Thời luận 08:45, 01/08/2017 GMT+7

BP - Ngày 25-7, tại hội nghị Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, khi đại diện Ban Thường vụ Tỉnh hội triển khai nhiệm vụ tiếp tục thực hiện Kết luận số 80 của Ban Bí thư Trung ương về tăng cường công tác xây dựng Đảng, đoàn thể trong các doanh nghiệp tư nhân, theo đó các huyện, thị hội phải tăng cường phát hiện, bồi dưỡng, giới thiệu nữ công nhân ưu tú để xem xét kết nạp Đảng thì đã có ý kiến cho rằng việc này rất khó, nếu không muốn nói là không thể. Lý do được nêu ra là hiện nay, rất nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học nhưng không tìm được việc làm phù hợp đành phải giấu việc mình đã tốt nghiệp đại học để xin được làm công nhân trong các khu công nghiệp. Vì sao phải giấu bằng? Vì nếu chủ doanh nghiệp biết thì sẽ không tuyển dụng, bởi những người có trình độ đại học thường không toàn tâm toàn ý với công việc, “đứng núi này trông núi nọ”, chưa kể khi vào làm thường hay đấu tranh cho quyền lợi của mình chứ không “hiền” không như những lao động phổ thông đơn thuần. Cho dù ý kiến này không được Ban Thường vụ Tỉnh hội phụ nữ chấp nhận, nhưng rõ ràng có một thực tế là cử nhân thất nghiệp hiện nay rất nhiều.

Theo dự báo của các chuyên gia xã hội học, ngay trong năm 2017 sẽ có khoảng 200 ngàn cử nhân thất nghiệp. Số cử nhân mới ra trường hoặc đã tốt nghiệp nhiều năm nhưng chưa có việc làm, thậm chí là thạc sĩ cũng phải chấp nhận làm trái ngành đào tạo, kể cả làm lao động phổ thông. Sự dư thừa về lao động có trình độ dẫn đến hơn 100 ngàn cử nhân đang làm những công việc đơn giản. Các cử nhân đã phải chật vật làm nhiều nghề để mưu sinh. Người làm công nhân, người bán trà đá, chạy xe ôm, đi tiếp thị... Số khác thì chọn cách “liên thông ngược”, tức là quay lại học trung cấp, cao đẳng nghề để có một trình độ tay nghề cụ thể nhằm gia nhập thị trường lao động. Việc hàng trăm ngàn sinh viên tốt nghiệp ra trường không có việc làm rõ ràng đã và đang gây lãng phí cho gia đình, cho xã hội. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhìn nhận một thực tế, không phải chỉ ở Việt Nam mà nói chung ở nhiều nước trên thế giới, sinh viên tốt nghiệp nhưng thất nghiệp là chuyện bình thường, vì họ chưa tìm được công việc phù hợp.

Với 200 ngàn cử nhân thất nghiệp trong năm 2017, nhiều người bi quan về con số này, bởi nó phản ánh phần nào bộ mặt của một nền kinh tế thiếu cơ hội việc làm; phản ánh chất lượng đào tạo của hệ thống giáo dục đại học yếu kém, khiến những sinh viên tốt nghiệp đại học không đáp ứng được nhu cầu lao động. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận vấn đề theo một cách khác thì chúng ta sẽ tìm thấy yếu tố tích cực trong đó. Bởi nếu phần lớn kỹ sư, cử nhân đều hài lòng với việc làm công ăn lương thì sẽ không có phong trào khởi nghiệp. Vì thế, con số hơn 200 ngàn người thất nghiệp có bằng cử nhân, dù chất lượng có thể không tương xứng với bằng cấp, vẫn là điều kiện tốt để thúc đẩy một nền kinh tế khởi nghiệp. Rõ ràng, đội ngũ này là một áp lực để thay đổi sự lựa chọn con đường của một thế hệ thanh niên mới. Khi mà việc tìm kiếm một công việc phù hợp với trình độ đào tạo không còn dễ dàng nữa, động lực khởi nghiệp sẽ trở nên rõ nét hơn. Theo đó, sẽ có nhiều quyết định khởi nghiệp xuất hiện ở những lao động có trình độ, thay vì cố gắng tìm kiếm một vị trí làm công đang ngày càng khan hiếm. Với nhu cầu tự nhiên về việc làm, với những điều chỉnh chính sách vĩ mô nhằm tạo ra môi trường thuận lợi cho khởi nghiệp ở nông thôn thì con số hơn 200 ngàn cử nhân thất nghiệp sẽ là một nguồn nhân lực quý để hình thành một nền kinh tế khởi nghiệp cân bằng và lành mạnh.

Nguyên Thủy