Đảng tới mức nào đó sẽ làm băng hoại về chính trị, hỗn loạn về tư tưởng, rệu rã về tổ chức, rốt cuộc có thể làm băng hoại Đảng. Và, vì sự suy thoái, băng hoại về đạo đức nhất định dẫn tới sự suy thoái, băng hoại về chính trị, lỏng lẻo, thậm chí tan rã về tổ chức...

Lợi ích dân tộc phải trở thành tối cao; bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc phải là thiêng liêng, hệ trọng… là yêu cầu của sự phát triển đạo đức trong Đảng và của Đảng. Đó là thước đo sự phát triển, sự trưởng thành không chỉ về chính trị, sự thống nhất về tư tưởng và sự tương dung về tổ chức trong thực hiện sứ mệnh cầm quyền ngang tầm yêu cầu trọng trách lịch sử dân tộc giao phó mà sâu và rộng hơn đó là đạo đức, là cái “gốc” để cầm quyền của Đảng.

Nhưng, chỉ dừng lại ở nhận thức, tri thức, tình cảm, ý thức đạo đức tuy rất cần thiết nhưng sẽ khiếm khuyết, mà quyết định ở hành động đạo đức, phải trở thành lý tưởng, lẽ sống và hành động hằng ngày trong Đảng và của Đảng.   

Sự kiểm nghiệm của lịch sử cho thấy, không bao giờ có một người thực sự vĩ đại mà lại không phải là một người thực sự đạo đức và hành động vì đạo đức.

Để Đảng xứng đáng hơn nữa “vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”, mãi mãi là “đứa con nòi của giai cấp lao động Việt Nam”

Khi suy thoái phẩm chất, lối sống; tham ô, tham nhũng; cửa quyền; lợi ích nhóm tiêu cực... chính là sự suy thoái về đạo đức trong hành động chính trị. Khi một cán bộ lãnh đạo suy thoái về đạo đức thì nêu gương xấu, làm tổn hại tới thanh danh của Đảng. Khi một đảng viên có đạo đức kém thì rất khó có thể vượt qua được những cám dỗ tầm thường, gây nên tình trạng vô cảm, thiếu nhân văn, phản văn hóa trong không ít đảng viên… thì tư cách và phẩm hạnh đạo đức của đảng viên lại là vấn đề nóng bỏng nhất, trước khi nói về trình độ chuyên môn hay năng lực chính trị. 

Vì, lúc này chính trị là đạo đức hơn hết lúc nào. Vì, nói như Chủ tịch Hồ Chí Minh: Dân ta chỉ yêu mến những ai có đạo đức. Và vì, đức hạnh là nền tảng mọi thứ và chân lý là bản chất của mọi đức hạnh.

Suy thoái đạo đức, lối sống tất yếu dẫn tới biến dạng về thái độ chính trị, động cơ chính trị và hành động chính trị; dẫn tới suy thoái tư tưởng chính trị, sự yếu kém, rã rời về tổ chức. Không một đảng cầm quyền nào có thể đứng vững, khi cơ sở xã hội - chính trị của đảng suy yếu, mất lòng dân, khi sự bạc nhược, suy đồi về đạo đức, lối sống diễn ra trong Đảng, nhất là ở những cơ quan lãnh đạo và một số người lãnh đạo. Sự đổ vỡ ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, khi các đảng cộng sản ở đó mất vai trò cầm quyền cho thấy, một nguyên nhân sâu xa là, họ tự đánh mất lòng tin và sự ủng hộ của nhân dân - cơ sở xã hội - chính trị của Đảng.

Kinh nghiệm lịch sử cảnh báo: Tri thức sẽ trở nên tàn ác, nếu mục tiêu không có đạo đức. Cho nên, phi đạo đức chính là phi đạo lý và làm băng hoại chính trị. Khi luật pháp trở nên bị khinh nhờn, đạo đức sẽ bị buông thả và ngược lại. Phi đạo đức nghĩa là chà đạp lên chính trị và rốt cuộc là phi chính trị.

Để Đảng luôn xứng đáng “là trí tuệ, là danh dự và lương tâm của thời đại chúng ta”

Những suy thoái về đạo đức ở một bộ phận cán bộ, đảng viên đó rất đáng lo ngại, làm xói mòn, giảm sút, thậm chí đang “đánh cắp”, bôi nhọ lòng tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ; đang xâm hại đạo đức xã hội. 

Một khi đạo đức trong Đảng yếu kém sẽ gây lệch lạc trong lãnh đạo chính trị, làm xáo trộn trong tư tưởng, gây phương hại tới lãnh đạo tổ chức của Đảng; và cũng dẫn đến nguy cơ làm phương hại xây dựng và phát triển đạo đức xã hội. Tầm nhìn chính trị của Đảng, vì thế có thể rơi vào thiển cận, ngắn hạn, cục bộ; trí tuệ chính trị của Đảng, do đó bị hạn hẹp, khiếm khuyết; tổ chức của Đảng có nguy cơ bị phân liệt, cát cứ, không thống nhất… 

Vấn đề cơ bản xây dựng Đảng về đạo đức nếu không được nhận thức đúng, trúng và hành động một cách kiên quyết và ngang tầm; những “cục nghẽn mạch” về đạo đức đó… nếu không được chỉnh đốn, chữa trị kịp thời sẽ là thách thức sống còn, nguy cơ sinh tử đối với vị thế, vai trò lãnh đạo, trách nhiệm lịch sử của Đảng và sự tồn vong chế độ. Tích tụ và phát tác tới mức độ nào đó, Đảng khó có thể “là đạo đức, là văn minh”, càng khó “là lương tâm, là trí tuệ, là danh dự của thời đại chúng ta” và càng khó tiếp tục xứng đáng “là đứa con nòi của giai cấp lao động Việt Nam”.

Lúc ấy, hối thì đã muộn!

(còn nữa)