Tòa soạn và Bạn đọc 09:30, 20/04/2019 GMT+7

Rớt giá mạnh

Hạt điều đầu vụ có giá từ 26-30 ngàn đồng/kg, thấp hơn 15 ngàn so vụ điều năm 2018. Nông dân hy vọng cuối vụ giá hạt điều sẽ nhích lên để bù vào các khoản chăm sóc, nhưng càng về cuối vụ, giá càng rớt thê thảm. Hiện hạt điều tươi bán tại vườn thương lái chỉ thu mua 14-16 ngàn đồng/kg, trong khi năng suất điều một số nơi cũng giảm đáng kể do gặp thời tiết xấu khiến người trồng điều “khó chồng thêm khó”.

Bà Trần Thị Yến ở thôn Bù Rên, xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập - người gắn bó với cây điều 38 năm cho biết: Năm 2018, nông dân dồn sức diệt sâu bệnh với hy vọng vụ điều năm nay có nhiều khả quan. Diệt được sâu bệnh rồi người trồng điều lại như “ngồi trên đống lửa” vì giá liên tục giảm. So với các xã khác trong huyện, năm nay Bù Gia Mập được mùa điều hơn, bình quân đạt 1,5 tấn/ha, trong khi năm 2018 chỉ 1,2 tấn/ha. Hạt điều căng đẹp, nhưng không hiểu sao giá ngày một giảm. Hiện nay, hạt điều phơi khô thương lái đang thu mua với giá 32 ngàn đồng/kg, còn điều tươi chỉ 12-14 ngàn đồng/kg. Do vậy, nhiều hộ phơi khô điều chờ tăng giá. Gia đình tôi có 5,5 ha điều, nhưng chỉ phơi tích trữ được 5 tấn, còn lại bán tươi để trả tiền nhân công. Năm ngoái, điều tuy bị sâu bệnh mất mùa nhưng bù lại được giá nên cả vụ cũng lãi khoảng 70 triệu đồng. Năm nay trồng điều theo hướng hữu cơ, bón phân vi sinh nên chi phí chăm sóc đội lên gần 30 triệu đồng, cộng thêm chi phí thuê nhân công cao nên chỉ lời khoảng 40 triệu đồng.

Mặc dù điều đạt năng suất cao hơn so với năm ngoái, nhưng giá thấp khiến hộ anh Đoàn Văn Toán ở thôn Bù Rên, xã Bù Gia Mập không khỏi lo lắng

Giá bán và sản lượng giảm mạnh khiến nhiều hộ trồng điều rơi vào cảnh “dở khóc, dở cười”. Không dám thuê nhân công thu hoạch nên gia đình anh Điểu Tha cùng ở thôn Bù Rên huy động cả gia đình vào rẫy lượm điều. Vì lấy công làm lời nên 1 ha điều anh lãi khoảng 15-20 triệu đồng sau khi trừ chi phí. “Đời sống đồng bào gặp khó khăn vì hồ tiêu, điều đều rớt giá mạnh, đặc biệt tiêu lại chết nhiều” - anh Điểu Tha nói.

Bà Đỗ Thị Ngát ở ấp 2, xã Tiến Hưng (Đồng Xoài) không khỏi buồn phiền vì đầu vụ bông điều bị thối đen do nước mưa, tỷ lệ đậu trái không cao, trong khi giá bán thấp khiến công đầu tư chăm sóc 2,5 ha điều coi như huề vốn. Bà Ngát chia sẻ: “Mùa điều đến muộn, không chín tập trung mà rải rác nên giá nhân công tăng. Do đó, chỉ có những trang trại lớn mới thuê công hái điều, còn đa số nhà vườn tự thu hoạch. Với mức giá hiện nay, nông dân muốn thu hồi vốn đầu tư chăm sóc đã khó, chứ chưa nói tới chuyện có lãi”.

