Thứ 6, 29/03/2024 22:37:08 GMT+7
Bình Phước, 30°C/27°C - 33°C
aA

Pháp luật 14:52, 06/10/2014 GMT+7

Luật Dân sự và những hạn chế, bất cập

Thứ 2, 06/10/2014 | 14:52:00 6,215 lượt xem
BPO - Bộ luật Dân sự hiện hành được Quốc hội khóa XI thông qua ngày 14-6-2005 trên cơ sở kế thừa truyền thống của pháp luật dân sự Việt Nam và phát huy thành tựu của Bộ luật Dân sự năm 1995. Sau hơn 8 năm thi hành, Bộ luật Dân sự cơ bản đã có tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như đối với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh các quan hệ dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động v.v... Đồng thời, Bộ luật Dân sự đã góp phần thúc đẩy sự hình thành, phát triển của quan hệ thị trường thông qua việc ghi nhận nguyên tắc tự do hợp đồng; tạo cơ chế pháp lý để thực hiện tư tưởng của Hiến pháp 1992.

Tuy nhiên, bước sang giai đoạn phát triển mới của đất nước, trước yêu cầu thể chế hóa Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020 đã được thông qua tại Đại hội lần thứ XI của Đảng và đặc biệt là yêu cầu về bảo vệ quyền con người, quyền công dân và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013, Bộ luật Dân sự hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, nổi bật là các vấn đề sau:

Thứ nhất, trong thời đại ngày nay, một trong những yêu cầu của Nhà nước pháp quyền, đặc biệt sau khi Hiến pháp năm 2013 được ban hành là Nhà nước phải có cơ chế pháp lý để công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền công dân về dân sự. Tuy nhiên, một số quy định của Bộ luật dân sự hiện hành chưa đáp ứng được yêu cầu này, như: Nhiều quy định về chủ thể, giao dịch, đại diện, nghĩa vụ và hợp đồng, thừa kế còn thiếu tính khả thi, nguy cơ giao dịch bị tuyên bố vô hiệu hoặc bị hủy bỏ còn cao; Chưa thực sự có cơ chế pháp lý hữu hiệu để bảo vệ quyền, lợi ích của bên thứ ba ngay tình, của bên thiện chí, bên yếu thế trong quan hệ dân sự; Quyền của người không phải là chủ sở hữu chưa được quy định đúng với vai trò của họ trong nền kinh tế thị trường và trong việc phát huy giá trị hàng hóa của tài sản…

Thứ hai, trong mối quan hệ với các luật khác thuộc lĩnh vực dân sự thì về nguyên tắc Bộ luật Dân sự phải là bộ luật nền, có vị trí, vai trò là luật chung, thực hiện được đầy đủ ba chức năng là: Quy định những vấn đề cơ bản nhất, chung nhất có liên quan đến tất cả các lĩnh vực thuộc đời sống dân sự; Định hướng cho việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh các hoạt động mang tính chuyên ngành và khi các luật chuyên ngành không có quy định hoặc có quy định nhưng không rõ ràng thì các quy định của Bộ luật Dân sự được áp dụng để điều chỉnh. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, Bộ luật Dân sự hiện hành chưa đáp ứng được yêu cầu này và được thể hiện ở chỗ, nhiều vấn đề cần phải quy định chung thì lại được quy định quá cụ thể và ngược lại, nhiều vấn đề cần phải quy định cụ thể thì lại được quy định chung chung.

Thứ ba là trong Bộ luật Dân sự hiện hành còn có nhiều quy định chồng chéo với các luật chuyên ngành. Vì vậy, trong điều kiện hiện nay, khi mà bên cạnh Bộ luật Dân sự đã và đang tồn tại ngày càng nhiều các đạo luật điều chỉnh các lĩnh vực hoạt động đặc thù, như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Thương mại, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Sở hữu trí tuệ, Bộ Luật lao động… thì nhược điểm này lại càng thể hiện rõ. Kết quả là Bộ luật Dân sự và hệ thống văn bản pháp luật trong hệ thống luật tư chưa thể hiện được đầy đủ các yêu cầu đối với hệ thống pháp luật của Nhà nước pháp quyền. Đó là: Tính ổn định, tính khái quát, tính hệ thống, tính dự báo, tính minh bạch.

Thứ tư là cấu trúc của Bộ luật Dân sự có nhiều điểm chưa hợp lý về tính đồng bộ, tính hệ thống, tính logic giữa các phần và chế định của bộ luật. Nhiều quy định được lặp lại giữa các phần và các chế định tạo ra những quy định không cần thiết. Đồng thời, lại có một số quy định không bảo đảm tính rõ ràng nên đã gây ra nhiều cách hiểu khác nhau.

Và những hạn chế, bất cập nêu trên đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu lực và hiệu quả của Bộ luật Dân sự nói riêng, pháp luật dân sự nói chung; chưa thực sự tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như cho việc công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm các quyền dân sự của người dân. Do đó, việc xây dựng Bộ luật Dân sự sửa đổi là rất cần thiết.

Phượng Hoa

 

  • Từ khóa
25565

Ý kiến ()

0 / 500 ký tự
Đang tải dữ liệu