Thứ 6, 29/03/2024 13:49:05 GMT+7
Bình Phước, 30°C/27°C - 33°C
aA

Tòa soạn và Bạn đọc 08:51, 13/05/2016 GMT+7

Làm gì để chống chọi khô hạn? - Bài 1

Thứ 6, 13/05/2016 | 08:51:00 301 lượt xem

BP - Mùa khô năm nay, người dân phải chứng kiến đợt hạn hán nặng nhất trong nhiều thập kỷ qua ở Đông Nam bộ. Để vườn cây có thể chống chọi với khô hạn, bên cạnh sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, người dân Bù Đăng đã có nhiều cách thức cải tạo vườn rẫy, giúp đất giữ được độ ẩm, ít hao nước tưới và cho nguồn thu ổn định.

PHÁT TRIỂN VƯỜN CÂY ĐA CANH

Nhà nông trồng đa canh thường đặt mục tiêu lấy ngắn nuôi dài hoặc tăng thu nhập trên cùng một diện tích. Ít ai nghĩ đến khu vườn đa canh giữ được độ ẩm trong mùa khô, chống rửa trôi chất dinh dưỡng ở tầng đất mặt và bảo vệ môi trường sống lâu dài cho cây trồng.

GIÁ TRỊ CỦA VƯỜN NHIỀU TẦNG

Gia đình ông Hấu Phúc Hỷ ở ấp 8, xã Đức Liễu, huyện Bù Đăng có 6 ha trồng cà phê nhưng khi đứng cách vườn 50m, chúng tôi nghĩ đây là vườn tạp. Ông Hỷ cho biết: “Trước khi cơn mưa giữa tháng 4 tưới mát khu vườn, cà phê đã trĩu trái. Không giống những vườn cà chuyên canh khác, trái bị khô và rụng”. Quan sát khu vườn, chúng tôi thấy những tầng xanh cao thấp tỏa bóng lên nhau. Các giống cây trồng đan xen, như tiêu Vĩnh Linh, sầu riêng, điều, cam, quýt... cộng sinh xung quanh gốc cà phê. Ông Hỷ khẳng định: “Hơn 1.000 gốc sầu riêng được trồng tạo bóng cho cà phê đang trĩu trái và chuẩn bị thu hoạch. Tất cả nhờ giá trị của vườn tạp mang lại”.

Mai vàng dưới tán điều của gia đình anh Vinh

Mai vàng dưới tán điều của gia đình anh Vinh

Năm 1994, gia đình ông Hỷ từ miền Bắc vào Đức Liễu trồng cà phê. Vợ chồng ông chọn điều và sầu riêng làm cây tỏa bóng. Bởi ngoài điều là cây chịu nắng tốt, sầu riêng cũng hợp đất đỏ, thân gỗ và cao trung bình 12-13m nên có bóng dài, tạo râm mát cho nhiều cây. Những năm 2004-2005, gia đình ông mở rộng diện tích hai loại cây này với hàng ngàn gốc. Lớp cỏ dại tầng thấp cũng được giữ lại nhằm bảo vệ tầng đất mặt.

Trong năm 2015, giá trị kinh tế vườn tạp mang về cho gia đình ông Hỷ gần 860 triệu đồng. So với cà phê chuyên canh có cùng diện tích, cà phê của ông Hỷ không đạt 3 tấn/ha nhưng cây trồng xen đã giúp 6 ha vườn tạp có nguồn thu trên 300 triệu đồng. Điều quan trọng, vườn tạp ngoài che nắng nóng cho cà phê còn giữ được độ ẩm trong đất, giúp vườn ít tốn nước tưới vào mùa khô, cây vẫn phát triển và cho nguồn thu ổn định qua mỗi năm. Vì vậy, gia đình ông Hỷ không quá lo lắng trong mùa khô năm nay”.

Theo quan sát của chúng tôi, hiện trên địa bàn tỉnh có ít vườn rẫy được trồng đúng cách của vườn tạp có quy hoạch. Không ít vườn trồng nhiều loại cây nhưng lại có cùng độ cao tán lá nên không che nắng cho nhau. Trong khi trái đất đang nóng lên, ngày nắng dài khiến các loại cây không được che nắng bị đuối sức, lá héo rũ và có nguy cơ chết cao. Ông Hỷ cho rằng, nông dân nên cải tạo vườn rẫy của gia đình giống một góc rừng. Cây chịu được nắng che tán cho cây ưa bóng mát. Cây ưa bóng mát giữ độ ẩm trong đất cho cây chịu nắng. Vì thế, các loại cây vẫn phát triển trong điều kiện nắng nóng kéo dài. “Dưới sức nóng của mùa khô 2016, vườn cà phê nhà tôi tưới tiết kiệm từ 15-20 lít nước/gốc. 3 tháng chỉ tưới 2 lần. Nếu mùa khô kéo dài tới tháng 6, vườn cây vẫn chịu nắng tốt. Sắp tới mưa xuống, chúng tôi trồng tiếp các giống cà phê lai thay những gốc đã già cỗi”.

