Chính trị 09:50, 23/04/2015 GMT+7

Như vậy, Bộ luật dân sự hiện hành đã quy định rõ nguyên tắc tất cả các quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. Theo ý kiến của cá nhân tôi thì quy định như trên là chưa đầy đủ, vì còn thiếu quy định cụ thể về trách nhiệm của tòa án và cơ quan có thẩm quyền khác trong việc thụ lý, giải quyết vụ, việc dân sự trong trường hợp chưa có quy định của pháp luật về vụ, việc dân sự đó. Để khắc phục “thiếu sót” này, dự thảo Bộ luật dân sự sửa đổi đã bổ sung quy định tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng. Đồng thời, trong trường hợp này, tòa án căn cứ vào tập quán, nguyên tắc áp dụng pháp luật tương tự, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và lẽ công bằng để xem xét, giải quyết.

Cụ thể, tại Điều 19 của dự thảo Bộ luật dân sự sửa đổi có quy định như sau: 1. Tòa án, cơ quan có thẩm quyền khác có trách nhiệm bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân. Trường hợp quyền dân sự bị vi phạm hoặc có tranh chấp thì việc bảo vệ quyền được thực hiện theo pháp luật tố tụng tại tòa án hoặc trọng tài. Việc bảo vệ quyền dân sự theo thủ tục hành chính được thực hiện trong những trường hợp luật định. Quyết định giải quyết vụ việc theo thủ tục hành chính có thể được xem xét lại tại tòa án. 2. Tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng; trong trường hợp này, quy định tại Điều 11 và  Điều 12 của bộ luật này hoặc án lệ được áp dụng để xem xét, giải quyết.

Theo suy nghĩ của cá nhân tôi thì sở dĩ dự thảo luật quy định như thế là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân một cách kịp thời và triệt để hơn; đồng thời đưa quy định của Hiến pháp 2013 vào cuộc sống. Vì tại Khoản 2, Điều 102 của Hiến pháp 2013 có quy định như sau: 3. Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Và để tòa án có thể giải quyết tất cả các tranh chấp dân sự, kể cả trong trường hợp không có luật, thì thẩm phán, hội thẩm căn cứ các nguyên tắc chung của pháp luật, niềm tin nội tâm và lẽ công bằng để đưa ra phán quyết.

Thế nhưng cũng trong Hiến pháp 2013 và Luật tổ chức tòa án nhân dân không trao quyền này cho tòa án. Cụ thể, Hiến pháp năm 2013 (Khoản 2, Điều 103) quy định: Thẩm phán, hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Chính vì vậy, việc quy định cho phép thẩm phán và hội thẩm nhân dân phải đưa ra phán quyết kể cả trong trường hợp không có luật là chưa phù hợp với Hiến pháp. Đó là chưa nói quy định này thiếu tính khả thi vì việc thực hiện trên thực tế đòi hỏi thẩm phán, hội thẩm phải được đào tạo một cách bài bản về nghiệp vụ, kỹ năng giải thích pháp luật.

Vì vậy, tôi đề xuất ý kiến là với quy định liên quan đến thẩm quyền, trách nhiệm của tòa án, nếu cần thiết thì quy định trong Luật tổ chức tòa án hoặc trong Bộ luật tố tụng dân sự.

B.P