Nhà nông làm giàu cùng An Nông 14:24, 14/08/2018 GMT+7

BP - Sau 10 ngày trực tiếp sang nước ta để kiểm tra công tác khắc phục “thẻ vàng” (từ ngày 15 đến 24-5-2018) đối với thủy sản khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (viết tắt là IUU), đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) ghi nhận những nỗ lực và tiến bộ của Việt Nam đối với việc thực hiện các cảnh báo khai thác IUU. Tuy vậy, việc khắc phục các tồn tại vẫn chưa đạt yêu cầu nên EC gia hạn thêm thời gian để Việt Nam tiếp tục thực hiện các giải pháp, tháng 1-2019 sẽ quay lại để tiếp tục xem xét. Đây là việc không mong muốn của ngành hải sản nước ta, vì vậy cần có sự chung tay vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành chức năng, nhất là những địa phương ven biển để cùng gỡ bỏ “thẻ vàng”.

YÊU CẦU CỦA EC

Hiện nước ta có khoảng 133.000 tàu cá, với gần 33.000 tàu đánh bắt xa bờ công suất 90CV trở lên nhưng chỉ khoảng 3.000 tàu được lắp thiết bị định vị vệ tinh Movimar. Thiếu thiết bị này, việc kiểm soát các tàu cá có vi phạm vùng đánh bắt không là rất khó. Trong khi đó, EC cho rằng, về hệ thống kiểm tra, kiểm soát và giám sát tàu cá, Việt Nam chưa thể hiện được trách nhiệm đầy đủ của quốc gia treo cờ (quản lý tàu cá) và trách nhiệm của quốc gia ven biển (bảo vệ nguồn lợi thủy sản); chưa kiểm soát chặt chẽ được tàu thuyền ra vào cảng và hoạt động của tàu thuyền trên biển cũng như việc xác nhận loài, sản lượng cập bến. Việc cấp chứng nhận, xác nhận sản phẩm hải sản khai thác còn sai sót; hệ thống giám sát tàu cá chưa đáp ứng được yêu cầu, tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn diễn biến phức tạp; mức xử phạt hành chính đối với các hành vi vi phạm IUU còn thấp, chưa tạo được sự răn đe, chưa tương đồng với một số nước trong khu vực và quốc tế. Vì vậy, Việt Nam cần có kế hoạch và lộ trình cụ thể về lắp thiết bị giám sát hành trình đối với tàu cá theo quy định, bảo đảm việc thực thi các quy định về lắp đặt và bật thiết bị giám sát hành trình. EC đề nghị Việt Nam, từ nay đến tháng 1-2019, toàn bộ tàu cá có chiều dài từ 24m trở lên phải được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình công nghệ vệ tinh; đồng thời cần nhanh chóng phê duyệt gia nhập Hiệp định đàn cá di cư của Liên hiệp quốc và Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng của FAO, để kịp thời gian lồng ghép các điều khoản của các hiệp định này trong nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thủy sản (có hiệu lực thực hiện từ ngày 1-1-2019).

Tàu đánh bắt cá của ngư dân tỉnh Bình Thuận cập cảng cá Phan Thiết - Ảnh: Sỹ Hòa

CHUNG TAY GỠ BỎ “THẺ VÀNG”

IUU (Illegal, Unreported and Unregulated fishing) gồm có 3 cấu phần. Đó là: Chống đánh bắt bất hợp pháp, đánh bắt không đúng chỗ, không đúng mùa; đánh bắt không báo cáo và không được quản lý. Để khắc phục được 3 vấn đề này trước hết lãnh đạo các địa phương có biển phải tham gia sâu hơn vào việc quản lý ngư dân, tập trung đẩy mạnh các chế tài xử lý vi phạm.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành những văn bản, trong đó có chương trình hành động để các địa phương vào cuộc quyết liệt hơn. Cụ thể, ngư dân phải thay đổi tập quán đánh bắt khai thác tự nhiên sang khai thác có trách nhiệm, có khai báo, sổ sách, ngư trường; giải quyết bất cập về cơ sở hạ tầng như bến cảng, khu neo đậu... Từ nay đến cuối năm 2018, các tỉnh, thành phố ven biển phải tập trung tăng cường kiểm soát tàu cá xuất bến và tàu cá tại cảng; kiểm soát sản lượng cập bến tại cảng; thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa các lực lượng kiểm tra, kiểm soát trên biển khi phát hiện các tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Các địa phương cần có biện pháp xử lý quyết liệt như rút giấy phép khai thác, không cấp giấy phép mới đối với các chủ tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ hoặc bị phát hiện trên hệ thống giám sát hành trình. Các thiết bị giám sát hành trình Movimar đã được lắp đặt trên các tàu cá có chiều dài nhỏ hơn 24m cần thu hồi để lắp cho các tàu có chiều dài từ 24m trở lên, bảo đảm các tàu này được sử dụng thiết bị VMS. Các chủ tàu hoặc thuyền trưởng của tàu cá đã được lắp đặt thiết bị Movimar, thiết bị VX-1700 phải mở máy 24/24 giờ khi đi khai thác hải sản trên các vùng biển.

Để thực hiện tốt các khuyến nghị của EC, Việt Nam phải triển khai hàng loạt công việc một cách căn cơ và bền vững. Tuy vậy, việc khắc phục “thẻ vàng” cũng là cơ hội để nghề cá nước ta phát triển ổn định và mạnh hơn. Không thể cứ để ngư dân khai thác không bền vững, hiệu quả nghề cá không cao mà con nhiều rủi ro. Ngành thủy, hải sản phải được tái cơ cấu lại; một mặt tổ chức tốt việc sản xuất cho bà con ngư dân, nhưng phải đi sâu vào chế biến để tạo chuỗi giá trị nhiều hơn. Đó cũng là những yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ đối với ngành nông nghiệp - phát triển nông thôn nói chung và ngành thủy, hải sản nói riêng.

Đức Hồng