Phơi khô điều cuối vụ là cách “chờ thời” của nhiều hộ trồng điều khi giá thấp. Ông Nguyễn Xuân Hiều ở thôn 3, xã Long Tân (Phú Riềng) có 3 ha điều, bình quân mỗi năm thu 2-3 tấn/ha cho hay: “Giá điều thấp như hiện nay nếu bán hết thì cầm chắc lỗ nên tôi phơi khô chờ giá cao sẽ bán. Do điều kiện về kho bãi hạn chế nên hầu hết nông dân không tích trữ số lượng lớn. Khoảng từ giữa năm trở đi, điều trong dân khan hiếm, còn nhu cầu doanh nghiệp thu mua cao sẽ đẩy giá lên, khi đó bán mới có lời”.

Theo các thương lái, nguyên nhân điều giảm giá vào cuối vụ là do chất lượng hạt không đẹp, không đồng đều như giữa vụ, cùng với đó là một vài trận mưa làm tăng độ ẩm khiến hạt bị thâm.

Nhiều hy vọng trong quý 2

Từ nhiều tháng nay, các doanh nghiệp chế biến hạt điều gặp khó khăn do thị trường lớn là Trung Quốc hạn chế nhập khẩu hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu bằng đường tiểu ngạch. Hiện nhiều doanh nghiệp trong tỉnh sản xuất cầm chừng vì đầu ra gặp khó. Theo Cục Xuất khẩu, Bộ Công Thương, xuất khẩu hạt điều tháng 3-2019 đạt 30.000 tấn, trị giá 234 triệu USD, tăng gấp đôi về lượng và hơn 90% về trị giá so tháng 2-2019. Hạt điều nhập khẩu tháng 3 ước đạt 92.000 tấn với trị giá 158 triệu USD, đưa tổng khối lượng và trị giá hạt điều nhập khẩu trong 3 tháng đầu năm đạt 224.000 tấn với tổng trị giá 389 triệu USD, tăng 6,2% về khối lượng, nhưng lại giảm 19,5% về giá trị so cùng kỳ.

Giá hạt điều trong nước giảm mạnh, hiện chỉ bằng 50% so cùng kỳ năm 2018. Theo Hiệp hội Điều Việt Nam giải thích, lý do giá điều thô giảm chủ yếu là nguồn tiền của doanh nghiệp đã cạn, trong khi ngân hàng hạn chế cấp tín dụng cho ngành điều vì lo sợ rủi ro. Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định, giá điều thô có thể tiếp tục giảm trong vài tháng tới, do áp lực xả kho của Tanzania (khoảng 300.000 tấn). Cục này cho rằng, phải sang quý 2/2019, giá điều thế giới mới có khả năng phục hồi trở lại do nhu cầu hạt điều tăng từ Trung Quốc và một số thị trường nhập khẩu khác. Theo dự báo của Ủy ban Quả và Hạt khô quốc tế, nhu cầu hạt điều năm nay sẽ tăng mạnh từ tháng 4-2019 và ổn định tới cuối năm.

Ngành điều Việt Nam đang bị mất cân đối nghiêm trọng giữa năng lực chế biến và sản lượng sản xuất nội địa. Để giữ vững vị trí dẫn đầu thế giới, ngành điều Việt Nam cần phải tập trung cải thiện năng suất và chất lượng hạt điều, từ đó tìm kiếm cơ hội tăng xuất khẩu sang các thị trường khó tính, như Mỹ, EU... Riêng với thủ phủ cây điều Việt Nam - Bình Phước cũng đang xây dựng nghị quyết phát triển ngành điều đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ổn định diện tích điều 134.302 ha, năng suất bình quân 1,5 tấn/ha. Trong đó, khu vực thâm canh tốt đạt từ 2 tấn/ha trở lên, khu vực còn lại năng suất đạt 1 tấn/ha trở lên. Đối với tái canh, trồng mới sử dụng 100% các giống điều đã được Bộ Nông nghiệp -Phát triển nông thôn và địa phương công nhận. Phấn đấu có ít nhất 10.000 ha điều sản xuất theo quy trình hữu cơ, chiếm 5% so với tổng diện tích điều toàn tỉnh. Hình thành ít nhất 2 cánh đồng lớn đối với cây điều, mỗi cánh đồng có diện tích từ 400 ha trở lên... Vì vậy, rất cần tỉnh sớm có chính sách đặc thù cho cây điều để nông dân có thể yên tâm gắn bó.

Ngân Hà