Lý do để ông Hỷ mở rộng diện tích cà phê lai là chúng có tược dài, độ cao cây 1,8m nên chiếm không nhiều diện tích trong vườn tạp. Cây lại ưa bóng mát, sống tốt dưới nhiều lớp tán, trái to và sai, tược ra nhanh, ít sâu bệnh nên năng suất không kém vườn chuyên canh cà phê là bao.

CHỌN ĐIỀU LÀM CÂY CHỊU NẮNG

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, nhiệt độ trung bình thích hợp nhất cho điều phát triển là 27OC và điều có thể sống dưới nền nhiệt lên tới 45-50OC. Như vậy, với mùa khô ngày càng khốc liệt, nông dân trong tỉnh vẫn có thêm thu nhập hàng trăm triệu đồng nhờ trồng xen cây cảnh, cây ăn trái, cây công nghiệp dưới tán điều. Trưởng thôn Bình Hòa, xã Nghĩa Bình (Bù Đăng) Phạm Văn Huề khẳng định: “Thôn có 384 ha điều, trước đây diện tích nhiều hơn nhưng nông dân đã chuyển đổi một phần sang trồng tiêu, cà phê. Tuy nhiên, họ giữ lại cây điều để tạo bóng mát cho cây trồng mới”. Theo các nông hộ, điều nhiều năm tuổi có chiều cao trung bình 7-9m, đường kính tán 2,5-3m nên trồng xen được cà, tiêu, cau cảnh, mai... Các loại cây trồng này sẽ phát triển ngay giữa mùa khô nhờ bóng mát của điều. Độ ẩm trong đất được giữ ổn định từ việc không thổi lá điều, qua thời gian lá điều hoai mục sẽ cung cấp dinh dưỡng cho đất.

Giữa mùa khô, vườn cà phê trồng dưới tán điều già của ông Toản vẫn tươi xanh, đậu tráiGiữa mùa khô, vườn cà phê trồng dưới tán điều già của ông Toản vẫn tươi xanh, đậu trái

Gia đình ông Ngô Hồng Toản, thôn Bình Hòa có hơn 1 ha điều đã 16 năm. Năm 2009, ông Toản trồng xen cà phê vào vườn điều, sau đó, trồng thêm 500 trụ tiêu. Vin xuống một cành cà, thấy lộ những chùm trái. Ông Toản phấn khởi: “Nhờ sự bao bọc của những chùm hoa, trái cà phê không bị héo và rụng. Nắng nóng nhưng vườn cà nhà tôi vẫn phát triển tốt”. 

Tương tự, gia đình anh Nguyễn Văn Vinh, thôn 4, xã Long Tân (Phú Riềng) có 4 ha điều trồng xen cây ăn trái, cây cảnh, tiêu. Hơn 2 ha mai, cau cảnh và tiêu trồng xen cho hiệu quả kinh tế gần bằng 2 ha chuyên canh điều, tương đương 230 triệu đồng.

Khi chúng tôi đặt giả thiết nếu có rất nhiều hộ trồng xen trong vườn điều, anh Vinh hào hứng: “Đồng nghĩa Bình Phước sẽ có thêm nhiều tỷ phú”. Nhưng theo anh, đa số người trồng điều trong tỉnh vẫn còn e ngại trồng xen do sợ những loại cây phụ giấu trái điều, gây thất thu khi lượm hạt. Và họ vẫn chắc chắn cây trồng này chịu nắng nóng tốt, cho thu trái nhiều trên nền nhiệt cao. Tuy nhiên nếu nhiệt độ luôn ở mức trên 33OC, điều vừa phải chịu nắng đổ lửa trên “đầu” vừa rát bỏng với khô hạn dưới “chân” sẽ cho trái nhỏ, lép, năng suất giảm. Vì vậy, phát triển vườn cây nhiều tầng dưới tán điều vẫn là giải pháp tối ưu cho nhà nông.

Cẩm Thơ

  • Từ khóa
92937

Ý kiến ()

0 / 500 ký tự
Đang tải dữ liệu