Tòa soạn và Bạn đọc 08:37, 16/05/2016 GMT+7

>> Bài 1: Phát triển vườn cây đa canh

MÚC AO - GIẢI PHÁP TÌNH THẾ

BP - Những ao có nước trong đỉnh điểm mùa khô là cứu tinh giúp cây chống hạn hiệu quả.

NÂNG CẤP AO TẠM

Mỗi người dân đều muốn chọn mua vườn rẫy cạnh suối. Vì thế, nhiều người trồng tiêu, cà phê trên địa bàn tỉnh tìm đến xã Nghĩa Bình, huyện Bù Đăng mua rẫy. Sau cơn mưa trong tháng 4, chúng tôi tìm đến thôn Bình Hòa, xã Nghĩa Bình nhiều vườn cà phê, tiêu bị héo đang xanh trở lại. Trưởng thôn Bình Hòa Phạm Văn Huề cho biết: “Mùa khô năm nay kéo dài quá. Lần đầu tiên 7km suối chảy qua thôn bị khô cạn. Đa số cây trồng không được tưới nước. Nhờ có trận mưa, vườn cây được tưới mát, ao có nước. Với mức nước 0,3-0,7m, 19/200 ao ở thôn Bình Hòa vẫn dùng tưới tiết kiệm cho cây trong những ngày nắng”.

Tuy nhiên để đảm bảo nước tưới khi mùa mưa chưa bắt đầu, nhiều hộ vẫn thuê máy về múc ao sâu thêm. Gia đình ông Trần Văn Tính đã có 2m nước sau khi múc ao lần 2. Ông cho biết: “Mực nước này giúp 8 sào vườn của gia đình giữ được trái. Đồng thời, tôi còn chia sẻ 2 tiếng đồng hồ trong mỗi đợt bơm nước với một hộ trồng tiêu gần ao”. Tuy nhiên, việc thuê máy múc ao sâu thêm khá tốn kém nên người dân chỉ múc những ao đã rò rỉ nước ở độ sâu 3-4m bởi nó ngang với độ sâu có mạch nước ngầm ở khu vực này. Nếu sâu 4m không thấy nước chứng tỏ ao đã cạn, múc thêm chỉ tốn công sức, tiền bạc mà không có nước.

Khi thấy người dân múc quá nhiều ao cạnh suối và dưới lòng suối rộng 10-12m, Trưởng thôn Bình Hòa nói: “Đây là cách duy nhất để người dân tìm được nước cứu hạn hàng trăm hécta cây trồng trong mùa khô 2016. Những ao được múc dưới lòng suối chỉ có tuổi thọ trong 1 mùa khô bởi sẽ bị bồi lấp khi mùa mưa đến”. Qua việc tưới tiết kiệm, Ban điều hành thôn Bình Hòa tin tưởng người dân đã hiểu giá trị sử dụng lâu dài của những cái ao và giá trị của từng lít nước.

Hiện ở Bình Hòa có 10 máy múc “ngụp lặn” dưới suối, bưng. Kinh phí thuê máy được tính theo giờ từ 500 ngàn đồng đến 1 triệu đồng. Múc ao ở các địa bàn ít hạn, đất “mềm” hơn như Hớn Quản giá múc giảm 100 ngàn đồng.

MUA ĐẤT BÀU, BƯNG ĐỂ MÚC AO

Bên cạnh việc đào ao dưới lòng suối, nhiều nông hộ thôn Bình Hòa không có suối chảy qua rẫy đành tìm đất bàu, bưng mua để múc ao. Nhìn cảnh người dân trong thôn bị thiếu nước sinh hoạt, vườn tiêu và cà phê đang khô héo dần nên các hộ có đất bưng trong thôn đồng ý bán với tinh thần hỗ trợ. Giá trị đất bưng thấp nên cao su trồng ở bưng được cắt để mọi người lấy đất múc ao và bán cho người dân có nhu cầu. Bán 100-200m², nhiều chủ bưng thu 30-50 triệu đồng. Cụ thể, hộ anh Nguyễn Thanh Cường có 40 triệu đồng từ bán 200m²; ông Thới Tài Toàn thu 50 triệu đồng từ việc bán 180m²; bà Nguyễn Thị Rề cũng có 30 triệu đồng khi 200m² được chuyển nhượng cho anh Đỗ Đình Sang...

Thậm chí có người chấp nhận bỏ gần 100 triệu đồng mua đất và múc ao dưới bưng nhưng cũng chỉ có 0,3-0,5m nước. Họ vẫn “kiên trì gom” từng can nước trong ao vào bình xịt để tưới 2-3 lít/gốc cà phê, trụ tiêu (so mức 200 lít cần đủ cho cây) với mong muốn tưới cầm cự qua mùa khô để đón mưa. Anh Thuận, anh Thêm hồi hộp trước việc ao có 0,5m nước và mỗi ngày các anh chỉ tìm những cây đã héo trong vườn  để tưới. Ao của anh Sang lúc mới múc có nước, sau đó cạn dần và nay may mắn còn nước sau cơn mưa lớn giữa tháng tư. Anh Sang chia sẻ: “Cơn mưa lớn giữa tháng tư đã giúp ao của gia đình tôi có thêm nước. Chỉ mong sao ngày nắng đừng quá lâu để nước không bị bay hơi và rút sâu”.

Để những ao được múc dưới bưng có thêm nước, theo ông Tính, ông Hưng, bà Năm... là điều rất khó khăn. Thợ lái sợ máy dính sình lầy nên họ chỉ nhận múc những ao nằm cạnh đường liên thôn. Máy có thể múc nhưng dễ hư hỏng khi gặp phải 5m lớp đá bàn. Đa số ao múc dưới bưng đều sâu 4-5m, đành nằm im chờ mưa về.

Theo dự báo, tới tháng 6 mùa khô mới giảm độ khốc liệt, đồng nghĩa những ao múc trị giá 40-100 triệu đồng chỉ có 0,3-0,7m nước là cứu cánh duy nhất giúp người dân thôn Bình Hòa cứu sống cây trồng. Ra thăm 2 trong 3 cái ao may mắn có 0,3m nước sau mưa, ông Trần Quang Hưng lau mồ hôi chảy ròng trên mặt, nói: “Mọi người trong thôn sớt cho nhau từng lít nước tưới. Chúng tôi đang tìm cách trữ nước, giúp cây chịu được nắng thêm 1-2 tháng nữa”.

Để giúp người dân không tốn nhiều kinh phí sau mỗi lần múc ao, Ban điều hành thôn Bình Hòa luôn động viên những hộ sở hữu ao có khả năng đầu tư múc lần 2, 3 qua lớp đá bàn để tìm trúng mạch nước ngầm. Đồng thời nhắc nhở mọi người tìm biện pháp tích nước trong mùa mưa sắp tới giúp vườn cây “cầm cự” qua mùa khô 2017 và tuyệt đối không cho con trẻ chơi đùa gần ao, tránh sự việc đáng tiếc xảy ra.

Cẩm Thơ