ÔN CỐ TRI TÂN 15:31, 22/02/2018 GMT+7

Tháng 11-1418, quân Minh đem trên 10 vạn binh đến ải Kình Lộng, nay thuộc huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa. Trong đêm, lợi dụng quân địch mệt mỏi, Lê Lợi chia quân đánh úp, phá được 4 doanh trại giặc. Quân Minh bị tập kích bất ngờ, đành phải rút lui. Trong trận đánh này, Trịnh Khắc Phục là một trong những vị tướng tham gia chỉ huy. Đặc biệt sau thời gian chuyển hướng chiến lược vào Nghệ An theo kế sách của Nguyễn Chích, nghĩa quân Lam Sơn liên tục giành được nhiều chiến thắng vang dội. Trịnh Khắc Phục cùng nhiều võ tướng khác được Lê Lợi giao cho nhiệm vụ lúc đưa quân vào đánh úp ở Thuận Hóa, lúc lại hành quân thần tốc ra Gia Lâm để bao vây Vương Thông trong thành Đông Quan.

Đến tháng 9-1427, Trịnh Khắc Phục cùng Lưu Nhân Chú được Lê Lợi sai dẫn khoảng 1 vạn quân kéo thẳng đến ải Chi Lăng phục sẵn ở chỗ hiểm yếu. Quân Lam Sơn sai người ra khiêu chiến trước, rồi giả vờ thua bỏ chạy để dụ Liễu Thăng thân chinh đốc xuất đại quân đuổi theo. Khi chúng vừa đến chỗ quân ta phục kích, Trịnh Khắc Phục, Lưu Nhân Chú cùng các tướng sĩ bốn bề nổi dậy xông vào đánh giặc, quân giặc thua to, chém được Liễu Thăng và trên 1 vạn thủ cấp quân giặc ở núi Mã Yên. Và chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang là cơ sở quan trọng để sau đó buộc Vương Thông phải chấp nhận quỳ gối xin hàng, mở Hội thề Đông Quan, rút quân về nước. Với những chiến công đó, sau khi đất nước khải hoàn, vua Lê Thái Tổ cho khắc biển ghi tên các công thần khai quốc, Trịnh Khắc Phục được ban quốc tính, tước Phục Hầu.

Năm 1433, vua Lê Thái Tổ mất, Lê Thái Tông lên nối ngôi khi mới 11 tuổi, quyền hành thực sự đều do Đại tư đồ Lê Sát nắm giữ. Lê Sát không ưa Lưu Nhân Chú và nghi ngờ Trịnh Khắc Phục cùng phe với Lưu Nhân Chú nên cho bãi chức Hành khiển Nam đạo của ông, cho làm Phán Đại tông chính tự. Năm 1443, Trịnh Khắc Phục lại được tiến phong làm Nhập nội Thiếu phó, cho quyền tham dự triều chính. Năm 1446, vua Chiêm Thành là Bí Cai đem quân đánh cướp Châu Hóa, vua sai Nhập nội Đô đốc Bình Chương Lê Thụ, Trịnh Khả và Nhập nội Thiếu phó Trịnh Khắc Phục đem trên 60 vạn quân đi đánh Chiêm Thành. Quân đội nhà Lê đã đánh phá tan được thành Chà Bàn, bắt sống vua Chiêm là Bí Cai và các phi tần, bộ thuộc, ngựa, voi, quân nhu, cầm tù các tướng sĩ rồi đem quân về.

Đến tháng 5-1448, nước Chiêm Thành sai sứ mang quốc thư và sản vật sang tiến cống. Vua Lê ban yến ở sứ quán, sai Trịnh Khắc Phục làm chủ lễ chiêu đãi. Cùng năm ấy, Tư Khấu Trịnh Khắc Phục được vua cho làm Đề điệu Quốc Tử Giám. Với cương vị là Đề điệu Quốc Tử Giám, Trịnh Khắc Phục vì muốn ngăn chặn nạn khảo quan tư túi, làm sai phép nước nên đã xin với vua bắt khảo quan phải uống máu ăn thề không ai được tư tình, thiên vị. Vua nghe theo, từ đó thành lệ khảo quan phải làm lễ tuyên thệ khi triều đình mở khoa thi.

Tháng 6-1448, Trịnh Khắc Phục cùng với công chúa Ngọc Lan tâu xin với vua Lê Nhân Tông tha cho Tư Mã Đinh Liệt vì bị người ta vu oan cho là làm phản nên cả nhà bị kết tội. Nhờ có công xướng xuất của Trịnh Khắc Phục mà Đinh Liệt và cả gia đình ông được tha tội. Năm 1451, Trịnh Khắc Phục bị quy tội kết đảng làm phản và bị giết hại. Bấy giờ thiên hạ đều cho là ông bị oan. Đến tháng 11-1453, khi vua Lê Nhân Tông đích thân trông coi chính sự đã minh oan cho Trịnh Khắc Phục và Trịnh Khả, cấp cho 100 mẫu quan điền và khôi phục chức tước.

Lời bàn:

Theo sử cũ còn lưu truyền đến ngày nay, các tướng lĩnh, công thần của cuộc kháng chiến chống Minh có vị trí đặc biệt quan trọng trong lịch sử dân tộc Việt Nam nửa đầu thế kỷ XV. Đó là đội ngũ dạn dày kinh nghiệm, quen thử thách ác liệt, đã hiến dâng tuổi xuân, sức lực cho kháng chiến cứu nước. Nói cách khác, chính quyền mới, triều đại Lê sơ được lập nên chính từ máu xương của cả dân tộc, của cả thế hệ này. Khi đất nước sạch bóng quân thù, đội ngũ này lại tiếp tục là chỗ dựa vững chắc của triều đình nhà Lê suốt gần nửa thế kỷ sau và khai quốc công thần Trịnh Khắc Phục là một trong số đó.

Có thể nói Trịnh Khắc Phục là vị tướng không chỉ tài giỏi về mặt cầm quân trên chiến trường mà còn là người có tấm lòng trung quân ái quốc mà đương thời không mấy ai đứng ngang hàng. Với tài năng, công lao cống hiến của Trịnh Khắc Phục cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn cũng như suốt ba triều vua Thái Tổ, Thái Tông, Nhân Tông và mặc dù bị oan, nhưng cuối cùng công lao, danh dự của Trịnh Khắc Phục đã được trả lại đúng như sự thật vốn có của nó. Không những thế, vào năm 1486, vua Lê Thánh Tông đã truy phong cho ông tước Thái Bảo Ngọc Quận công. Đến các đời vua sau đều truy phong và sắc phong cho Trịnh Khắc Phục những danh dự cao quý.

N.D