Pháp luật 09:39, 20/01/2016 GMT+7

Ở chợ Đồng Xoài, những người làm nghề buôn bán nhỏ, lẻ không ai lạ gì bà H, bà L chuyên cho vay nặng lãi... Chỉ cần nắm sơ bộ “lý lịch” kinh doanh là những người này sẵn sàng đáp ứng tiền cho vay ngay lập tức. Tùy mức độ tín nhiệm và quen biết, lãi suất vay, góp sẽ khác nhau, thường từ 8-20%/tháng. “Tuy là vay tín chấp nhưng ở cái chợ này đừng ai nói dám “xù” một đồng” - chị Liên, bán hàng thực phẩm tươi sống tỏ ra ngần ngại nói. Chị Liên từng chạy tiền để lo việc gia đình nên vay nóng 20 triệu đồng, mỗi ngày phải góp 400 ngàn đồng trong vòng 2 tháng. Lần đó, buôn bán ế ẩm, chị xin khất góp 4 ngày liên tục, chủ nợ đồng ý nhưng vẫn nhắn tin đốc thúc và cử một thanh niên bặm trợn đến nhắc nợ!

Thời gian gần đây, nhiều tờ rơi với nội dung “cho vay tiêu dùng không cần thế chấp”, rồi “cho vay vốn kinh doanh không cần tài sản đảm bảo”... được phát tận tay người buôn bán. Quảng cáo đơn giản, lãi suất nghe có vẻ “ưu đãi” hơn lãi nóng nhưng xem ra nó cũng nằm ngưỡng gấp khoảng 5-10 lần lãi suất ngân hàng. Nhiều người vì cần số tiền không lớn và trong thời gian ngắn nên ngại đến ngân hàng vay vì nhiều thủ tục trong khi cần chỉ alô là có tiền ngay.

Mặt dù cho vay đơn giản, song điều khoản cam kết giữa hai bên có sự ràng buộc. Người đi vay phải cung cấp một số giấy tờ, như hóa đơn tiền điện, nước, chứng minh nhân dân, hộ khẩu, đăng ký kinh doanh... Hình thức cho vay này khiến nhiều người dễ “dính bẫy”. Đó là ngoài trả lãi hằng tháng, người vay muốn vay thời gian ngắn được chọn trả lãi ngày nhưng lại không quy ra lãi suất cụ thể mà buộc người vay phải trả một số tiền nhất định.

Một dạng tín dụng đen khác là hình thức cầm đồ. Loại hình này lãi suất sẽ rẻ hơn rất nhiều nhưng người vay phải có tài sản cầm cố, từ xe máy cho đến giấy tờ nhà đất. Ở nông thôn, tín dụng đen tồn tại dưới hình thức là sự thỏa thuận giữa người bán và người mua hàng (thường là vật tư phân bón phục vụ sản xuất, ứng trước khi cần chi tiêu một khoản nào đó trong gia đình và nhất là dịp gần tết).

Tín dụng đen len lỏi từ thành thị đến nông thôn, ngày càng có quy mô rộng khắp. Ngay cả khi hệ thống các tổ chức tín dụng nhân dân, ngân hàng phủ sóng đến tận vùng nông thôn, tín dụng đen vẫn “sống khỏe”. Biết là lãi suất “cắt cổ” nhưng nhiều người chấp nhận vì đây là con đường cuối cùng để họ giải quyết vấn đề tài chính. Những đối tượng dính đến cờ bạc, nợ nần, vay đầu này đắp đầu kia nên dù biết là lãi suất “cắt cổ” vẫn lao vào vay. Đến khi lãi mẹ đẻ lãi con, số nợ ngày một lớn không còn khả năng thanh toán, khiến nhiều người tán gia bại sản, gia đình đổ vỡ. Từ đây, nhiều vụ vỡ nợ đã xảy ra, kéo theo nạn đòi nợ thuê, đã gây ra không ít vụ mất trật tự an ninh xã hội thời gian qua.

Trường hợp lãi suất cho vay gấp 10 lần lãi suất ngân hàng và có tính chất bóc lột sẽ bị khởi tố về tội “cho vay nặng lãi”. Tuy nhiên, xác định mức lãi suất cho vay trong thực tế rất khó, vì trên giấy tờ vay mượn thường không ghi rõ lãi suất là bao nhiêu, mà chỉ thể hiện số tiền phải trả trong một thời điểm nào đó. Phải làm thế nào để điều tra được tính chất chuyên bóc lột để xử lý vi phạm không phải là điều dễ!

Một khi TDTD phát triển trong môi trường pháp lý ngày càng hoàn thiện, tạo ra sự minh bạch và công bằng trong cạnh tranh thì lãi suất tất yếu sẽ được thị trường điều chỉnh phù hợp. Và khi TDTD đã phát triển một cách lành mạnh và hiệu quả, đáp ứng kịp thời nhu cầu tiêu dùng cấp thiết của người dân an toàn, tiện lợi sẽ góp phần đẩy lùi tín dụng đen.

T.Mảng