ÔN CỐ TRI TÂN 09:56, 13/05/2018 GMT+7

Năm 1822, dưới triều vua Minh Mạng, tại Quảng Đức và Quảng Trị gạo đắt, triều đình cho phát 25.000 hộc để bán cho dân. Người lính quản lý kho thóc ở kinh là Đặng Văn Khuê phụ trách phát thóc cho nhân dân, mỗi hộc thóc thiếu vài cáp. Vụ việc bị phát giác, vua Minh Mạng giao bộ Hình tra xét; án xong tâu lên, vua Minh Mạng liền sai chém Khuê.

Minh họa: S.H

Vào tháng 5-1823, một ông quan làm việc tại Phủ Nội vụ tên Lý Hữu Diệm lấy trộm hơn 1 lạng vàng bị phát giác. Bộ Hình đưa ra xét xử vụ án. Theo quy định của Luật Gia Long, tội ăn trộm ngân khố dù ít hay nhiều cũng sẽ bị chém đầu. Nhưng xét thấy Lý Hữu Diệm vốn có nhiều công trạng, bộ Hình đã tha tội chết, chỉ bắt đi đày viễn xứ. Khi án được tâu lên, vua Minh Mạng không đồng ý với đề nghị của bộ Hình. Nhà vua nhất quyết yêu cầu bộ Hình đem can phạm ra trước chợ Đông Ba chém đầu, cho mọi người trông thấy mà sửa mình, với chỉ dụ rằng: Khoảng năm Gia Long, bọn Nguyễn Đăng Được thông đồng với thợ bạc là Nguyễn Khoa Nguyên đúc trộm ấn giả, để trộm đổi ấn ở kho, đều xử chém ngay. Nay Hữu Diệm ở đấy cân vàng mà còn giám công diêm lấy trộm, huống chi của kho thì sao? Thế là trong mắt hắn đã không có pháp luật. Chi bằng theo đúng tội danh mà định tội để răn người khác. Lý Hữu Diệm phải giải ngay đến chợ Đông chém đầu cho mọi người biết. Hồ Hữu Thẩm phải truyền cho bọn viên lại Nội Vụ phủ cùng đến xem, hoặc giả mắt thấy lòng sợ mà tự khuyên răn nhau để khỏi mắc tội, há chẳng là một phương thuốc hay cho mọi người sao?

Năm Minh Mạng thứ 7 (1826), Trần Công Trung làm việc ở kho Phủ Nội vụ đòi ăn tiền làm khó dễ, chuyện bị phát giác rồi giao cho bộ Hình tra xét. Án xong tâu lên, vua Minh Mạng tuyên dụ: Vụ án Đăng Văn Khuê năm Minh Mạng thứ 3 (1822) đã theo luật nghiêm trị, thế mà bọn Trung còn dám công nhiên làm bậy, không kiêng sợ gì, tuy tang vật không quá 10 lạng, nhưng luật quý ở chỗ làm cho lòng người sợ hãi, nếu nhu nhơ để sống một mạng thì e sau này những kẻ khinh nhờn pháp luật sẽ nhiều ra, không thể giết hết được. Sau đó, nhà vua sai chém Trung ở chợ Đông.

Tháng 11-1831, Nguyễn Đức Tuyên, tư vụ Nội Vụ phủ, ăn bớt nhựa thơm. Việc bị phát giác, vua Minh Mạng liền ra chỉ dụ: Đáng lẽ cho trói đem ra chợ Cửa Đông chém đầu, nhưng lần này tạm chặt 1 bàn tay thủ phạm đem treo, xóa tên trong sổ làm quan, để lại cho nó cái đầu, khiến nó suốt đời hối hận và nhờ đó để làm cho mọi người đều biết tỉnh ngộ, răn chừa. Thế cũng là một cách trừng trị kẻ gian.

Năm 1834, Tuần phủ Trịnh Đường tham ô tới 1.000 quan tiền bị phát giác. Trước kia khi quân Xiêm (Thái Lan) tiến sát tỉnh Hà Tiên, Tuần phủ Hà Tiên Trịnh Đường lấy trộm 1.000 quan tiền công của kho đem xuống thuyền chạy trốn, có nguyên án sát Đặng Văn Nguyên trông thấy. Sau khi tỉnh Hà Tiên thu phục, Trịnh Đường lại tâu tiền ở kho bị giặc lấy mất. Đến khi Tham tán Hồ Văn Khuê phát giác, chỉ đích danh tham tặc và tâu lên, vua Minh Mạng biết chuyện, rất tức giận bèn tuyên dụ: Trịnh Đường trước đây có lỗi đã được gạt bỏ vết xấu mà lại dung. Để Hà Tiên thất thủ, tội đã khó tha thứ, lại còn dám nhân lúc ấy, lấy cắp tiền công đến 1.000 quan rồi vội bỏ thành trì, đất đai mà chạy! Bản tâm của y chính là nhằm lợi dụng lúc có giặc cướp để làm việc gian tham đó, thực đáng ghét. Nay lập tức cách chức, cho xích lại, giao Viện tiếp biện là Trần Chấn xét rõ. Sau khi thành án, Trịnh Đường bị xử tội giảo quyết (thắt cổ cho chết ngay).

Lời bàn:

Tham nhũng luôn là mối họa lớn với dân, với nước, ảnh hưởng tới sự tồn vong của dân tộc. Cụ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm coi tham nhũng như là một loại chuột nguy hiểm, chuyên đục khoét của dân, của nước. Nhà bác học Lê Quý Đôn coi tham nhũng là một trong 4 nguyên nhân mất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời coi tham nhũng là thứ giặc nội xâm, cũng nguy hiểm không kém gì giặc ngoại xâm. Ngày nay, Đảng và Nhà nước ta coi tham nhũng đang là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Chính vì vậy, chống tham nhũng đang là nhiệm vụ cấp bách của toàn Đảng, toàn dân.

Những sử liệu đã nêu cho thấy, tệ nạn tham nhũng của công được vua Minh Mạng trừng trị rất nghiêm khắc, cho dù giá trị kinh tế của tài sản ấy đều không lớn. Nhưng vấn đề đặt ra ở đây là lương tâm, kỷ cương, phép nước. Xét trên bình diện của pháp luật, sự quan tâm của vua Minh Mạng với vấn nạn này tỏ ra toàn diện và sâu sắc. Minh Mạng dựa vào hệ thống pháp luật để đưa ra những biện pháp trừng phạt, đặc biệt đối với những người phạm tội thuộc hàng quan lại thì lại càng bị trừng trị nghiêm khắc, có khi nghiêm khắc hơn cả mức phạt đã được pháp luật đặt ra, nhằm gìn giữ kỷ cương, làm gương cho dân chúng. Với ý nghĩa ấy, mong rằng nhắc lại việc chống tham nhũng của người xưa sẽ là bài học hữu ích cho hậu thế hôm nay.

N.D