NGHE - THẤY & SUY NGẪM 10:01, 28/03/2014 GMT+7

Bộ Tư pháp vừa công bố dự thảo Luật Căn cước công dân để lấy ý kiến của các bộ, ngành và nhân dân. Tuy nhiên, ngay sau khi được công bố, dự thảo luật này đã gây không ít băn khoăn trong xã hội.

Cụ thể là theo quy định trong dự thảo luật này, căn cước công dân là các thông tin cơ bản về đặc điểm nhận dạng của công dân để xác định chính xác một người cụ thể và phân biệt người này với người khác. Còn chứng minh nhân dân là thẻ căn cước của công dân Việt Nam và là giấy tờ tùy thân duy nhất có giá trị chứng nhận căn cước của người từ 15 tuổi trở lên, do cơ quan có thẩm quyền cấp từ cơ sở dữ liệu căn cước công dân để sử dụng trong giao dịch, đi lại trên lãnh thổ Việt Nam. Nhưng trong thực tế hiện nay, nhiều công dân ngoài chứng minh nhân dân còn có nhiều loại giấy tờ khác như hộ chiếu, giấy chứng minh sĩ quan quân đội và công an nhân dân, thẻ công chức, viên chức, thẻ học sinh, chứng minh nhân dân vùng biên giới, thẻ nhà báo, thẻ hội viên của các tổ chức chính trị, nghề nghiệp... Vì vậy, nếu xác định chứng minh nhân dân là giấy tờ “duy nhất” thì sẽ có thể dẫn đến các loại giấy tờ trên mất tác dụng, không chỉ ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân (trong đó có công dân dưới 15 tuổi) mà còn ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cán bộ, công chức, viên chức...

Thứ hai, theo dự án luật, số chứng minh nhân dân được quy định là số định danh cá nhân được xác lập từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, là dãy số tự nhiên gồm 12 số, được cấp cho mỗi công dân Việt Nam và không lặp lại ở người khác. Số định danh được dùng để xác định dữ liệu về căn cước và dữ liệu khác về công dân. Tuy nhiên, hiện nay dân số nước ta là 90 triệu người và theo quy định của pháp luật, tất cả công dân từ 15 tuổi trở lên mới được cấp chứng minh nhân dân thì 12 số là phù hợp. Nhưng mấy năm hoặc hơn chục năm sau, liệu 12 số còn phù hợp hay phải bổ sung thêm loại giấy chứng minh có 13 số?! Hiện cả nước mới có hơn 30 triệu người sử dụng điện thoại di động, nhưng một số nhà mạng từ lâu đã phải dùng đến kho số sim 11 số.

Thứ ba là theo lý giải của Bộ Tư pháp thì số định danh trong chứng minh nhân dân cũng chính là chìa khóa giúp khai thác các thông tin về công dân trong cơ sở dữ liệu căn cước công dân và là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư mà không phải yêu cầu công dân xuất trình nhiều giấy tờ không cần thiết. Thế nhưng trong dự thảo luật này không hề có bất cứ một điều, khoản nào quy định về chế tài cấm tiết lộ bí mật riêng tư hợp pháp của công dân, chỉ có cơ quan thẩm quyền cung cấp thì người có yêu cầu mới được tiếp cận. Và nếu không quy định cụ thể thì khi xảy ra vi phạm, chắc chắn sẽ không ai bị xử lý, đồng thời cũng khó ngăn ngừa được hành vi vi phạm về thông tin cá nhân. Trong khi đó, tại Khoản 1, Điều 21 của Hiến pháp năm 2013 đã quy định rõ: Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn.

Thứ ba là theo tinh thần của dự thảo luật thì Nhà nước quản lý chỉ một hồ sơ do một cơ quan quản lý, còn sử dụng thông tin thế nào là do kết nối giữa các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, trong dự luật lại không chỉ rõ cơ quan nào được giao quyền quản số định danh và cơ quan nào được phép khai thác số này. Cụ thể là dự luật chưa phân định rõ các mối quan hệ từng lĩnh vực đang được giao cho cơ quan nhà nước khác nhau quản lý với các loại giấy tờ khác nhau đi kèm của công dân. Bên cạnh đó, đối với các ngành, tổ chức, đơn vị có yêu cầu công dân làm thẻ riêng, như: Thẻ sinh viên, thẻ đoàn viên công đoàn, thẻ hội viên hội cựu chiến binh... thì có phải lấy cơ sở dữ liệu chung không hay công dân phải tới lui khai vừa tốn công sức lại vừa tốn chi phí đi lại.

Vì vậy, để bảo đảm đúng các quy định của Hiến pháp về quyền và nghĩa vụ của công dân, trách nhiệm của Nhà nước, nhất là thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo hộ... thì dự thảo Luật Căn cước công dân cần được chỉnh sửa, bổ sung cho phù hợp.  

 N.V