Xã hội 15:51, 19/01/2014 GMT+7

Từ một vùng đất “trắng” Đồng Xoài đang vươn mình thành đô thị trung tâm tỉnh. Một đô thị trẻ trung, năng động với những công trình giao thông rộng rãi, kiến trúc nhà ở, trụ sở các ban, ngành, đoàn thể...  hiện đại làm ngỡ ngàng du khách gần xa. Tuy nhiên, nhìn sâu một chút, phố thị Đồng Xoài vẫn ẩn chứa những nét mộc mạc chân quê.

Xuất phát điểm từ một thị trấn nông nghiệp, lại là địa bàn vùng sâu, xa nên thị xã Đồng Xoài có những nét rất riêng so với các đô thị khác trong cả nước. Điều khác biệt ở chỗ, khi còn là thị trấn, dân cư Đồng Xoài rất thưa thớt, sống quần tụ theo từng nhóm người từ các tỉnh phía Bắc, miền Trung đi kinh tế mới. Như khu vực phường Tân Xuân, Tân Thiện có xóm người Huế, cư dân các tỉnh phía Bắc sống tập trung ở khu vực Tân Thành, Tiến Thành... Do sống quần tụ theo vùng miền, nên hầu hết mọi sinh hoạt đều được người dân lưu giữ nét truyền thống của vùng quê cha đất tổ trên quê mới. Điều khác biệt thứ hai là cơ cấu dân số theo lĩnh vực kinh tế của thị xã Đồng Xoài hiện chủ yếu viên chức và hộ nông nghiệp, kế đến là kinh doanh dịch vụ thương mại. Rất ít hộ là công nhân hay hoạt động trong sản xuất tiểu thủ công nghiệp... Số người hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm - thủy sản chiếm 54,3%, dịch vụ chiếm 36,7%, công nghiệp - xây dựng chỉ khoảng 9% số dân.

Do đặc thù đó, tuy là đô thị nhưng thị xã Đồng Xoài vẫn mang những nét chân quê. Nhiều gia đình còn lưu giữ nếp nhà bằng gỗ mái lợp ngói theo lối kiến trúc “ba gian hai chái” như nhà ở của người dân nông thôn vùng Bình - Trị - Thiên và Bắc Trung bộ. Cũng có những căn nhà xây, lợp ngói ba gian, sân gạch... như nhà ở truyền thống của người dân vùng đồng bằng Bắc bộ. Anh Ngô Văn Dương ở phường Tân Đồng cho biết: “Quê tôi miền Trung đầy mưa bão nên người dân phải làm nhà thấp để tránh bão. Hơn nữa, là vùng nông nghiệp nên nhà ở quê tôi thường phải ba gian để vừa sinh hoạt vừa làm kho lúa. Còn hai chái là nơi cất giữ các vật dụng như thúng, mủng, nong, nia, dụng cụ làm nông. Tôi xây nhà ở theo kiểu miền Trung cho đỡ nhớ quê cha đất tổ”. Với những ngôi nhà mang vẻ thôn quê miền đồng bằng Bắc bộ, hay miền Trung đều có lối kiến trúc nhà ở liền kề bếp, mái hiên cộng sân phơi lát gạch. Giếng nước và vườn cây ăn trái, hay khóm mía, bụi chuối luôn được trồng cạnh ngôi nhà. Giữa những căn nhà ở trong khu dân cư thường được phân cách bằng một bờ rào râm bụt, hay hàng trà tàu, ngoại trừ những căn nhà mặt tiền đường phố mới xây bờ rào bằng gạch. Nét quê mộc mạc trong lòng phố thị Đồng Xoài còn là những luống rau xanh, ao rau muống với đàn vịt tung tăng bơi lội ngay bờ ao sát nhà như vùng sông nước miền Tây Nam bộ.

Một nét thôn quê nữa là ở thị xã Đồng Xoài hiện nay phần đông các hộ dân làm cổng nhà dù bằng gỗ hay bằng bê tông cốt thép đều có lối kiến trúc “tam quan” như cổng làng, cổng đình, chùa ở miền Bắc. Hồn làng ở phố thị Đồng Xoài còn được khắc họa qua những con đường đất đỏ không tên uốn lượn qua những xóm nhỏ bình yên với những căn nhà không số như một vùng của trung du miền núi phía Bắc.

Nhiều người cho rằng, Đồng Xoài ngày trước là thị trấn, đất rộng người thưa, dân cư sống chủ yếu bằng nông nghiệp. Nhưng từ khi thành thị xã, trung tâm tỉnh, Đồng Xoài đã thu hút một lượng lớn nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức khắp mọi miền đất nước cùng về hội tụ để công tác, lập nghiệp. Và họ mang theo những tinh túy của quê hương, làm nên hồn làng trong phố thị.          

   Tấn Phong
Bài 2: Nét quê trong chợ phố